مریم شکرانی، گروه اقتصادی شهروند| این روزها که بحث روغن پالم داغ شده است کار و کاسبی یک فروشگاه ابتکاری در تهران حسابی رونق گرفته است. مسئولان می‌گویند: روغن پالم تنها شامل لبنیات پرچرب نمی‌شود و با روغن‌های خوراکی نیز وارد خانه مردم شده است. حالا این موج خبری، به کمک چند جوان مبتکر آمده است تا فروشگاه منحصر به فردشان با انبوه مشتریانی مواجه شود که به‌دنبال خرید روغن باکیفیت هستند. آنها با طراحی دستگاه‌های ماکت روغن‌گیر، در حضور مشتری روغن کاملا خالصی از دانه‌ها و میوه‌های روغنی تهیه می‌کنند و برای اعتماد بیشتر مشتریان، اجازه می‌دهند آنها شخصا فرآیند روغن‌گیری را انجام دهند. مغازه منحصربه‌فرد برادران دهقان نیری در هیچ نقطه کشور نمونه مشابه ندارد و آنها برای محصولاتشان بارکد اختصاصی گرفته‌اند. شغل ابتکاری این 3 جوان به جز هزینه تأمین دستگاه‌ها و اجاره مغازه، هزینه دیگری ندارد و جالب است که عده‌ای از مشتریان صنعتی برای خرید ضایعات تولیدی کارشان با آنها قرارداد همکاری بسته‌اند.
اعتماد مشتریان بازار ایران
آسیب دیده است
در انتهای بازارچه شلوغ تجریش یک فروشگاه کوچک و جمع و جور توجه خیلی‌ها را به خود جلب می‌کند. دو دستگاه کوچک در دو طرف ورودی این مغازه قرار دارد که در حضور مشتری از دانه‌های روغنی، روغن خالص و طبیعی استخراج می‌کند. شیوه کار دستگاه‌ها ساده به نظر می‌رسد و مشتری به راحتی می‌تواند فرآیند روغن‌گیری را با چشمان خود ببیند و از اصل بودن محصولی که خریداری می‌کند کاملا مطمئن باشد. این موضوع برای مشتریان زیادی، جالب و حتی باورنکردنی به‌نظر می‌رسد آن‌قدر که در اولین مواجه با این مغازه، می‌توانی مردمی را ببینی که درحال بررسی دقیق دستگاه روغن‌کشی از تمام زوایای آن هستند. عده‌ای از مشتریان نیز با کنجکاوی فروشنده‌ها را سوال‌پیچ می‌کنند تا از طرز کار دقیق دستگاه‌ها سر دربیاورند. محمدرضا یکی از فروشندگان جوان این مغازه به «شهروند» می‌گوید: اعتماد مشتریان بازار ایران به اندازه‌ای مخدوش‌شده است که بعضی‌ها همین فرآیند روغن‌گیری حضوری را هم قبول ندارند. ما برای برگرداندن این اعتماد، به مشتری‌هایمان اجازه می‌دهیم که خودشان دانه‌های روغنی موردنیازشان را تهیه کنند و به جای آن‌که فروشنده دانه‌ها را در دستگاه بریزد و روغن‌گیری کند، مشتری تمام این فرآیندها را خود انجام دهد. این کار باعث می‌شود مشتریان بدبین‌تر باور کنند چشم‌بندی و تردستی در کار نیست و فروشندگان این مغازه می‌خواهند با حسن نیت با مشتریانشان برخورد کنند.
کارخانه پدر ایده یک کسب و کار ابتکاری
آنها 3 نفر هستند. سه برادر که ایده ایجاد این فروشگاه منحصربه‌فرد را از کسب و کار کلان‌تر پدرشان گرفته‌اند. پدر آنها محمد دهقان‌نیری در یزد کارخانه روغن‌کشی دارد. یزد قطب تولید حلواارده در کشور است و پایه این حلوا، کنجد است. فراوانی مصرف کنجد و روغن آن در یزد باعث شده است تا کارخانه پدری عمده کار خود را به روغن‌گیری از کنجد متمرکز کند. محمدرضا می‌گوید: سال‌ها پیش و در ابتدای ورود محصولاتمان به بازار تهران با یک پرسش مهم از سوی مشتریان مواجه شدیم: از کجا می‌توان به اصالت و کیفیت روغن پی برد؟! می‌دانستیم پاسخ به این پرسش ساده نیست زیرا تشخیص این موضوع از عهده مشتریان خارج است و تنها آزمایشگاه‌های مجهز می‌توانند اصالت و کیفیت یک روغن خوب را تشخیص دهند. از طرف دیگر اعتماد مشتری‌های بازار ایران به اندازه‌ای آسیب دیده بود که هر تولید باکیفیت که مسلما هزینه‌بردارتر از تولیدات تقلبی و بی‌کیفیت است با یک چوب رانده می‌شد و ضرر این موضوع تنها به کسانی می‌رسید که اصل صداقت در کار را رعایت می‌کردند. این بود که تصمیم گرفتیم اصالت تولید خود را به مشتری ثابت کنیم. بهترین راهکاری که به ذهنمان رسید طراحی ماکت دستگاه‌های روغن‌کشی کارخانه بود. ما می‌خواستیم این ماکت‌ها را به فروشگاه‌مان منتقل کنیم و در حضور مشتری کار روغن‌گیری را
انجام دهیم.
دستگاه‌ها را برادر بزرگترمان ساخته است
ماکت‌های دستگاه روغن‌کشی را رضا دهقان‌نیری برادر بزرگتر خانواده انجام داده است. می‌گویند دستگاه‌های روغن‌کشی کارخانه‌ای از آلمان وارد می‌شود و بعد از بررسی تعدادی بازار خارجی متوجه شده‌اند که نمونه‌های کوچک این دستگاه‌ها بسیار محدود است و با قیمت‌های گزافی فروخته می‌شود. این مسأله سبب می‌شود برادر بزرگتر با مطالعه ساختار دستگاه‌های کارخانه‌ای و نمونه‌های خارجی ماکت این دستگاه‌ها را طراحی کند و با مشورت بخش فنی و مهندسی کارخانه‌شان به مرحله تولید برساند. درحال حاضر به جز دو نمونه دستگاه موجود در فروشگاه شخصی‌شان، رضا دهقان تعداد دیگری از این دستگاه‌ها را برای سایر متقاضیان این کار طراحی و تولید کرده است. قیمت فروش این دستگاه‌های کوچک روغن‌گیر 23 تا 45میلیون تومان است که ظرفیت دستگاه‌ها و نوع کاربری‌شان مهم‌ترین فاکتورهای تعیین قیمت آنها هستند. کاربری این دستگاه‌ها براساس نوع دانه یا میوه روغنی مصرفی تعیین می‌شود. خودشان می‌گویند دستگاه‌های روغن‌گیری از زیتون، فندق یا نارگیل طراحی متفاوتی نسبت به دستگاه‌هایی دارند که از دانه‌های کوچکتر مانند کنجد، سیاه دانه و...
روغن‌گیری می‌کنند.
فرمول قیمت‌گذاری روغن‌ها
در فروشگاه آنها انواع روغن کنجد، فندق، سیاه‌دانه، بادام تلخ، بادام شیرین، هسته انگور و... به چشم می‌خورد. هر نوع روغن قیمت متفاوتی دارد. نرخ ماده اولیه و میزان ماده‌ای که مورد استفاده قرار می‌گیرد نقش مهمی در تعیین قیمت روغن‌ها دارد. قابلیت روغن‌دهی دانه مشخص‌کننده میزان ماده اولیه‌ای است که برای تهیه یک کیلوگرم روغن لازم است. به‌عنوان مثال هر 3 کیلو و 200 گرم کنجد یک‌کیلوگرم روغن می‌دهد. یک‌کیلوگرم فندق و یک‌کیلوگرم سیاه دانه 210 سی‌سی روغن تولید می‌کنند. البته این میزان روغن‌دهی به عوامل دیگری نیز بستگی دارد. به گفته آنها دستگاه‌های پرس گرم در ازای مصرف مقدار کمتری ماده اولیه، روغن بیشتری می‌دهند این فرآیند یک ایراد عمده دارد و آن این است که فرآیند پرس گرم و حرارت بالا می‌تواند بخشی از خواص مفید روغن تولیدی را از بین ببرد. به همین دلیل آنها در مغازه‌شان از دستگاه پرس سرد استفاده می‌کنند. یک ترفند دیگر کارخانه‌های روغن‌کشی، روغن‌گیری از ماده پایه است. آنها در توضیح ماده پایه می‌گویند برخی از کارخانه‌های روغن‌کشی دانه‌های روغنی را به مدت 24 ساعت در سایر روغن‌های موجود در بازار غوطه‌ور می‌کنند و سپس از آنها روغن‌گیری می‌کنند. این موضوع هزینه آنها را پایین می‌آورد و در عوض روغن ناخالصی تهیه می‌شود. بنابراین خشک بودن ماده اولیه‌ای که به دستگاه‌های ماکت وارد می‌شود یک شرط مهم برای بالا رفتن خلوص و کیفیت روغن تولیدی است. این مسائل فرمول آنها برای تعیین قیمت محصولاتشان را تشکیل می‌دهد. یک لیتر روغن کنجد در این فروشگاه 32هزار تومان قیمت دارد، نرخ بطری نیم‌لیتری 17هزار تومان است و سه‌لیتری 90هزار تومان. 70سی‌سی انواع روغن سیاه‌دانه 15هزار تومان، بادام تلخ 20هزار تومان و فندق 20هزار تومان قیمت دارد.
برای فروش ضایعات کارمان
قرارداد بسته‌ایم
آنها برای کسب و کار ابتکاری‌شان به تازگی شعبه دیگری در تهران تعریف کرده‌اند و برای محصولاتشان بارکد اختصاصی گرفته‌اند. می‌گویند به‌زودی خط تولید روغن نارگیل و فندق را نیز در مغازه‌هایشان راه‌اندازی می‌کنند. نکته جالب این کسب‌وکار ابتکاری این است که به جز هزینه تأمین دستگاه‌ها و اجاره مغازه نیاز به سرمایه بیشتری ندارند. غیر از این، ضایعات تولیدی این فروشگاه نیز دورریز ندارد و به‌عنوان خوراک دام از فروشندگان خریداری می‌شود. هر کیلوگرم تفاله کنجد 3هزار تومان و هر کیلوگرم تفاله سیاه‌دانه 2هزار تومان از آنها خریداری می‌شود. مشتریان تفاله‌ها با صاحبان فروشگاه قرارداد همکاری بلندمدت بسته‌اند و حمل‌ونقل تفاله‌ها توسط خود آنها انجام می‌شود.
از داوطلبان ورود به کسب و کارمان
حمایت می‌کنیم
آنها می گویند مورد مشابهی از کسب و کارشان در ایران وجود ندارد و برای وارد شدن سایر افراد به این حرفه آنها را پشتیبانی می‌کنند. پدر آنها که تجربه چنددهه فعالیت در حرفه روغن‌گیری دارد، اصول مهم و کاربردی حرفه‌شان را به داوطلبان آموزش می‌دهد. کلاس‌ها 2 هفته‌ای هستند و هزینه آموزش 2میلیون تومان است. خودشان می‌گویند در صورتی که داوطلبان تمایل داشته باشند می‌توانند ساخت دستگاه‌های روغن‌گیری را نیز به آنها سفارش دهند.