پروژههای ترویج کتابخوانی دربین کودکان یکی از رایجترین فعالیتهای ترویجی است. تحقیقات نشان داده است که اگر عادت به مطالعه در سنین کم در کودکان ایجاد شود، اثر ماندگارتری خواهد داشت؛ بهعلاوه کتابخوانی برای کودکان، خلاقیت آنها را افزایش داده و باعث تسلط بیشتر آنها بر زبان میشود. کودکانی که از سنین بسیار کم (حتی نوزادی) با کتاب و کتابخوانی خو داده میشوند، آمادهتر از دیگر کودکان، مدرسه را آغاز میکنند و مشکلات درسی کمتری دارند و در بزرگسالی نیز اصولا کتابخوانهای بهتری میشوند.
دولتها و سازمانهای غیردولتی در سراسر دنیا با استفاده از روشهای مختلف بهترویج کتابخوانی دربین کودکان میپردازند؛ ازجمله این روشها میتوان به موارد زیر اشاره کرد: آموزش کتابخوانی به داوطلبان، برگزاری مسابقات قصهخوانی، مسابقات قصهنویسی، برگزاری نمایشگاه کتاب، گسترش کتابخانهها و برپایی کتابخانههای سیار و بوستانهای کتابخوانی در سطح شهر و... در ادامه، نگاهی کوتاه به پروژههای بینالمللی، منطقهای و ملی ترویج کتابخوانی کودک انداختهایم.
«بخوان، رویا بپرداز و خلق کن»
امارات متحده عربی
در کشور همسایهمان امارات متحده عربی، کمپینی بهمنظور ترویج کتابخوانی و گسترش خلاقیت در کودکان بهنام کمپین «بخوان، رویا بپرداز و خلق کن» بهراه افتاده است. با نشان دادن اینکه کتابخوانی میتواند خلاقانه و مفرح باشد، این کمپین میکوشد تا کودکان را به مطالعه تشویق کند. کودکان تشویق میشوند تا داستانی را که میخوانند، در ذهن خود به تصویر بکشند، تصورات خود را نقاشی کنند، پوستر بکشند و داستانهای تازه بنویسند. در تمام این قدمها سعی میشود که کودک از قوهخلاقیت خود استفاده کند. مجریان این کمپین میگویند: «از داستانهای ما تا قصههای شما: خیالات شما کلید جهانی جدید و شگفتانگیز». آنها میکوشند تا همه اعضای جوامع محلی را درگیر این طرح کرده و تشویق به فعالیت داوطلبانه کنند. داوطلبان پروژه «بخوان، رویا بپرداز و خلق کن» به مدارس، کتابخانهها، کتابفروشیها و حتی بیمارستانها میروند تا با کودکان کتاب بخوانند. ماموریت آنها آگاهسازی عموم- بهویژه کودکان- درباره اهمیت کتابخوانی است.
«کتابک»- ایران
در ایران سازمانهای مختلفی در پروژههای ترویج کتابخوانی کودکان فعالند؛ ازجمله شورای کتاب کودک، انجمن ترویج علم ایران، موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، انجمن حمایت از توسعه فضاهای آموزشی و فرهنگی(حامی)، موسسه فرهنگیهنری آشیانه کودک و نوجوان و... ازجمله پروژههای موفق ترویجی در این زمینه نیز میتوان به پروژههای «کتابک» و «با من بخوان» اشاره کرد. کتابک، پایگاهی مجازی است که به ترویج کتابخوانی کودک و نوجوان اختصاص دارد. این طرح، پروژه مشترک موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان و خانه کتابدار کودک و نوجوان (وابسته بهشورای کتاب کودک) است. گروههای مخاطب این پروژه بهطور ویژه پدر و مادرها، آموزگاران و کتابداران هستند. بخش اخبار این پایگاه مجازی، جدیدترین خبرهای این حوزه را
در اختیار مخاطب میگذارد. تارنمای کتابک، بخشی نیز ویژه نیازهای کودکان دارد. اتاقهای گفتوگو و نحوه جذب داوطلب در طرح کتابک را میتوان از جالبترین ویژگیهای این طرح بهحساب آورد. اگر شما نیز علاقهمند به پروژههای ترویجی در حوزه کتابخوانی کودک هستید، پیشنهاد میکنیم حتما از تارنمای کتابک دیدن کنید.
«خوانک: با من بخوان»- ایران
کمپین «با من بخوان» پروژهای با هدف ترویج خواندن در قشرهای گوناگون اجتماعی با هدف ایجاد عادت به کتابخوانی است که از سال 1390 توسط موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان آغاز بهکار کرده است. گروه هدف این پروژه، کودکان و نوجوانان (از مقطع پیشدبستانی تا راهنمایی) هستند؛ البته این طرح تأکید ویژهای روی کودکان محروم و در بحران دارد.
در این طرح ملی که در سراسر کشور اجرا میشود، بزرگسالان و کودکان با هم کتاب میخوانند. این کتابها که از سوی کارشناسان ادبیاتکودکان گزینش میشوند، از کتابهای داستانی تا موضوعات محیطزیستی و مهارتهای زندگی را دربرمیگیرند. کتابها برای گروههای سنی مختلف و نیز بهطور موضوعی طبقهبندی شدهاند و بههمراه راهنما برای خانوادهها، آموزشگاهها و مراکز کودکانکار ارسال میشوند.
مربیان کتابخوانی حاضر در این طرح، یا بهشکل حضوری یا از راهدور آموزش میبینند. کتابها با صدای بلند برای کودکان خوانده میشوند و پس از کتابخوانی، فعالیتهای خلاق ادبی- هنری با مشارکت همه کودکان انجام میشود. این برنامهها در خانوادهها، آموزشگاهها و مراکز کودکانکار اجرا میشود و کتابها با دقت فراوان و با توجه به شرایط مخاطبان انتخاب میشوند. پس از اجرای هر برنامه، از شرکتکنندگان بازخورد گرفته میشود تا راهکارهای بهکار رفته در پروژه ارزیابی شده و بهبود یابد. این پروژه، علاقه و عادت بهمطالعه را در کودکان افزایش میدهد و چهار مهارت پایهای گوشدادن، بیانکردن، خواندن و نوشتن نیز با فعالیتهای جانبی این برنامه تقویت میشوند.
طبق گزارش موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان در تارنمای خود، تاکنون چندین مرکز کودکانکار در تهران، دو مرکز شبانهروزی نگهداری از کودکان و نوجوانان زلزلهزده در بم، مراکز کودکان در کردستان، دو منطقه محروم در اصفهان و یک منطقه در استان آذربایجان با همکاری انجمن حمایت از حقوقکودک، به این پروژه ترویجی پیوستهاند. برای اطلاعات بیشتر درمورد این طرح به تارنمای آن مراجعه کنید.