آرمین منتظری| طی یکی دو روز گذشته، خبرهای خوبی از مذاکرات هسته‌ای به گوش می‌رسد. سخنان جان کری در کنفرانس خبری ویدیویی‌اش درباره مذاکرات هسته‌ای و اشارات صریح او به موضوعاتی نظیر حل مسأله «مطالعات ادعایی» و حل‌وفصل مشکلات در چارچوب توافق لوزان، امیدها را برای اعلام توافق هسته‌ای تا 11 تیرماه، افزایش داده است. روز گذشته یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در گفت‌وگویی اعلام کرد که «نیازی نیست تا پیش از 30 ژوئن تضمین داده شود که در فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران ابعاد نظامی وجود نداشته است». به این ترتیب واضح به نظر می‌رسد که طرفین مذاکرات قصد ندارند اجازه دهند طرح موضوع موهومی به نام «مطالعات ادعایی» که این روزها به «پی. ام. دی» تبدیل شده است، مانع سرگرفتن توافق نهایی هسته‌ای شود.
در چنین شرایطی رویترز به نقل از دیپلمات‌های نزدیک به مذاکرات گزارش داده است که «شانس حصول توافق هسته‌ای با توجه به حضور هفته آینده وزیران امورخارجه ایران و گروه 1+5 در وین بسیار زیاد است. » این خبرگزاری انگلیسی همچنین از قول یک مقام ارشد غربی نزدیک به مذاکرات نوشت:
« اگرچه نمی‌توان شکست مذاکرات را ناممکن دانست اما ظاهرا به نتیجه رسیدن مذاکرات، نه تا پایان 11 تیرماه بلکه در چند روز پس از آن، محتمل‌تر است. یک مقام غربی دیگر در گفت‌وگو با رویترز، گفته است از آنجائیکه اصلی‌ترین طرف‌های این مذاکرات به توافق نیاز دارند، معتقد است که این توافق حتما حاصل خواهد شد. » رویترز از قول یک مقام ارشد ایرانی نیز اظهاراتی را منتشر کرده است. این مقام ایرانی ضمن اطمینان از به‌دست آمدن توافق گفته است که شانس حصول توافق را 70درصد می‌داند. او همچنین گفته است از آنجائیکه آمریکایی‌ها بیشتر از ایرانی‌ها خواهان توافق هسته‌ای هستند، این توافق بدست خواهد آمد و این توافق حتما به هر دو کشور کمک خواهد کرد».
موج خوش‌بینی درخصوص دستیابی به توافق هسته‌ای روز چهارشنبه هفته گذشته پس از سخنان جان کری، وزیر امورخارجه آمریکا به راه افتاد. سخنان جان کری سیگنال‌های مثبتی را ارسال کرد که نشان می‌داد کاخ سفید دست به چرخشی درخصوص مواضعش درباره حل کامل سوال‌ها و ابهامات آژانس درباره آنچه وجود ابعاد نظامی احتمالی در برنامه هسته‌ای گذشته ایران نامیده می‌شود، زده است. جان کری گفته بود: « ما روی توضیح ایران درباره آنچه در یک مقطع زمانی یا زمانی دیگر انجام داده متمرکز نیستیم. این درحالی است که مقامات آمریکایی پیش از این تأکید داشتند ایران باید به تمام سوالات آژانس پاسخ دهد و کاهش تحریم‌ها منوط به این مسأله است».
موضوع ابعاد احتمالی نظامی( پی. ام. دی) و مطرح شدنش در مذاکرات هسته‌ای، در داخل کشور نیز موجب مطرح شدن انتقاداتی به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای شده بود. منتقدان بر این عقیده بودند از آنجایی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داور مذاکرات تعیین شده است و بدون گواهی این نهاد مبنی بر همکاری‌های ایران، توافقی به‌دست نخواهد آمد، در این صورت ایران برای به‌دست آمدن توافق مجبور است درخصوص موضوع پی ام دی، اجازه بازرسی از مراکز نظامی را به بازرسان آژانس بدهد و از آنجایی که ایران مسلما چنین اجازه‌ای نخواهد داد، بنابراین آژانس نیز همکاری ایران را تأیید نکرده و توافق عملا انجام نخواهد شد. منتقدان به طور خلاصه معتقد بودند که ایران نباید همه تخم‌‌مرغ‌هایش در مذاکره را در سبد آژانس قرار می‌داد. روز گذشته اما یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم اظهاراتی مشابه جان کری ایراد کرد. آمانو در حاشیه مجمع بین‌المللی اقتصاد سنت‌پترزبورگ گفت که نیازی نیست تا پیش از 30 ژوئن تضمین داده شود که در فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران ابعاد نظامی وجود نداشته است.
شاید مذاکره‌کننده ارشد روسیه نیز با توجه به همین شرایط است که نسبت به حصول توافق تا روزهای آینده ابراز خوش‌بینی کرده است. سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه با بیان اینکه توافق هسته‌ای احتمالا تا قبل از 30 ژوئن نهایی می‌شود، گفت: «کمی در این دور از مذاکرات است بنابراین احتمال حصول توافق میان ایران و 1+5 تا 30 ژوئن وجود دارد. »
علاوه بر سخنان ریابکوف، سخنگوی کاخ سفید در واکنش به اظهارات روز گذشته یک سناتور آمریکایی که خواستار تمدید ضرب‌الاجل مذاکرات هسته‌ای شده بود، گفت واشنگتن کماکان به موعد 30 ژوئن متعهد است. «اریک شولتز»، سخنگوی کاخ سفید در نشست خبری روزانه گفت واشنگتن کماکان به ضرب‌الاجل خودخوانده 30 ژوئن پایبند است. او این اظهارات را در واکنش به اظهارات سناتور «باب کورکر»، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا مطرح کرد که خواستار تمدید ضرب‌الاجل هسته‌ای شده بود.
عصبانیت تندروها درخصوص چرخش موضع کاخ سفید
بعد از سخنان وزیر خارجه آمریکا مبنی بر اینکه لزومی ندارد تحریم‌ها بعد از حل کامل مسأله ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران حل شود، «آیپک»، لابی صهیونیست‌ها در آمریکا از موضع واشنگتن دراین‌باره ابراز نگرانی کرد.
روزنامه «جروزالم‌پست» نوشت: «آیپک با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده است که اظهارات وزیر خارجه نشان می‌دهد احتمال دارد آمریکا از درخواست‌های قبلی خود مبنی بر پاسخگویی کامل ایران به سوالات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عقب نشیند و این احتمال را به وجود آورده است که توافق مورد نظر از اساس خدشه‌دار شود». در این بیانیه آمده: «رئوس شفاف فعالیت هسته‌ای گذشته ایران برای تعیین خط مبنای برنامه هسته‌ای این کشور - ازجمله گریز هسته‌ای- به منظور بررسی اقدامات آینده، ضروری است». پایگاه اینترنتی دبکتا فایل، وابسته به لابی‌های یهودیان نیز نوشت: «اظهارنظر اخیر وزیر امور خارجه آمریکا نشان می‌دهد واشنگتن می‌خواهد در مذاکرات هسته‌ای خود با ایران کوتاه بیاید». دبکا فایل به نقل از منابع خود در ادامه نوشت که واشنگتن آماده می‌شود از موضع خود مبنی بر بازرسی‌های اعلام نشده براساس پروتکل الحاقی عقب‌نشینی کند و با محدود کردن بازرسی‌ها تنها به تأسیسات هسته‌ای که ایران مشخص کرده است و تنها پس از اعلام دو هفته‌ای موافقت کند.
اوباما با پذیرش درخواست ایران برای تقسیم توافق نهایی به دو قسمت، مهم‌ترین امتیاز را به ایران هدیه کرده است. بخش اول علنی اعلام خواهد شد و بخش بعدی که شامل پروتکل‌های فنی است، محرمانه خواهد ماند. وندی شرمن مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی تلاش‌های بسیاری کرد تا هر دو بخش منتشر شوند و معتقد بود در غیراین صورت رئیس‌جمهوری نمی‌تواند مجوز کنگره را برای توافق هسته‌ای دریافت کند اما با نظر وی موافقت نشد. رئیس‌جمهوری آمریکا چنین رویکردی را نیز درباره تحریم‌ها اجرا کرد. درحالی‌که وی ادعا می‌کرد تا زمانی که ایران تعهدات خود را اجرا نکند، تحریم‌ها علیه آن لغو نخواهد شد اما به شرکت‌های آمریکایی اجازه داد با شرکت‌های ایرانی برای تجارت وارد مذاکره شوند.
روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست در مقاله‌ای «سخنان روز سه‌شنبه جان کری وزیرخارجه (آمریکا) درباره مسأله بغرنج توضیح ایران درباره ابعاد نظامی احتمالی (پی ام دی) برنامه (هسته ای) آن در گذشته» را «تعجب‌برانگیز» خواند. در این مقاله آمده است:
« اول اینکه، این سخنان در تضاد مستقیم با اظهارت شخص کری در ماه آوریل با شبکه پی بی اس است که وی در پاسخ به سوالی درباره درخواست درازمدت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر افشای فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران در زمینه نظامی و خودداری ایران از این کار گفته بود، آمریکا حاضر نیست در این زمینه کوتاه بیاید و اگر قرار باشد توافقی حاصل شود، ایرانیان باید به این درخواست عمل کنند و اینکه این اطلاعات باید بخشی از توافق نهایی باشد. مشکل دیگر در ارتباط با سخنان کری،کذب بودن آن است چون ما اطلاعات کامل در اختیار نداریم.
مایکل هیدن رئیس سابق سیا جدیدترین موضع کری را غیرقابل توجیه می‌داند. وی می‌گوید: « مایل بودم اداره اطلاعات ملی یا هر دفتر اطلاعاتی همان واژه (کامل/ قطعی) را برای من تکرار می‌کرد اما آنها چنین نظری نداشتند. آنچه کری می‌گوید این است که برای ما مهم نیست آنها تا چه حد در زمینه تسلیحاتی شدن پیش رفته‌اند. ما روی توانایی‌مان برای محدودکردن تولید مواد شکافت‌پذیر شرط‌بندی می‌کنیم. »