فرشید غضنفرپور| تغییر واژه‌ها روز گذشته صدای اعتراض نمایندگان را بلند کرد. چنان فریادهایی که علی لاریجانی را مجبور کرد چشم در چشم معترضان به هیأت‌رئیسه، بگوید «شورایعالی امنیت ملی، چارچوب‌هایی دارد که ما باید با آن هماهنگی لازم را داشته باشیم؛ این مسأله (موضوع هسته‌ای) بحث فروش سیب‌زمینی که نیست. موضوع مهمی است، باید به آن توجه کنیم» لاریجانی این سخنان را در پاسخ به تذکر احمد توکلی اظهار کرد. هنگامی که نماینده مردم تهران در تذکر آیین‌نامه‌ای با استناد به تبصره ۲ ماده ۱۴۶ آیین‌نامه داخلی مجلس، از تغییر در متن گزارش کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس درباره طرح «الزام دولت به حفظ حقوق و دستاوردهای هسته‌ای ملت ایران» انتقاد کرد، لاریجانی خطاب به او گفت: مسائلی مربوط به شورایعالی امنیت ملی است و شورا درباره آنها نظر دارد؛ ما می‌خواهیم مسأله را حل کنیم، نمی‌خواهیم که مسأله جدید بسازیم.
اگر پشت پرده چیزی هست بگویید
نخستین اعتراض‌ها اما به دستور کار مجلس صورت گرفت. برخلاف انتظار برخی از نمایندگان طرح الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای صبح روز گذشته اساسا در دستورکار صحن علنی قرار نگرفته بود. با وجود این‌که نمایندگان روز چهارشنبه به در اولویت قرار گرفتن این طرح رأی داده بودند. همین امر اعتراض چند تن از نمایندگان ازجمله حاجی‌دلیگانی، نماینده مردم شاهین‌شهر و محمدحسن آصفری را به دنبال داشت. آصفری نماینده مردم اراک در تذکر خود گفت: اولویت این طرح چهارشنبه هفته گذشته به تصویب رسید و امروز نیز در جانامه‌ای نمایندگان، این طرح، دومین دستورکار مجلس بود. وی افزود: متاسفانه در جلسه صبح امروز این طرح از دستورکار مجلس حذف شد. طبق اصول قانون اساسی، باید طرح‌ها طبق نوبت و اولویت خود مطرح شود. به گفته محمدحسن آصفری نباید رئیس مجلس اجازه چنین رفتارهایی را بدهد؛ این اقدام بی‌احترامی به نمایندگان است. او همچنین از اعضای هیأت‌رئیسه مجلس پرسید: چه کسی تصمیم‌گیری می‌کند؟ اگر پشت پرده چیزی هست، بگویید؛ اگر نیست این طرح را در دستورکار مجلس قرار دهید.
محمدحسن ابوترابی فرد که در غیاب لاریجانی ریاست مجلس را برعهده داشت در پاسخ به تذکرهای حاجی دلیگانی و آصفری گفت: همان‌طور که استحضار دارید با توجه به این‌که طرح استانی شدن انتخابات در دستورکار است، با تقاضای تعدادی از همکاران و موافقت 92درصد نمایندگان حاضر در مجلس، طرح الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای در اولویت بررسی مجلس قرار گرفت. وی گفت: پس از بررسی این دستور، طرح الزام در دستورکار صحن علنی مجلس قرار می‌گیرد.
محمدرضا تابش، نماینده مردم اردکان در این رابطه می‌گوید: اعتراض‌های صحن علنی نشأت گرفته از این بود که دو گزارش میان نمایندگان توزیع شده که شماره و تاریخ آن یکی است. به گفته این نماینده اصلاح‌طلب مجلس، اعتراض‌ها دراین‌باره بود که چرا بدون عمل شدن به ضوابط، گزارش تغییر کرده و هیأت‌رئیسه حق ندارد خود تغییرها را اعمال کند که من نیز حق را به این افراد می‌دهم که این مباحث را مطرح کردند. وی در ادامه با تأکید بر این‌که اعتراض‌ها حقوقی و قانونی بوده، افزود: اگر قرار بود متن گزارش ولو با توجه به توضیح دکتر لاریجانی دراین‌باره که «گفتند» ما باید نظرات رهبر معظم انقلاب و شورای امنیت ملی را در این راستا اعمال کنیم»، باید ضوابط مقرر در آیین‌نامه داخلی مراعات می‌شد.
از الزام به «تصویب مجلس» تا فقط
«ارایه به مجلس»
سیدحسین نقوی‌حسینی، عضو کمیسیون امنیت ملی درباره طرح مصوب نمایندگان مجلس به «شهروند» می‌گوید: آن طرح اولیه‌ای که در کمیسیون امنیت ملی تصویب شد و چهارشنبه درباره آن رأی‌گیری شد باید به بحث گذاشته می‌شد. درحالی‌که امروز شاهد آوردن یک طرح دیگری بودیم که در کمیسیون امنیت ملی تصویب شده. طبق تبصره 2 ماده 47 نباید طرحی که در دستورکار مجلس قرار گرفته اصلاح یا جایگزین شود، این تخلف است. نقوی‌حسینی درباره این‌که چه کسی متن طرح را تغییر داده گفت: من عضو کمیسیون امنیت ملی هستم. از امروز صبح نه جلسه‌ای تشکیل شده و نه کسی پیشنهادی داده، اصلاحاتی هم مصوب نشده. بنابراین من همین جا می‌گویم که نمی‌دانیم چه کسی این اصلاحات را درون طرح انجام داده. به گفته نقوی حسینی که پیشتر سخنگوی کمیسیون امنیت ملی بوده است، واژه توافق هسته‌ای باید به تصویب مجلس برسد از متن طرح جدید حذف شده است. محمدرضا تابش، دیگر نماینده مجلس دراین‌باره می‌گوید: در گزارش اول آمده بود که این بخش باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد، اما در متن دوم آمده که این مسأله باید به مجلس ارایه شود. سیدشریف حسینی، عضو هیأت‌رئیسه مجلس درباره اعتراضات صورت گرفته به تغییر متن طرح به «شهروند» می‌گوید: قانون می‌گوید چنانچه 50 نماینده امضا کنند دستور کاری خارج از دستور فعلی باشد باید همان روز یا روز بعدی وارد دستور شود. این موضوع درباره طرح الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای چنین وضعیتی داشت، اما طرح استانی شدن هم به همین نحو با امضای نمایندگان در دستور قرار گرفته بود و نمی‌شد آن را از دستور خارج کرد اما درباره اعتراض نمایندگان به تغییر متن طرح باید بگویم هیأت‌رئیسه هیچ دخالتی در این کار ندارد. درباره تغییر متن طرح طراحان باید اظهارنظر کنند نه اعضای هیأت‌رئیسه.
اصلاحات طرح با امضای بیش از دوسوم نمایندگان انجام شده است
عوض حیدرپور، یک عضو دیگر هیأت‌رئیسه و از نمایندگان نزدیک به علی لاریجانی، رئیس مجلس درباره اختلافات به وجود آمده میان برخی از نمایندگان و هیأت‌رئیسه مجلس به «شهروند» می‌گوید: نمایندگانی که اعتراض می‌کنند احتمالا در جریان نبوده‌اند که با امضای بیش از دوسوم نمایندگان و با نظر آنها اصلاحاتی در آنچه پیش از این به‌عنوان الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای بود، رخ داد. نماینده مردم شهرضا در مجلس می‌افزاید: آخر وقت روز چهارشنبه این رأی‌گیری و اصلاح انجام شده و در مورد کمیسیون هم باید بگویم که بیش از 20 نفر از اعضای کمیسیون هم در این اصلاح دخالت داشته‌اند و اگر برخی از اعضای کمیسیون اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند به این دلیل بوده که در جلسه کمیسیون شرکت نداشته‌اند. حیدرپور تأکید کرد: آنچه در کمیسیون مطرح شده بود در چارچوب نظرات شورایعالی امنیت ملی نبود و ما باید پیش از این نظرات شورا را اخذ می‌کردیم. نظرات شورا بعد از تصویب در کمیسیون آمد اما این نظرات که درواقع بازتاب نظرات مقام معظم رهبری هم هست در این اصلاحیه جدید اعمال شده است.
دفاع مطهری از طرح اصلاح شده
علی مطهری، نماینده مردم تهران در مجلس ضمن دفاع از کلیات طرح اصلاح شده روز گذشته در جمع خبرنگاران گفت: این طرح مذاکرات را تحت‌تأثیر قرار نمی‌دهد و با توجه به اصلاحاتی که در آن صورت گرفته، دست مذاکره‌کنندگان را نمی‌بندد. به گفته مطهری این طرح چند بار اصلاح شده بود و در آخر هم اصلاحاتی روی آن انجام شده بود که برخی به آن اعتراض داشتند. مطهری افزود: بخشی از طرح بازرسی از مراکز نظامی و غیرهسته‌ای را مگر با مجوز شورایعالی امنیت ملی ممنوع کرده است. بحثی در مجلس وجود داشت که ما به‌هرحال این اجازه را داده‌ایم و با گذاشتن قید شورایعالی امنیت ملی مخالف بودند و می‌گفتند که بازرسی به‌طور مطلق ممنوع باشد. برخی هم به سخنان رهبری استناد می‌کردند که فرموده‌اند اجازه بازرسی از مراکز نظامی و دانشمندان هسته‌ای را نخواهیم داد. به گفته مطهری این طرح در مجموع طرح خوبی است البته حرف تازه‌ای ندارد، اما صرف دخالت مجلس در این موضوع مهم است، اگر مجلس هیچ‌گونه دخالتی نداشته باشد در مقابل تاریخ پاسخ قابل قبولی نخواهد داشت.
در نهایت و با وجود تمام این مخالفت‌ها 199 رأی به سبد طرحی ریخته شد که تا این‌جای کار بحث‌های فراوانی را برانگیخته است. طرحی که حالا بسیاری از نمایندگان نزدیک به جبهه پایداری و منتقد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای معتقدند علی لاریجانی نگذاشت آن‌گونه که آنها می‌خواستند به تصویب مجلس برسد. پاسخ لاریجانی برای منتقدان اما به نظر متقاعد‌کننده می‌آید. او که در غیاب خود ابوترابی فرد را ناتوان از کنترل اعتراض نمایندگان دید، بازگشت تا در موقع بررسی طرح خود بر صندلی ریاست تکیه زده باشد. لاریجانی ضمن دفاع از اصلاحات انجام شده در طرح مجلس خطاب به منتقدان گفت: «به نظر من مجموعه تلاش‌های این دوستان موفق بوده است». لاریجانی سپس به نمایندگان مجلس گفت: شورایعالی امنیت ملی زیر نظر رهبری است و هر تصمیمی که رهبری و این شورا بگیرد مجلس می‌پذیرد. ما نمی‌توانیم با محدود کردن شورایعالی امنیت رهبری را محدود کنیم. حالا دیگر نمایندگان به کلیات طرح رأی داده‌اند. می‌ماند جزییات طرح که به نظر نمی‌رسد منتقدان جای چندانی برای مانور در بررسی جزییات در جلسات بعدی مجلس داشته باشند.
متن کلیات طرح الزام دولت به حفظ دستاوردهای هسته‌ای
در راستای صیانت از منافع ملی و رعایت مقررات پادمان معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای هرگونه نتایج مذاکرات هسته‌ای با کشورهای 1+5 در صورتی معتبر است که الزامات زیر، شفاف رعایت شود.
1- لغو تحریم‌ها به‌طور یکجا و کامل باید در متن توافقنامه درج شده و در روز آغاز اجرای تعهدات ایران انجام شود.
2- آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در چارچوب توافقنامه پادمان مجاز به انجام نظارت‌های متعارف از سایت‌های هسته‌ای است و دسترسی به اماکن نظامی، امنیتی و حساس غیرهسته‌ای، اسناد و دانشمندان ممنوع است. باید مصوبات شورایعالی امنیت ملی رعایت شود.
3- هیچ محدودیتی برای کسب دانش و فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای و تحقیق و توسعه پذیرفته نیست و باید مصوبات شورایعالی امنیت ملی رعایت شود.
تبصره یک: براساس اصول 77 و 125 قانون اساسی نتیجه مذاکرات باید به مجلس شورای اسلامی ارایه شود.
تبصره 2: وزیر امور خارجه کشور موظف است روند اجرای توافقنامه را هر 6 ماه یکبار به مجلس شورای اسلامی گزارش کند. کمیسیون امنیت ملی مجلس هر 6 ماه گزارش حسن روند توافق را به نمایندگان مجلس ارایه نمایند.