محمدمهدی نجفی‌خواه دانش‌آموخته انسان‌شناسی دانشگاه تهران
مصرف روزانه ما از موادغذایی به‌طور مستقیم می‌تواند بر محیط‌زیست اطراف‌مان اثر بگذارد. اثرگذاری غذاهای ما بر طبیعت هم در مرحله تولید، هم در مرحله مصرف و هم در مرحله دفع زباله‌ها و تولید پسماند است. در هرکدام از مرحله‌های در پیش ذکر شده ما مشکلاتی را برای طبیعت به‌‌وجود می‌آوریم. در این فرصت، نگاهی گذرا به برخی از این اثرات خواهیم داشت و درحد توان راه‌حل‌هایی را برای جلوگیری از تولید پسماند پیشنهاد خواهیم داد.
تا پیش از این گزارش‌های متعددی در روزنامه‌ها و رسانه‌ها درباره میزان آب‌مصرفی برای تولید موادغذایی منتشر شده است. نگاهی گذرا به این گزارش‌ها نمایان می‌کند که استفاده از گوشت (شامل گوشت گوسفند، گاو، مرغ و...) برای تولید به آب بیشتری از تولید همان میزان از گیاهان دارد. هر چند تولید موادغذایی گیاهی در ایران با راندمان آب بسیاری پایینی صورت می‌پذیرد، اما همچنان تولید یک کیلوگرم گندم، سیب‌زمینی، جو، برنج و... آب به مراتب کمتری از یک کیلوگرم گوشت نیاز دارد.
علاوه‌بر این‌که تولید گوشت، آب بسیاری را مصرف می‌کند، گاوداری‌ها یکی از مهم‌ترین منابع تولید آلودگی‌های هوا در دنیا هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که فضولات دامی عامل تولید 20درصد از گازهای گلخانه‌ای در جهان است. باتوسعه فناوری‌های پرورش دام و کشاورزی، توان مزارع پرورش دام در تولید افزایش یافته است و با‌توجه‌به تمایل عمومی به مصرف گوشت تقاضا برای این کالا افزایش یافته است. مصرف گوشت‌ها به قدری اهمیت پیدا کرده که شرکت مک‌دونالد که یکی از معروف‌ترین برندهای تولید مواد غذایی است برای نگهداری از دام‌های خود اقدام به برداشت جنگل و تولید مزارع پرورش دام کرده و بدین ترتیب بخش مهمی از جنگل‌ها را نابود کرده است. رویکرد ما به مقوله بهداشت به نحوی شده که هر کالای خوراکی که تولید می‌شود باید در بسته‌بندی‌های مختلف عرضه شود تا راضی به خرید و استفاده از آن شویم. هر مواد خوراکی‌ای که بسته‌بندی نداشته باشد از نظر ما غیربهداشتی و آلوده به‌نظر می‌رسد. به همین دلیل است که اگر یک وعده غذایی را در یک رستوران باشیم، پسماند قابل‌توجهی تولید می‌کنیم که بخش عمده‌ای از آن همین ظروف یکبار مصرف، بسته‌بندی موادغذایی و... است.
اگر پس از تمام شدن غذا در یک رستوران از میز غذای خودمان عکس بگیریم با انبوهی از زباله مواجه خواهیم شد که مشخص نیست این زباله‌ها چگونه قرار است بازیافت یا دفع شوند. وقتی کارگران رستوران‌ها به تمیز کردن میزها اقدام می‌کنند پسماند غذایی را با ظروف یکبارمصرف، پلاستیک‌ها و... یکجا درون سطل زباله می‌ریزند و متاسفانه به جای جلوگیری از این اتفاق از پاک‌شدن میز خودمان استقبال می‌کنیم. پسماند موادغذایی مسأله قابل‌توجهی است که باید مورد توجه قرار گیرد. اغلب عادت داریم بیش از آن حدی که نیاز داریم غذا سفارش می‌دهیم یا در منزل هنگام برگزاری مهمانی بیش از حد غذا تهیه می‌کنیم. در مهمانی‌ها هم زمانی که بناست سفره غذا جمع شود مقادیر قابل‌توجهی غذا مستقیم به سطل زباله منتقل می‌شود. در این موارد علاوه‌بر این‌که عمل ما خلاف اخلاق است و ما موادغذایی را بدون آن‌که مورد استفاده قرار بگیرد دور ریخته‌ایم، موجبات آلودگی محیط‌زیست را نیز فراهم آورده‌ایم.
در این متن تلاش مختصری برای اشاره به آنچه موجب آسیب‌دیدن محیط‌زیست می‌شود و در ارتباط با موادغذایی است انجام دادیم. به‌نظر می‌رسد باید دقت بیشتری در استفاده از موادغذایی داشته باشیم و تلاش کنیم رویکردمان نسبت به غذا خوردن را
تغییر دهیم.