شب‌بو وزیرپور| ژاپن به واسطه واقع شدن در «حلقه آتش» یا دایره زلزله جهان، بارها سانحه طبیعی زمین‌لرزه را تجربه کرده است. در عین حال به‌عنوان کشوری توسعه‌یافته توانسته در پی آزمون‌های تلخ رویارویی با زلزله با بهره‌گیری از دانش روز میزان آمادگی خود را در برابر
زمین لرزه ارتقا بخشد. از همین رو جمعی از مدیران بحران 7 کلانشهر کشور چندی پیش در دوره آموزشی«کاهش خطرپذیری سوانح و مدیریت بحران شهرهای بزرگ» در ژاپن شرکت کردند تا با آخرین دستاوردهای علمی و تجربیات مدیریت بحران در ژاپن آشنا شوند و بتوانند الگوهای موثر و آزموده شده را در مدیریت شهری کلانشهرهای ایران اجرا کنند.
این برنامه از سوی آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا) و با همکاری شهرداری تهران طی
12 روز و با هدف توانمندسازی ساختار مدیریت بحران کلانشهرها، گسترش همکاری‌های چند‌جانبه و بهره‌گیری از تجربیات جهانی برگزار شد و طی آن مدیران بحران کلانشهرهای تهران، تبریز، مشهد، کرج، کرمان، اصفهان و شیراز از مراکز مدیریت سوانح در شهرهای کوبه، ایشینوماکی و توکیو بازدید کردند.
مدیران کلانشهرها با حضور در مرکز تحقیقات زلزله هیوگو با شیوه‌های شبیه‌سازی زمین‌لرزه و آزمایشگاه تولید زلزله مصنوعی آشنا شدند. این مرکز پس از زلزله معروف «هانشین آواجی» سال 1995 شهر کوبه ساخته شده و به نوعی تجربه‌ای موفق از همکاری دولت و بخش خصوصی ژاپن در کاهش مخاطرات سوانح و مدیریت بحران به شمار می‌آید. این مرکز از بزرگترین تجهیزات آزمایش زلزله در جهان برخوردار است که با اجرای طرح‌های پژوهشی و تحقیقاتی با شبیه‌سازی زلزله، فرآیند آسیب به سازه و فنون مقاوم‌سازی لرزه‌ای را
بررسی می‌کند.
میز لرزان بزرگ این مرکز قادر است زلزله‌های متفاوت را شبیه‌سازی کند. در نتیجه محققان با ساخت سازه و اجرای طرح‌های مقاوم‌سازی می‌توانند نتایج نظریه‌های خود را در فضایی شبیه‌سازی شده مشاهده کنند.
شرکت‌کنندگان در این دوره از پارک پیشگیری از بحران «میکی» بازدید کردند. این پارک در قالب مرکز آموزش مدیریت بحران از امکاناتی چون زمین‌های ورزشی، انبارهای نگهداری مواد غذایی، تجهیزات امدادی، سرویس‌های بهداشتی صحرایی، چادر و پتو برخوردار است. در زمان بحران این بوستان به‌عنوان محلی برای گردهمایی، استقرار و اعزام نیروهای واکنش سریع نیز دارای کاربرد است.
آموزشگاه آتش‌نشانی برپا شده در این مرکز، آموزش‌های لازم را در اختیار شهروندان داوطلب قرار می‌دهد و امکان شبیه‌سازی و تجربه بحران‌هایی همچون زلزله، طوفان، آتش و دود و انجام تمرین و مانور در فضایی نزدیک به شرایط واقعی فراهم شده است.
بازدید از مرکز فرماندهی و مدیریت بحران شهر هیوگو، حضور در انستیتوی کاهش بحران و نوسازی انسانی، ملاقات با حادثه‌دیدگان شهر «ایشینوماکی» در زلزله و سونامی بزرگ شرق ژاپن و آشنایی با نحوه بازسازی این مناطق بخش دیگری از این سفر آموزشی بود. مدیران بحران کلانشهرها همچنین از مرکز اطلاع‌رسانی در بحران این زلزله و مرکز اسکان اضطراری این شهر بازدید کردند.
در شهر توکیو نیز این هیأت ضمن آشنایی با نحوه تصویب و اصلاح قوانین شهری پس از وقوع هر زلزله، از پارک پیشگیری از بحران توکیو بازدید کردند و با ساختار مدیریت و فرماندهی بحران و مدیریت بحران سوانح در توکیو آشنا شدند.
«یامائوچی» مدیرکل محیط‌زیست جهانی و مدیر بحران این آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن، در دیدار با مدیران کلانشهرها ضمن ابراز خرسندی از حضور آنان با اشاره به این‌که ایران جزو اولین کشورهای کمک‌کننده در زلزله و سونامی سال2011 ژاپن بود، ضمن قدردانی از این اقدام گفت: ژاپن همواره تجربیات خود را با برگزاری دوره‌های آموزشی در اختیار کشورهای جهان قرار می‌دهد تا بدین وسیله ضمن تشکر از کمک و مساعدت کشورها هنگام وقوع سوانح، ظرفیت‌سازی در حوزه کاهش خطرپذیری را در جهان ارتقا بخشد. وی ابراز امیدواری کرد که تجربیات تهران در حوزه مدیریت بحران به کلانشهرهای کشور
تسری یابد.
دکتر احمد صادقی، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران و رئیس این هیأت نیز با قدردانی از برنامه‌ریزی به عمل آمده برای برگزاری این دوره گفت: بعد از برگزاری کنفرانس جهانی کاهش خطرپذیری که در اسفند ماه 1393 در شهر سندای ژاپن برگزار شد، سازمان مدیریت بحران تهران نسبت به راه‌اندازی مرکز تاب‌آوری سوانح تهران اقدام کرد و از استادان و پژوهشگران بین‌المللی برای همکاری با این مرکز دعوت به عمل آمده است.
او ضمن دعوت از جایکا برای همکاری با این مرکز، ابراز امیدواری کرد که همکاری جایکا با سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در انتقال دانش فنی در حوزه کاهش مخاطرات سوانح و افزایش تاب‌آوری شهری همچنان پس از یک دهه مشارکت ادامه یابد.
او گفت: در بازدید از مناطق آسیب‌دیده تجربیات خوبی به مدیران بحران کلانشهرها منتقل شد.
جانشین شهردار در ستاد مدیریت بحران افزود: ایران از تجربیات ارزشمندی در برخورد با سوانح طبیعی و حوادث انسان‌ساز و نیز استفاده از نیروهای مردمی داوطلب برخوردار است.
رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ابراز امیدواری کرد که این دوره به یک اقدام عملی منجر شود و کلانشهرها بتوانند مدیریت خطرپذیری را جایگزین مدیریت بحران کنند.
اعضای این هیأت همچنین با دکتر رضا نظرآهاری، سفیر کشورمان در ژاپن ملاقات کردند.
سفیر ایران در ژاپن ضمن ابراز خرسندی از حضور مدیران بحران کلانشهرها در این دوره اظهار داشت: کشور ما به شدت در معرض انواع سوانح قرار دارد و نحوه مدیریت بلایای طبیعی و کنترل آسیب‌های جوامع شهری برای مدیران کشور از اولویت
برخوردار است.
او افزود: حدود 30درصد از بلایای طبیعی جهان در ژاپن به وقوع می‌پیوندد و ژاپنی‌ها سرآمدترین کشورها در حوزه مدیریت بحران و کاهش خطرپذیری هستند که سرمایه و بودجه زیادی را به این حوزه اختصاص می‌دهند و در صحنه بین‌المللی در این حوزه
پیشگام هستند.
وی ضمن اشاره به اهمیت تقویت نقش جایکا در انتقال دانش فنی این حوزه به کشورمان گفت: از همین رو باید از ظرفیت‌ها و امکانات جایکا در کاهش خطرپذیری سوانح و مدیریت بحران بهره‌گیری بیشتری کنیم چرا که این آژانس از ظرفیت‌های بسیار بالایی برخوردار است.
او با اعلام آمادگی برای مساعدت در ارتقای همکاری بین دو کشور در حوزه پیشگیری و کاهش خطرپذیری، ابراز امیدواری کرد که برگزاری این دوره گامی در جهت ارتقای تاب‌آوری کلانشهرهای کشور باشد.