دانشآموزان، دارای جایگاه ویژهای در برنامههای خرد و کلان هر کشوری هستند و توانمندسازی آنان میتواند نتایج درخشانی را برای آینده جامعه به همراه داشته باشد. محققانی از کشورمان، اثر مثبت آموزش مهارتهای تحصیلی را در این خصوص مورد تأیید قرار دادهاند.
کودکان و نوجوانان، بهترین سالهای عمر خود را در مدرسه میگذرانند و تجربه هرگونه شکست یا موفقیت در این دوران، تاثیر عمیقی بر نگرش مثبت یا منفی آنها از خود و تواناییهایشان برجا میگذارد. موفقیت و پیشرفت در تحصیل میتواند علاوهبر رشد علمی، به سلامت روانی دانشآموزان نیز کمک کند. ازسوی دیگر، عدمموفقیت تحصیلی و فشارهای روانی ناشی از آن، باعث برهم خوردن نظام بهداشت روانی شده و دانشآموز و درنهایت کل جامعه را متحمل خسارتهای جبرانناپذیری میکند.
«احساس خودکارآمدی» و «انگیزش پیشرفت» دو عامل مهم و تاثیرگذار در زندگی افراد هستند که اگر در وجود افراد مختلف بهویژه دانشآموزان نهادینه شوند، موجبات رشد و تعالی آنها را فراهم آورده و درنهایت به بالندگی جامعه منجر میشوند. دانشآموزانی که باورهای خودکارآمدی بالایی دارند، تکالیف دشوار را بهعنوان چالش میبینند، نسبتبه اهدافشان متعهد باقی میمانند و در صورت شکست به تلاش خود میافزایند و نهایتا پشتکار آنها موجب موفقیتشان میشود. ازسوی دیگر داشتن انگیزش پیشرفت موجب میشود که دانشآموز میل به انجامدادن دادن خوب کارها متناسب با معیارهای برتر داشته باشد و از طریق رقابت، خود را نیرومند کند.
در همین زمینه، پژوهشگرانی از دانشگاه پیامنور تهران، تأثیر آموزش گروهی مهارتهای تحصیلی را در افزایش خودکارآمدی و انگیزش پیشرفت مورد مطالعه قرار دادهاند.
این پژوهش که نتایج آن در دو فصلنامه «پژوهشهای علومشناختی و رفتاری» سال 4 شماره 2 منتشر شده است، به شیوه پیشآزمون - پسآزمون روی دانشآموزان پسر سال اول دبیرستانهای شهرستان خمینیشهر به انجام رسیده است. در این مطالعه، افراد در ابتدا به دو گروه «آزمایش» و «کنترل» تقسیم شدند. سپس گروه آزمایش به مدت 8 هفته تحتآموزش گروهی مهارتهای تحصیلی به صورت هفتگی و هر جلسه به مدت 90 دقیقه قرار گرفتند، ولی گروه کنترل، آموزشی دریافت نکرد. سپس و به فاصله 5 روز پس از پایان جلسه هشتم آموزش، هر دو گروه تحت آزمونهای خودکارآمدی و انگیزش پیشرفت قرار گرفتند و نتایج آزمونها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافتههای این پژوهش جالب نشان میدهد که آموزش گروهی مهارتهای تحصیلی میتواند بهطور قابلتوجهی خودکارآمدی و انگیزش پیشرفت را در دانشآموزان افزایش دهد. بنا بر تحلیل پژوهشگران این طرح تحقیقاتی، آشناکردن دانشآموزان با مهارتهای تحصیلی و استفاده از راهبردهای یادگیری موثری نظیر برنامهریزی، مدیریت زمان، تمرکز حواس و موارد دیگر باعث میشود که دانشآموز به موفقیت تحصیلی دست یابد. ازسوی دیگر کسب چنین موفقیتی در تحصیل بهعنوان یک تجربه مثبت، خود باعث بهبود انگیزش پیشرفت و باورهای خودکارآمدی دانشآموز میشود.
محققان در این پروژه پژوهشی از «آزمون خودکارآمدی شرر» و «آزمون انگیزش پیشرفت هرمنس» بهعنوان ابزارهای پژوهشی استفاده کرده و برای آموزش مهارتهای تحصیلی از کتابی تحتعنوان «مهارتهای تحصیلی» نوشته کیانی بهرهگیری کردند که در آن 10 مهارت برنامهریزی، مدیریت زمان، تمرکز حواس، تقویت حافظه، اصول و روش مطالعه صحیح هر درس، یادداشتبرداری، خلاصهنویسی، تندخوانی، تستزنی و کنترل اضطراب امتحان معرفی و آموزش داده شده است. باتوجهبه نتایج چنین پژوهشهایی و به توصیه محققان، بهنظر میرسد که برنامهریزان و سیاستگذاران آموزش و پرورش، لازم است درخصوص گنجاندن آموزش مهارتهای تحصیلی در برنامه آموزشی دانشآموزان از همان سالهای ابتدایی تحصیل و به فراخور درک و رشد ذهنی این عزیزان اهتمام ویژهای داشته باشند.