شهروند| مصرف مواد‌مخدر در ایران و تعداد معتادان ایرانی سال‌هاست که نگرانی خیلی‌ها را برانگیخته است؛ از مسئولان ستاد مبارزه با مواد‌مخدر گرفته تا فعالان اجتماعی که در این حوزه فعالیت می‌کنند. این بار اما در آستانه 5 تیر، روز جهانی مبارزه با مواد‌مخدر، این نه مسئولان ستاد مبارزه با مواد‌مخدر و نه وزارت کشور، که یک مسئول مجمع تشخیص مصلحت نظام است که هم آخرین آمارها درباره مصرف مواد‌مخدر در ایران را اعلام کرده و هم البته گله‌هایی را که در این حوزه داشته است. «علی‌هاشمی»، رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگویی که با «ایسنا» داشته هم از نگرانی‌هایش گفته و هم از اتفاقاتی که در دولت های  نهم و دهم باعث تشدید وضع خطرناک مصرف مواد‌مخدر و اعتیاد در ایران شد. او از دولت یازدهم هم خواسته که آمارها در این حوزه را به درستی اعلام کند و رویه اعلام آمارهای مخدوش در دولت گذشته را دنبال نکند. یکی از آمارهایی که ‌هاشمی اعلام کرده، مربوط به میزان خسارت اقتصادی مواد‌مخدر در ایران است. ‌سال گذشته بود که «عبدالرضا رحمانی فضلی»، وزیر کشور و دبیر ستاد مبارزه با مواد‌مخدر گفت که مواد‌مخدر سالانه 10‌هزار‌میلیارد تومان به اقتصاد ایران آسیب می‌زند اما حالا این علی‌هاشمی، رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام است که می‌گوید این رقم 40‌هزار‌میلیارد تومان است نه 10‌هزار‌میلیارد تومان: «یک مرتبه در ‌سال 83 در حوزه اقتصاد موادمخدر یک تحقیق با همیاری سازمان برنامه و بودجه انجام گرفت و در قالب کتابی محدود منتشر شد که در اختیار مسئولان هم قرار گرفت. بر این اساس برآورد شد که خسارت موادمخدر به اقتصاد کشور در آن ‌سال 12‌میلیارد دلار معادل 10‌هزار‌میلیارد تومان بود. اگر بخواهیم 12‌میلیارد دلار‌ سال 83 را به تومان امروز تبدیل کنیم باید گفت خسارت مواد‌مخدر سالانه 40‌هزار‌میلیارد تومان خواهد شد. با فرض وجود 2میلیون معتاد و 40‌هزار‌میلیارد تومان خسارت، می‌توان گفت خسارت اقتصادی هر معتاد در‌ سال بالغ بر 20‌میلیون تومان می‌شود و روزانه رقم قابل توجهی حدود صد‌میلیارد تومان خسارت اقتصادی این پدیده است.»او آمارهای دیگری را هم برای اعلام کردن داشته است: «در ‌سال1320، یک و نیم‌میلیون نفر، در ‌سال 1349 دو‌میلیون نفر، در ‌سال 1356، سه‌میلیون نفر، در ‌سال 1366، دو‌میلیون نفر، در‌ سال 1383 سه‌میلیون و 660‌هزار نفر، در‌ سال 1385 نیز 650 تا 800‌هزار نفر و در ‌سال 86 (آمار رسمی ستاد) یک‌میلیون و 200‌هزار نفر مصرف‌کننده مواد‌مخدر بوده‌اند. در‌ سال 90، یک‌شیوع‌شناسی اعتیاد انجام شد ولی رئیس‌جمهوری وقت اجازه اعلام نتایج آن را نداد. این شیوع‌شناسی حکایت از وجود چهارمیلیون مصرف‌کننده با احتساب تفننی‌ها در کشور است.» به گفته‌ هاشمی براساس برآورد اجمالی در یک دهه اخیر روزانه هشت نفر بر اثر استعمال موادمخدر جان خود را از دست می‌دهند و از سوی دیگر حداقل روزانه صد نفر جدید آلوده موادمخدر می‌شوند.رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان این‌که در اواسط‌ سال 1384 یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ما موادمخدر صنعتی بود، گفته است: «در آن مقطع آمار مصرف‌کنندگان قرص‌های صنعتی زیر 10‌هزار نفر بود و به نیم‌درصد هم نمی‌رسید. این درحالی است که اواخر دولت‌دهم شمار مصرف‌کنندگان موادمخدر صنعتی طبق آمار رسمی خودشان به 330‌هزار نفر رسید و براساس آن 26‌درصد مصرف‌کنندگان موادمخدر، گرایش به موادمخدر صنعتی داشتند که البته متاسفانه آمارهای غیررسمی بالاتر از آن است.» او حرف‌هایی هم درباره فراز و نشیب قیمت مواد‌مخدر صنعتی از 162‌میلیون تا 5‌میلیون تومان به ازای هر کیلو داشته است: «در آن زمان قیمت مواد‌مخدر صنعتی براساس گزارش وزارت اطلاعات، ستاد مبارزه با مواد‌مخدر و نیروی انتظامی 168 تا 162‌میلیون تومان به ازای هر کیلو بود. متاسفانه در سال‌های 88-86 قیمت موادمخدر صنعتی به کیلویی پنج‌میلیون تومان رسید. در مجمع پس از اصلاح قانون و تشدید مجازات‌ها قیمت موادمخدر صنعتی 12-10‌میلیون تومان شده و بنابراین اقدامات انجام شده چندان اثربخش نبوده است.» رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان این‌که یک نگرانی دیگر ما مصرف مواد‌مخدر در جمعیت زنان است، ادامه داده است:  «در دهه 60، آمار اعتیاد در زنان 4.5‌درصد از کل مصرف‌کننده‌ها بود که اکنون با توجه به آمار رسمی به 10‌درصد رسیده است. براساس برآورد اجمالی در یک دهه اخیر روزانه هشت نفر بر اثر استعمال موادمخدر جان خود را از دست می‌دهند و از سوی دیگر حداقل روزانه صدنفر جدید آلوده موادمخدر می‌شوند.» به گفته او 65‌درصد زندانی‌ها مربوط به موادمخدر است: «از ابتدای انقلاب اسلامی تا‌ سال گذشته 18‌میلیون دستگیری داشتیم (البته با تکراری‌ها) که از این تعداد 45‌درصد ارتباط مستقیم با موادمخدر (قاچاقچیان، خرده‌فروش‌ها و...) داشتند و 19-18‌درصد نیز جرايمی هستند که به صورت غیرمستقیم مرتبط با اعتیاد هستند یعنی فرد معتاد به بزه‌هایی چون قتل، سرقت و... اقدام می‌کند. درواقع حدود 65‌درصد دستگیری‌ها و زندانی‌های ما مربوط به موادمخدر است.» آن طورکه ‌هاشمی گفته زمان دسترسی به مواد‌مخدر در ایران به دو دقیقه رسیده است: «در زمان مدیریت من زمان دسترسی به مواد‌مخدر 25 دقیقه بود. مدتی پیش برای انجام تحقیقاتی به یکی از شهرهای شمالی رفته بودم و با معتادی صحبت ‌کردم. او می‌گفت کافی است تماس بگیرم تا دو دقیقه بعد مواد را به من برسانند. در تهران هم حدود هفت‌سال پیش طی بازدیدی از یک کمپ، معتادی می‌گفت که 10 دقیقه‌ای با پیک برایم مواد می‌آورند. چرا دسترسی به مواد‌مخدری که پیامدهایی چون اعدام، زندان و آسیب‌های متعدد برای خانواده و ده‌ها ناهنجاری اجتماعی در پی دارد به این راحتی  است. متاسفانه این موضوع نشان‌دهنده وضع نابسامان توزیع موادمخدر در کشور است.» به گفته او بالاترین نرخ مصرف مواد در جمعیت 35 تا 39‌سال است: «بر اساس نتایج پژوهش گسترده‌ای که در‌ سال 90 توسط دکتر تقی آزاد ارمکی طی مقاله‌ای منتشر شد، در ‌سال 90 تعداد تقریبی جمعیت مصرف‌کننده 3‌میلیون و 150‌هزار نفر برآورد شد. بر این اساس 52.19‌درصد از معتادان تریاک، 2.83‌درصد شیره، 9.66‌درصد هرويین، 3.08‌درصد اکستازی، 26.22‌درصد شیشه، 15.94‌درصد کراک و 6.43‌درصد حشیش مصرف می‌کردند. در جمعیت 60‌سال به بالا پایین‌ترین نرخ مصرف و در جمعیت 39 تا 35 ساله بالاترین نرخ مصرف را شاهدیم.» آن‌طور که رئیس کمیته مستقل مبارزه با موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفته 5.6‌درصد معتادان قبل از 15 سالگی اولین بار مصرف مواد را تجربه کرده‌اند:  «بر این اساس سن اولین مصرف مواد تا قبل از 15 سالگی را در 5.6‌درصد معتادان داریم و میانگین اولین مصرف 19 تا 21‌سال است. 38.66‌درصد در منزل یکی از دوستان، 22.46‌درصد در منزل خود، 8.29‌درصد در پارک‌ها، 6.22‌درصد در اماکن مخروبه، 5.88‌درصد در خوابگاه دانشجویی، 4.81‌درصد در محل کار، 3.64‌درصد در مدرسه و 2.41‌درصد از معتادان در سربازخانه برای اولین بار مواد را تجربه کرده‌اند. براساس این پژوهش 33.6‌درصد از معتادان روزانه چند بار مواد‌مخدر مصرف می‌کنند.» او در ادامه از آمارسازی در حوزه اعتیاد انتقاد کرده است:  «آمارسازی در حوزه اعتیاد در پیشبرد اهداف مدنظر برای مبارزه با مواد‌مخدر خلل وارد کرده است و متاسفانه مدیران دبیرخانه ستاد، راه غلط دولت قبل را ادامه می‌دهند. در دولت هشتم که ستاد را به دولت نهم تحویل دادم، آمار مصرف‌کنندگان سه‌میلیون و 620‌هزار نفر بود که از این تعداد 2.5‌میلیون نفر مصرف دایمی داشتند و مابقی تفننی مواد مصرف می‌کردند. درواقع در آن زمان 2.5‌میلیون معتاد قطعی داشتیم. حالا چه اتفاقی افتاده است که وقتی دولت نهم روی کار می‌آید در اولین اظهارنظرها،‌ آمار معتادان را 650‌هزار نفر اعلام می‌کند؟ و چگونه می‌شود که طی هشت‌سال این آمار رفته‌رفته به یک‌میلیون و 350‌هزار نفر می‌رسد؟ هرچند با این آمارسازی می‌پذیرند که طی دو دولت نهم و دهم اعتیاد حدود صددرصد رشد داشته است.» هاشمی با بیان این‌که مصرف شیشه در ‌سال گذشته
50 تن بوده و حداکثر کشفیات ما پنج تن است، اعلام کرده است:  «از ‌سال65 تا آخر 92، 91‌هزار و 891 تن تریاک تولید شده است، کل کشفیات ما 6628 تن است که 8.5‌درصد از کل وزن تولید است و اگر حشیش و هرویین را به وزن تریاک محاسبه کنیم، کشفیات به 10.5درصد می‌رسد. همه این آمارها موید ضرورت اصلاح شیوه مبارزه با مواد‌مخدر هستند.» دبیرکل ستاد مبارزه با مواد‌مخدر در دولت هشتم ادامه داد: ‌ «به‌عنوان مثال در ‌سال 65، یک نظرسنجی در سطح تهران به منظور سنجش میزان امید به آینده جوانان انجام شد و نتایج نهایی حاکی از امید به زندگی 30‌درصدی بود. همین نظرسنجی اواخر ‌سال 66 تکرار شد و نتایج کاملا برعکس بود و نرخ امید به آینده را تا 80‌درصد نشان می‌داد. این بررسی‌ها نشان می‌دهد مشارکت سیاسی تا چه حد می‌تواند در زندگی و حال افراد جامعه موثر باشد.»