تیمور رحمانی عضو هیأت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران

اقتصاد ایران در دهه 80 میلادی به شدت باز شد و روابط تجاری خارجی گسترش یافت و درست به همین دلیل بود که پس از این شرایط، محدودیت‌ها و تحریم‌ها به‌شدت موقعیت اقتصاد ایران آسیب‌پذیر شد. محدودیت‌های ایجادشده در روابط خارجی و شدت یافتن تحریم‌های اقتصادی، پس از این دوران، تأثیرهای مخرب و محسوسی در اقتصاد ایران ایجاد کرد. تحریم‌ها به‌طور مشخص، میزان تورم را افزایش و میزان تولید ناخالص ملی را هم به شدت کاهش داد. حال در این اوضاع باید پذیرفت که با باز بودن اقتصاد ایران (در سال‌های اخیر) و افزایش حجم تجارت‌های بین‌المللی، امتداد تحریم‌ها می‌تواند اوضاع و شرایط اقتصادی را وخیم‌تر کند؛ چرا که فضای بی‌اعتمادی و نداشتن اطمینان، مانع سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران خواهد شد. از سویی انتظارهای تورمی به شدت رو به افزایش خواهد گذاشت و سازوکار دولت برای کنترل تورم در دو‌سال اخیر موثر نخواهد بود. همچنین باید این نکته را دانست که از سویی، برداشته نشدن تحریم‌ها با خطر تشدید آن‌ همراه است یعنی به نتیجه نرسیدن مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب، به معنی ثابت ماندن میزان تحریم‌ها نیست و خطر افزایش تحریم‌ها را تشدید خواهد کرد. در مجموع باید گفت که به‌طورکلی، در دنیای کنونی نمی‌توان یک اقتصاد توسعه‌یافته و پیشرفته را بدون روابط خارجی تصور کرد. باید به منتقدان این دیدگاه یادآور شد که ایران اقتصادی بزرگ و واجد جایگاهی استرتژیک در منطقه و جهان است. همچنین روابط اقتصادی زیادی را با کشور‌های جهان دارد و اقتصاد آن پرت و دور افتاده نیست. با توجه به این شرایط نمی‌توان اقتصاد ایران را ایزوله تصور کرد و روابط آن با خارج را بی‌اهمیت جلوه داد. از منظر اقتصادی حتی طرح این بحث نیز بیهوده و البته بی‌فایده است؛ در شرایط فعلی بدون ارتباط برقرار کردن با دنیای بیرون و تنها توجه به شرایط درونی مثمرثمر نخواهد بود و به لحاظ اقتصادی طرح این موضوع موضوعیت نخواهد داشت. البته باید به این نکته نیز توجه داشت که رفع تحریم‌ها به معنی حل شدن تمامی مشکلات اقتصادی نیست، چنانچه پیش از شدت یافتن تحریم‌ها و با وجود درآمد‌های بالای نفتی، کارنامه خوبی در حوزه اقتصاد شکل نگرفت.