احمدرضا دالوند
غرب در قرون اخیر بر جامعه ایرانی تاثیراتی از خود به جا گذاشت، شاید یکی از نخستین تاثیرات افکار غربیان در ایران را بتوان در سال 1313به خاطر آورد و آن ترور ناصرالدین شاه با طپانچه در حرم حضرت عبدالعظیم توسط میرزا رضا کرمانی است. به این ترتیب نخستین عقده منفجر شد و تاثیرات افکار غربی‌ها را در ایران ظاهر ساخت. هرچند، برخی تاثیرات خوب ممالک غرب هم در همان دوره ناصرالدین شاه امکان ورود به ایران داشتند، مانند انتشار روزنامه و مدرسه با روش جدید مانند دارالفنون ولی نیرنگ درباریان مانع ورود راه آهن در عصر ناصری به ایران شد. نقل است که ناصرالدین شاه تازه از سفر فرنگ برگشته بود و از مزایای راه آهن به خوبی آگاه شده بود و گویا مصمم بوده خط آهن از تهران به جنوب را شروع کند، از این رو برخی اطرافیان انجام این کار را مانع منافع شخصی خود می‌دانستند و با نیرنگ ناصرالدین شاه را منصرف کردند، ماجرا به همین حماقت است که اینان به شاه گفتند: قربان، راه آهن موجب می‌شود موکب همایونی ظرف دو روز به جنوب برسد، درحالی‌که هم اینک ظرف یک ماه می‌توان به جنوب رفت و در این اثنا موکب همایونی تفرج فراوان کرده و ضمن شکار و دسترسی به زمین‌های مناسب و کنیزان خوشرو، به سلامت به مقصد می‌رسد، اگر خط آهن بیاید، و دو روزه سفر تمام شود با 28 روز باقی مانده چه کنیم؟ شاه که در مقابل این استدلال ماتش
برده بود، دستور لغو فرمان تأسیس خط آهن را صادر کرد. با شلیک طپانچه میرزا رضا، مظفرالدین شاه ولیعهد 44 ساله روی کار آمد. مردی بی‌اراده، رنجور و خوش‌قلب. این شاه بی‌اراده برای پرداخت مواجب مفت‌خواران درباری و هزینه سفر به اروپا، 65 کرور منات طلا از روسیه و 290هزار لیره از انگلستان قرض کرد و در مقابل این قروض، درآمد شیلات و پست و تلگراف و گمرکات را به روسیه و انگلیس به وثیقه داد. یازده‌سال پس از اولین ترور سیاسی، در سال 1324 مظفرالدین شاه فرمان مشروطه را صادر کرد. تنها پس از چند روز از توشیح فرمان مشروطه، مظفرالدین شاه درگذشت و محمدعلی شاه به سلطنت رسید. تاثیرات غربیان داشت فرهنگ ترورهای سیاسی را در ایران جا می‌انداخت، چراکه در سال 1326قمری محمدعلی شاه با کمک نیروی قزاق و صاحب منصبان روس، مجلس را به توپ بست و جمعی از پیشوایان مشروطه را چون سیدجمال‌الدین واعظ اصفهانی و میرزا جهانگیرخان شیرازی، مدیر روزنامه صوراسرافیل و
ملک المتکلمین را به قتل رسانید و از نو استبداد را برقرار ساخت. اما، مردم تبریز و رشت و اصفهان قیام کرده و به تهران آمدند و محمدعلی شاه را مخلوع کردند. در سال 1318 که جنگ جهانی دوم آغازشد، ایران بی طرفی خود را اعلام کرد. با پایان قاجاریه و آغاز پهلوی و ماجرای ملی شدن صنعت نفت توسط محمدمصدق در سال 1329، غربی‌ها به تحریم نفت تازه ملی شده ایران اقدام کردند و زمینه‌ها برای عزل مصدق فراهم شد. محمدرضا شاه در 25 مرداد 1332 به خارج گریخت و با همدستی دست‌های آشکار و پنهان در 28 مرداد کودتایی شکل گرفت و با دسیسه‌های آمریکا حکومت ملی را ساقط کردند. با گذشت بیش از 70 سال، جدال همچنان باقی است. اما ایرانیان بسیار آبدیده‌تر و آگاه‌تر شده، زمانه هم دیگر شده، به ریسمان سیاه و سفید غرب با دیده تردید می‌نگرند.