حسام مهدوی، شهروند| توسعه‌یافتگی و پیشرفت اقتصادی لازمه‌هایی دارد که یکی از آنها سرعت در احداث پروژه‌های عمرانی و پیشرفت در آن است. درواقع میزان رشد و توسعه اقتصادی کشورها را با میزان پروژه‌های عمرانی آن می‌سنجند اما در ایران پروژه‌های عمرانی و ساخت‌وساز با تأخیر و کندی بسیار به مرحله بهره‌برداری می‌رسند. نگاهی ساده به پروژه‌هایی مانند فرودگاه امام(ره) که نزدیک به 36‌سال راه‌اندازی آن به طول انجامید و البته هنوز تکمیل نشده است یا آزادراه تهران - شمال که سال‌هاست در مرحله ساخت قرار دارد و هنوز کامل نشده یا تونل رسالت که بهره‌برداری کامل از آن چندین‌ سال به طول انجامید، خود موید این موضوع است. «شهروند» برای بررسی علل تأخیر و کندی پروژه‌های عمرانی در کشور با «احمد خرم» وزیر راه‌وترابری دولت اصلاحات گفت‌و‌گویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید.
 به‌ نظر می‌رسد که راه‌اندازی و بهره‌برداری از پروژه‌های عمرانی در ایران با کندی خاصی پیش می‌رود. به عبارت دیگر برای بهره‌برداری از یک پروژه باید سال‌ها صبر کرد و درنهایت زمانی پروژه به مرحله بهره‌برداری می‌رسد که شاید تا حدودی مزیت‌های نسبی خود را از دست داده باشد. به ‌نظر شما دلیل این موضوع چیست؟  
راه‌اندازی و تکمیل پروژه‌های اقتصادی در ایران با تأخیر بسیار زیاد انجام می‌شود و این باعث می‌شود صرفه اقتصادی طرح از بین برود. در این‌جا مثالی ذکر می‌کنم. تخصیص زمین و راه‌اندازی اولیه طرح فرودگاه امام مربوط به‌ سال 1347 بوده است. در ‌سال 1349 حدود 500 نفر برای این فرودگاه استخدام شدند که مقرر شد فقط برای این فرودگاه آموزش ببینند و بعد از راه‌اندازی آن مشغول به کار شوند اما در زمان افتتاح فرودگاه امام تعداد زیادی از این افراد یا فوت کرده یا بازنشسته شده بودند. این نشان می‌دهد حوصله برای توسعه کشور بسیار زیاد است و به نوعی برای تکمیل پروژه‌های عمرانی چندان به فکر   نیستیم.
 به‌طور مشخص در مورد فرودگاه امام چرا این اتفاق افتاد؟ با توجه به این‌که این پروژه از مدت‌ها قبل در حال اجرا بوده است؟
پس از طراحی فاز اول فرودگاه امام، فاز دوم فراخوان داده شد که از حدود 40 شرکت داخلی و خارجی 4 شرکت از ترکیه، اتریش، فرانسه و آلمان به‌عنوان برگزیده انتخاب شدند. از بین این چهار شرکت، شرکت «تاو» ترکیه پیشنهاد داد در ازای 200‌میلیون دلار ترمینال دو، انبار کالا، توسعه کترینگ به همراه یک هتل 4ستاره را ساخته و در موعد معین تحویل دهد اما شرکت‌های دیگر برای همین میزان کار مبلغ 320میلیون دلار طلب کردند که بدیهی بود کار به شرکتی سپرده شود که کار باکیفیت و با مبلغ کمتر انجام دهد. البته این پرونده در سازمان سرمایه‌گذاری‌های خارجی نیز بررسی شد و این نتیجه استحصال شد که پروژه مشکلی ندارد و قرارداد خوبی است. شرکت تاو که در زمره 5 شرکت اول جهان در زمینه ساخت فرودگاه است تعهد کرده بود این پروژه را از‌ سال84 شروع و تا‌ سال 87 به اتمام برساند اما تا کنون برای تأسیسات پروازی یعنی ترمینال‌ها هیچ اقدامی صورت نگرفته است در صورتی که براساس قرارداد با تاو بدون این‌که دولت یک دلار هم خرج کند پروژه تکمیل و آماده بهره‌برداری می‌شد. شرکت تاو موظف به ارایه خدمات فرودگاهی در فاز دوم فرودگاه امام(ره) بود؛ پس از 9‌سال و با استفاده از عوارض پرواز و سرمایه‌گذاری با 98‌درصد استاندارد روز اول فرودگاه را تحویل دهد. مخالفان این طرح عنوان می‌کردند که از لحاظ ایمنی نمی‌توان فرودگاه را دست خارجی‌ها داد اما درواقع باید گفت امور حاکمیتی این فرودگاه مانند گذرنامه، نیروی انتظامی، سپاه، گمرک، وزارت اطلاعات و... کار خود را انجام می‌دادند و تنها خدمات پرواز، صدور بلیت، اداره فری شاپ و هندلینگ در اختیار شرکت تاو بود. درحال حاضر نیز این خدمات به مدت 10‌سال است که در اختیار بخش خصوصی است. تاو اولین سرمایه‌گذار خارجی بود که با اشتیاق فراوان آماده سرمایه‌گذاری در کشور بود اما مجلس هفتم به‌دلیل این‌که می‌خواست مانع موفقیت دولت خاتمی شود، بر سر راه این طرح سنگ‌اندازی و مانع‌تراشی کرد. درحال حاضر بسیاری از ایرلاین‌ها به خاطر تحریم‌ها به ایران نمی‌آیند و روابط سرد سیاسی با کشورهای دیگر باعث شده تا در دولت‌های نهم و دهم اجماع جهانی علیه ایران شکل گرفته و فضای تجارت خارجی کشور به شدت محدود شود. عدم وجود مراودات تجاری با کشورهای دیگر باعث شده تا طی هشت‌سال گذشته با بحران جذب سرمایه‌گذاری مواجه باشیم. البته طی یک‌ سال اخیر با تغییر سیاست دولت شرکت‌های خارجی برای بازگشت و سرمایه‌گذاری در ایران اظهار تمایل می‌کنند.
 در حال‌حاضر وضع راه‌سازی در کشور به چه شکل است آیا در این خصوص پیشرفتی داشته‌ایم؟
نیاز خطوط ریلی کشور 14‌هزار کیلومتر است اما اکنون و بعد از 80‌سال ساخت راه‌آهن و ریل فقط 9‌هزار کیلومتر راه‌آهن داریم. همچنین در طول این 80‌سال فقط 7‌هزار کیلومتر آزادراه و اتوبان ساخته‌ایم. درحالی‌که نیاز کشور 15‌هزار کیلومتر آزادراه و اتوبان است. این‌گونه که ما پروژه‌های عمرانی را انجام می‌دهیم، تکمیل خطوط ریلی و جاده‌ای کشور 100‌سال به طول خواهد انجامید. در زمانی که بنده وزیر راه بودم، قصد داشتیم قطار سریع‌السیر راه‌اندازی کنیم اما این طرح در زمان آقای احمدی‌نژاد بدون دلیل و کار کارشناسی کنار گذاشته شد. در صورت اجرای این طرح، مسیر تهران تا اصفهان که اکنون در 4 ساعت طی می‌شود، نیم‌ساعته طی می‌شد که متاسفانه به دلایل نامعلوم اجرایی نشد.
 تحریم‌ها تا چه اندازه در عدم پیشرفت عمرانی کشور تأثیر داشته است؟
به‌طور مشخص عدم ارتباط اقتصادی با غرب به ضرر ماست. چرا که آمریکا و کشورهای غربی از لحاظ دانش و تکنولوژی یک نسل از تمام جهان جلوترند. نبود ارتباط اقتصادی با این میزان از تکنولوژی پیشرفته مسلما به زیان ماست. در اوایل انقلاب حجم تجاری بین دو کشور به 4‌میلیارد دلار می‌رسید ما می‌توانستیم این رابطه را حفظ کنیم چرا که علاوه بر استفاده از این تکنولوژی آمریکا بازار بسیار مناسبی برای صادرات مواد اولیه و برخی از محصولات فرآوری شده ما بود. آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم ظرف 10‌سال شبکه ترافیکی خود اعم از خطوط ریلی، اتوبانی، بنادر و فرودگاه را تکمیل و آماده بهره‌برداری کرد اما ما سال‌هاست که در حال انجام پروژه‌های عمرانی و زیرساختی هستیم درواقع در کشور‌های پیشرفته توسعه زیرساخت‌ها این مقدار زمان نمی‌برد و بعد از توسعه ساخت زیرساخت‌ها فقط به نگهداری و احیانا مرمت زیرساخت‌های عمرانی می‌پردازند.