شهروند| نخستین میزگرد تخصصی مراقبت‌های بهداشتی در معرض خطر با هدف پاسخگویی به چالش‌های بشردوستانه برای ارایه ایمن مراقبت‌های بهداشتی روز گذشته در هتل پارسیان آزادی تهران به میزبانی جمعیت هلال‌احمر برگزار شد. ساعت30 :8 دقیقه صبح میهمانان از کشورهای مختلف به همراه نمایندگانی از
وزارتخانه های مختلف ایران از قبیل امور خارجه، دفاع، بهداشت و شماری از سازمانهای دیگر در سالن الماس گردهم آمدند.
افزایش آگاهی در سطح ملی
زهرا فلاحت، مدیرکل اداره اصول، قوانین و حقوق بین‌المللی بشردوستانه در جمعیت هلال‌احمر، اولین سخنران این میزگرد، خشونت علیه پرسنل درمانی را به‌عنوان نگران‌کننده‌ترین چالش پیش روی فعالیت بشردوستانه دانست. او ضمن ابراز خرسندی از برگزاری نخستین میزگرد تخصصی مراقبت‌های بهداشتی در معرض خطر در تهران، خطاب به حاضران گفت: « همان‌طور که اطلاع دارید خشونت علیه امدادگران، پرسنل و تجهیزات درمانی - بهداشتی در درگیری‌ها و منازعات مسلحانه به‌عنوان یکی از نگران‌کننده‌ترین موضوعات در فعالیت های بشردوستانه در سال‌های اخیر تبدیل شده است.» او با اشاره به تصویب لوایح حمایتی از بیماران، مجروحان، امدادگران و تجهیزات پزشکی توسط سازمانهای بین‌المللی اضافه کرد: «به‌رغم وجود این قوانین حمایتی از مجروحان، پرسنل درمانی و بیمارستان‌ها، اما هنوز هم شاهد افزایش تعداد حمله‌ها به این حوزه هستیم و به شدت این موضوع جامعه بشردوستانه را مورد تهدید قرار داده است.» فلاحت همچنین اشاره‌ای به بحران خاورمیانه داشت و ادامه داد: «جمعیت هلال‌احمر ایران به‌عنوان یکی از اعضای مرجع پروژه مراقبت های بهداشتی در معرض خطر نهضت توجه ویژه‌ای به این موضوع داشته است و بی‌شک یکی از دستاوردهای این طرح، افزایش آگاهی در سطح ملی نسبت به این موضوع خطیر است.»
ضرورت اطلاع‌رسانی به مردم
اولیویه مارتین، رئیس نمایندگی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در تهران نیز ضمن خیر مقدم به حاضران با اشاره به چالش‌های بشردوستانه‌ای که برای امدادگران به وجود می‌آید، اظهار کرد: «هنوز پس از گذشت سال‌ها از تصویب اولین کنوانسیون ژنو، خشونت علیه بیماران و کارکنان درمانی یک مشکل عمده به شمار می‌آید، به‌خصوص برای مسئولان درمانی محلی که تا به حال بیش از 90درصد از حوادث برای آنها اتفاق افتاده است.» مارتین در ادامه به جنگ غزه نیز اشاره کرد و افزود: «جنگ غزه یکی از مثال‌هایی بوده که نمایانگر خشونت در شرایط درگیری مسلحانه است.» بنا به گفته رئیس نمایندگی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در تهران خشونت نسبت به کادر درمانی و امدادگران تنها محدود به شرایط جنگی نیست و در نقاط مختلف دنیا این خشونت‌ها صورت می‌گیرد؛ او به کشورهایی که حمله ابولا در آنها صورت گرفته اشاره داشت و گفت: «ما شاهد تعداد روزافزونی از حوادث امنیتی شامل حمله مردم محلی به تأسیسات مراقبت‌های درمانی و تیم‌های صلیب‌سرخ بوده‌ایم.» رئیس کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در تهران اطلاع‌رسانی به مردم را راهکاری برای حل این موضوع دانست و تأکید کرد که با آموزش می‌توان احترام بیشتری را برای کارکنان درمانی و امدادی تضمین کرد.
مارتین در بخش دیگری از صحبت‌های خود به اهمیت مشارکت سازمانهای بین‌المللی و جمعیت‌های ملی اشاره داشت و افزود: «مشارکت مستحکم جمعیت‌های هلال‌احمر و صلیب‌سرخ در درون نهضت و سازمانهای بین‌المللی مانند سازمان بهداشت جهانی، پزشکان بدون مرز، انجمن پزشکی جهانی، کمیته بین‌المللی پزشکی، سازمانهای مردم‌نهاد و انجمن‌های درمانی، می‌توانند بر پدیده خشونت علیه مراقبت‌های درمانی قالب شوند.»
تجربه‌های خوب دفاع مقدس
علیرضا زالی، رئیس سازمان نظام پزشکی نیز در این میزگرد گفت: «بیمارانی که در خطر هستند نیاز به دریافت یکسری خدمات ویژه دارند و این خدمات ویژه برای شرایط عادی متفاوت از شرایط جنگ و بحران است.» او ادامه داد: «در زمان جنگ، خطر خود امدادگر را نیز تهدید می‌کند؛ چرا که او این ترس را دارد که خود نیز دچار مشکل شود. بنابراین فوبیای ترس بر امدادگر غالب شده و خدمت‌رسانی را دچار مشکل می‌کند.» زالی با بیان این‌که ما باید ارایه خدمات را درست انجام دهیم، گفت: «در زمان دفاع مقدس تجربه خوبی کسب کردیم، چرا که امدادگران در صفوف اول و خط مقدم حاضر می‌شدند؛ بنابراین تجربه جامعه پزشکی ایران بسیار موفق بود.»
سرعت بخشیدن به خدمت‌رسانی
او در ادامه به بحث دسترسی و سرعت در خدمت‌رسانی به مجروحان و حادثه‌دیدگان اشاره کرد و گفت: «بحث سرعت در ارایه خدمات بسیار اهمیت دارد، چرا که بسیاری از مجروحان ممکن است بر اثر مسائل اولیه فوت نکنند، بلکه مسائل ثانویه جان آنها را بگیرد. همان‌طور که تجربه نشان داده مسائل ثانویه عامل بیشتر مرگ‌ها در جبهه‌های جنگ هستند.» رئیس سازمان نظام‌پزشکی کشور افزود: «مورد دیگر این است که بسیاری از قواعد بین‌المللی حاکم در جنگ توسط طرفین متخاصم رعایت نمی‌شود. به‌طور مثال بیمارستان باید یک منطقه امن از سوی دو طرف تلقی شود که این مسائل در موارد بسیار نقض می‌شود.» به گفته زالی بحث انتقال مصدومان از محل خطر به محل امن نیز جزو مسائل دیگری است که برای امدادگر و مجروح خطرساز است، چرا که وسایل انتقالی مانند آمبولانس و خودروهای امدادی در زمان جنگ از سوی طرف متخاصم مورد هدف قرار می‌گیرد.
مجاورت بیمارستان‌ها با ساختمان‌های مهم
زالی همچنین به جنگ‌های شهری اشاره کرد و گفت: «متأسفانه نحوه قرارگیری بیمارستان‌ها طوری است که مجاور ساختمان‌های مهم قرار گرفته‌‌اند و این یک موضوع خطرناک است چرا که ما در زمان ساخت بیمارستان‌ها این موضوع را در نظر نگرفته‌ایم که شاید در زمان جنگ تلاش دشمن برای تسخیر ساختمان‌های مهم موجب صدمه و حمله به بیمارستان نیز شود.» او همچنین بر لزوم احترام به آرم هلال‌احمر و صلیب‌سرخ تأکید کرد و گفت: «این آرم روی هر ساختمان، خودرو یا هر شخصی نصب شود، این افراد یا مکان‌ها یا وسایل باید حداکثر ایمنی را داشته باشند و همه طرف‌های متخاصم به این موضوع احترام بگذارند.»
خطرها مانع کمک‌رسانی می‌شود
در جریان برگزاری میزگرد، سیدمحمد اکرمی مدیرکل امور بین‌الملل وزارت بهداشت هم از تجربه مناسب ایران در امدادرسانی در زمان جنگ تحمیلی سخن گفت: «ما تجربه خوبی از جنگ با عراق به دست آوردیم؛ اما اکنون کشور ما در معرض انواع خطرات است که جنگ یکی از آنها به شمار می‌رود و باید بدانیم که انواع بحران‌ها ما را تهدید می‌کند.» اکرمی با بیان این‌که تنها پاسخ سریع می‌تواند به کاهش تلفات در بحران‌ها کمک کند، گفت: «علاوه بر مسائل طبیعی که ما در منطقه داریم، منطقه ما با جنگ نیز روبه‌رو است. به‌طور مثال ما خود را مسئول می‌دانیم که به حادثه‌دیدگان در جنگ عراق کمک کنیم اما خطرها مانع کمک‌رسانی می‌شود.» او با اشاره به تجربه‌های ایران که در زمان جنگ و زلزله‌های رودبار و بم به دست آمده، گفت: «این تجربه‌ها نشان می‌دهد که باید بیشتر تلاش کنیم.»
بررسی حوادث به صورت اجمالی
مدیرکل امور بین‌الملل وزارت بهداشت در ادامه تأکید کرد: «ما جلوی بلایای طبیعی را نمی‌توانیم بگیریم اما می‌توانیم برای کاهش صدمات آن اقدام کنیم و این سوال را مطرح کنیم که چه کار کنیم حوادث کم شود یا ایمنی افزایش یابد.» او گفت: «باید همه دستگاه‌ها حول یک محور و در کنار یکدیگر کار کنند و به‌طور اجمالی حوادث را رصد کنند، همکاری مشترک داشته باشند، تبادل فکت‌شیت‌ها را انجام دهند، ارتباط مشترک میان پزشکان برقرار کنند و اطلاعات خود را در اختیار یکدیگر قرار دهند.» اکرمی در پایان این سوال کلیدی را مطرح کرد که چقدر بیمارستان‌های ما برای مقابله با حوادث و بحران‌ها آماده هستند؟ او همچنین به موضوع آوارگان جنگی نیز اشاره کرد و گفت: «در سفری که به لبنان داشتیم متوجه شدیم حضور آوارگان سوری در این کشور موجب شیوع انواع بیماری‌ها مانند مالاریا و... شده است که این موضوعات نیز باید مورد توجه قرار گیرد تا مراقبت‌های بهداشتی به صورت ایمن ارایه شود.» اکرمی به تأسیس سازمان انتقال خون نیز اشاره کرد و گفت: «این سازمان حاصل جنگ تحمیلی بود و یک تجربه موفق به شمار می‌رود چرا که در کشورهای دیگر این خود بیمارستان‌ها هستند که باکس خون دارند اما تجربه جنگ به ما نشان داد که وجود سازمان انتقال خون به‌عنوان یک بانک خون تجربه موفق است و باید در کشورهای دیگر نیز اجرایی شود.»
ضرورت تعیین راهکار برای امدادرسانی سریع
رایزن اداره امور سیاسی چند‌جانبه وزارت امور خارجه نیز در این مراسم گفت: «با توجه به تحولات و درگیری‌ها در برخی از کشورهای دنیا، خدمت‌رسانی به کشورهای درگیر از سوی سازمانهای بین‌المللی و به‌خصوص نهادهای امدادرسان با مشکلات بسیاری روبه‌رو شده است.» سیاوش شیخ‌الاسلام در میزگرد تخصصی مراقبت‌های بهداشتی در معرض خطر، افزود: «ماهیت و شرایط و تحولات منطقه و درگیری‌های آن در ۱۰سال گذشته فضاهای کمک‌های بشردوستانه را با چالش‌های بسیاری مواجه کرده و حقوق بشردوستانه را در معرض خطر قرار داده است.» او گفت: «با توجه به تحولات منطقه، متاسفانه هم اکنون حقوق بشردوستانه و امدادرسانی تحت‌تأثیر اراده‌های سیاسی قرار گرفته و هم‌اکنون کشورهای داوطلب کمک‌رسانی به راحتی نمی‌توانند وارد مناطق درگیر شوند و لذا امروز صحنه‌های مختلفی را می‌بینیم که مراکز پزشکی مورد بمباران و تهاجم قرار می‌گیرد.» رایزن اداره امور سیاسی چند‌جانبه وزارت امور خارجه تأکید کرد: «ضروری است تا به راهکارهایی برای امدادرسانی سریع و تأمین امنیت و دسترسی راحت امدادرسانان به مجروحان دست یابیم.»
نقش مهم هلال‌احمر ایران
بنا به گفته علی نراقی، رئیس طرح مراقبت‌های درمانی در معرض خطر؛ این برنامه طرحی است از نهضت بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر به منظور پیشگیری از خشونت علیه کارکنان درمانی و بیماران؛ نراقی در این خصوص گفت: «هلال احمر ایران به دلیل برنامه‌های بین‌المللی که در دست دارد و نیز نقش مهمی که در نهضت بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر بازی می‌کند، میزبان مناسبی برای این رویداد بود.» نراقی افزود: «وقتی خشونت فراگیر می‌شود، اغلب این کارکنان و تأسیسات درمانی هستند که هدف حملات قرار می‌گیرند و همچنین افراد نمی‌توانند در ایمنی خود را به بیمارستان برسانند. او ادامه داد: «برای جلوگیری از این روند مرگبار، ما باید تمامی افراد را از سطوح محلی و بین‌المللی گردهم آوریم. با برگزاری نشست و تبادل‌نظر است که می‌توانیم به راه‌حل‌هایی برای ایمن نگه داشتن همگان برسیم.»
لازم به ذکر است، در ادامه این مراسم کارشناسان سازمانهای مختلف به ارایه گزارش‌هایی در این خصوص پرداختند.