در دنیای دیجیتالی امروز، هر روز شاهد تولید و عرضه حجم بسیار زیادی از اطلاعات هستیم. این رویه در بسیاری از موارد به کاهش توان تمرکز و بهره‌وری ذهنی انسان می‌انجامد.
دکتر دنیل لویتین (Daniel Levitin) یکی از دانشمندان معروف عصب‌شناسی در دنیاست که به تازگی کتابی با عنوان
«ذهن منظم (The Organized Mind)نگاشته است. وی به تازگی در مصاحبه‌ای با روزنامه «گاردین» به تشریح ضرورت بهره‌گیری عامه مردم از یافته‌های عصب‌شناسی در زندگی روزمره و نیز ارایه راهکارهایی ساده برای افزایش تمرکز و بهره‌وری در زندگی روزمره می‌پردازد.
چه چیزی شما را به نگارش کتاب «ذهن منظم» تشویق کرد؟
در دو کتاب قبلی‌ام با نام‌های «تاثیر موسیقی بر مغز» و نیز «جهان در شش ترانه» سعی کردم اصول عصب‌شناسی را برای یک خواننده معمولی توضیح دهم. اما وقتی این دو کتاب پرفروش شدند، به این نتیجه رسیدم که عطشی در میان مردم برای درک بهتر کارکرد مغز وجود دارد. دانشمندان حوزه عصب‌شناسی تحقیقات زیادی انجام داده‌اند، اما متاسفانه نتوانسته‌اند آن را به خوبی به عامه مردم منتقل کنند. من خودم به مبحث عملکرد بهینه ذهنی علاقه‌مند بوده‌ام و همیشه این سوال برایم وجود داشت که چرا برخی از انسان‌ها عملکرد بهتری نسبت به دیگران دارند. هدفم از نگارش کتاب «ذهن منظم»، ارایه برخی‌از یافته‌های علم عصب‌شناسی به شکلی کاربردی که برای کسب‌وکارها، مدیریت، بهره‌وری و البته افراد عادی جامعه کارآمد و سودمند باشد، بود.
اگر ممکن است در مورد مفهوم «انباشت اطلاعات» توضیح دهید.
ما به معنای واقعی در عصر انباشت اطلاعات زندگی می‌کنیم. گوگل تخمین می‌زند که حدود 300 اگزابایت (یعنی عدد 300 به همراه 18 سفر در جلوی آن) اطلاعات تهیه شده توسط انسان در دنیا وجود دارد. خوب است بدانید که چهار‌ سال پیش فقط 30 اگزابایت اطلاعات موجود بود. درواقع حجم اطلاعاتی که در چند‌سال اخیر به وجود آورده‌ایم، از مجموع اطلاعاتی که از آغاز تاریخ بشر به این سو وجود داشته هم بیشتر است. به‌طور متوسط، میزان اطلاعاتی که هر روز به ما می‌رسد، پنج برابر اطلاعاتی که در ‌سال 1986 به یک شهروند عادی می‌رسیده است. در وب‌سایت یوتیوب، هر ساعت حدود 6‌هزار ساعت فیلم بارگذاری می‌شود. یعنی اگر هر لحظه یکی از این فیلم‌ها را تماشا کنیم، باز هم 5999 ساعت از این روند عقب هستیم!
کارشناسان می‌گویند که انجام همزمان چند کار سبب کاهش توانایی تمرکز مغز می‌شود. اما چه راه‌حلی برای این مسأله وجود دارد؟
باید نحوه تمرکز و توجه ذهنی خود را مدنظر قرار دهیم. برای نمونه ثابت شده است که به دور بودن از ایمیل یا اینترنت در بازه‌های مشخص زمانی می‌تواند بسیار سودمند باشد. همچنین زنگ‌های تفریح کوتاه و حتی 15دقیقه‌ای هر دو یا سه ساعت می‌تواند سبب افزایش بهره‌وری ما در درازمدت شود.
همچنین اولویت‌بندی کارها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. بسیاری از ما وقتمان رو صرف انجام کاری می‌کنیم، درحالی‌که صدایی در ذهنمان می‌گوید که باید به کاری دیگر بپردازیم. اگر بتوانیم کارهای روزمره‌مان را به صورت مکتوب اولویت‌بندی کنیم، دیگر چنین مساله‌ای پیش نخواهد آمد.
چرت عصرگاهی چگونه می‌تواند به کارکرد بهتر ذهنی بینجامد؟
مغز انسان دارای حالی خاص به نام «حالت پرسه زنی ذهنی (mind wandering mode) است. در این حالت، ذهن ما به امور مختلف و گاه بی‌ربط می‌پردازد و هیچ‌گونه تمرکزی روی هیچ‌کدام از آنها نیز نداریم. این حال مغزی همانند دکمه «ریست» رایانه است و به ما امکان پرداختن به ادامه کار قبلی البته با نیروی ذهنی بیشتر را می‌دهد. البته نحوه وارد شدن افراد مختلف به این حالت ذهنی متفاوت است: برخی با قدم‌زدن و برخی با چرت و عده‌ای نیز با شیوه‌های دیگر خودآرام‌سازی وارد این حالت ذهنی می‌شوند. در هر صورت ثابت شده است که یک چرت 15دقیقه‌ای می‌تواند بهره‌هوشی را 10 نمره بالاتر
 ببرد.