احمدرضا  دالوند

حدود ۷۳‌درصد از جهان از ماده دیگری ساخته شده است که انرژی تاریک نامیده می‌شود. هیچ‌کس نمی‌داند که ماهیت این ماده ناشناخته چیست، اما مقدار این نوع ماده از تمام اتم‌های موجود در تمام ستارگان موجود در کل کهکشان‌های قابل شناسایی بسیار بیشتر است. به نظر می‌رسد این نیروی عجیب، اجزای جهان را با سرعت فزاینده‌ای از یکدیگر دور می‌کند، درحالی‌که نیروی گرانش (جاذبه) با این نیرو مقابله کرده و از سرعت این گسترش می‌کاهد. این یافته‌ها به مشاجرات فراوانی که در مورد چیستی جهان، عمر جهان، سرعت انبساط آن و ترکیب آن جریان داشت، پایان داد. اخترشناسان امروز بر این باورند که سن جهان 7/13‌میلیارد ‌سال با تقریب چند صد‌هزار ‌سال است . براساس اطلاعات موجود، جهان با سرعت شگفت‌آور 71کیلومتر در ثانیه در مگابارسک درحال انبساط است. بارسک یک واحد اخترشناسی است و تقریبا برابر 26/3 میلیون ‌سال نوری است. به‌نظر می‌رسد که چیزی در فضا نهفته است و همانند نوعی نیروی ضد گرانشی عمل می‌کند. این نیرو باعث می‌شود که به‌جای آن‌که جهان متراکم و اجزای آن به یکدیگر نزدیک شود، انبساط می‌یابد. از حدود 20‌سال پیش حدس می‌زنند که در جهان ماده تاریک وجود دارد، چرا که در آن زمان دریافتند که جهان به گونه‌ای عمل می‌کند که انگار بسیار سنگین‌تر از چیزی است که واقعا به نظر می‌رسد. گرچه اینشتین ثابت کیهانی* را بزرگترین اشتباه خود خواند اما شاید این عامل یکی از بزرگترین دستاوردهای مطالعات او باشد. دانشمندان برای توجیه پدیده مشاهده شده همه احتمالات ممکن را در نظر گرفتند، ازجمله وجود سیاهچاله‌ها، کوتوله‌های قهوه‌ای* و ذرات غیرقابل شناسایی که از نظر ماهیت با انواع معمولی اتم‌ها تفاوت دارند اما هیچ‌کدام از آنها نتوانست جرم بسیار زیاد مشاهده شده را توجیه کند. داستان انرژی تاریک از‌ سال ۱۹۹۸ آغاز شد. در آن زمان دانشمندان دریافتند که بسیاری از کهکشان‌های دور دست با سرعتی بسیار بیشتر از آن‌چه که محاسبات موجود پیش‌بینی کرده‌اند، از یکدیگر دور می‌شوند. تحقیقاتی که روی انواع ویژه‌ای از
 «ابر نواخترها» انجام شد، بیانگر آن بود که محاسبات انجام شده اشتباهی نداشت، به عبارت دیگر محاسبات دقیق نشان‌دهنده آن بود که سرعت انبساط جهان لحظه‌به‌لحظه درحال افزایش است و از سرعت این انبساط کاسته نمی‌شود. به نظر می‌رسد جهان باید شامل چیز دیگری به غیر از این اتم‌های معمولی باشد و به همین سبب نام ماده تاریک برای آنان انتخاب شد. رئیس موسسه اخترشناسی کمبریج در این مورد می‌گوید: «اطلاعات دقیقی که از فضاپیمای کوچکی واقع در فاصله چند‌میلیون کیلومتری می‌رسد، شواهد بسیار محکمی به دست آمده که ماده تاریک به‌طور یکنواخت در تمام جهان پراکنده و در فضاهای خالی مخفی شده است. ماهیت ماده تاریک هنوز به صورت یک راز است. این احتمال واقعا وجود دارد که طی ۵ تا ۱۰‌سال آینده ما به ماهیت واقعی ماده تاریک پی ببریم، اما من امید چندانی برای درک ماهیت انرژی تاریک ندارم، مگر آن‌که یک تئوری منسجم ارایه شود که ماهیت فضا و زمان را برای ما به‌طور دقیق‌تر روشن کند».
*ثابت کیهانی: در علم فیزیک کیهانی برای اصلاح نظریه اولیه نسبیت عام توسط آلبرت اینشتین برای دستیابی به جهان ایستا ارایه شد. بعد از مشاهدات ادوین‌هابل، اینشتین تسلیم شد و نشان داد که جهان ممکن است ایستا نباشد. به طوری که او اساس نظریه‌اش را بر مفهوم تغییرات در جهان بنا نهاد.
*کوتوله‌های قهوه‌ای:  ستارگان کوچکی هستند که هنگام تشکیل‌شدن مرکزشان، به اندازه کافی داغ نمی‌شوند، بلکه بلافاصله پس از تشکیل سرد می‌شوند و نوری از خود نمی‌تابانند به گونه‌ای که به سختی دیده می‌شوند. کوتوله‌های قهوه‌ای دمای پایینی دارند و درخشندگی آنها بسیار کم است، از این‌رو مشاهده آنها مشکل است.