نگاه‌ها و تحلیل‌های متفاوتی در مسأله تحریم‌ها وجود دارد. نگاه‌هایی که بعضا در عین نادرستی مطلق‌نگر هستند. برخی بر این باورند که حل مشکلات کشور در گرو تحریم‌ها نیست و به‌نوعی صحبت رئیس دولت قبل و نزدیکانش را دنبال می‌کنند. از سوی دیگر، نگاه مطلق‌نگرانه دیگری نیز مبنی بر این است که تمام مشکلات مربوط به تحریم‌هاست و در نتیجه این 2 نگاه نحوه مدیریت دولت‌ها نادیده گرفته می‌شود. در همین راستا صادق زیباکلام، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاسی با رد هر دو نگاه در گفت و گویی با «شهروند» به تحلیل آنها پرداخت که مشروح آن در پی می‌آید:
آقای زیباکلام! نگاهی مطلق‌گرایانه نسبت به تحریم‌ها از سوی برخی وجود دارد مبنی بر این‌که حل مشکلات کشور در گرو تحریم نیست. اگر اینطور است چرا ما مذاکره می‌کنیم که تحریم‌ها برداشته شود؟
نمی‌توان اینطور مطلق نگاه کرد و گفت که حل مشکلات در گرو تحریم نیست و یا هست. این موضوع کاملا نسبی است. بخشی از مشکلات کشور مربوط به تحریم‌هاست و بخشی از مشکلات کشور هم مربوط به تحریم‌ها نیست. شخصا معتقدم که ما مشکلات و مسايل زیادی داریم که حل آنها لزوما در گرو حل‌وفصل مذاکرات هسته‌ای نیست. این‌طوری بگویم که ما در دوران قبل از این‌که بحران هسته‌ای با غرب به وجود بیاید هم مشکلات و مسايل فراوانی داشتیم. درواقع کشورهایی هستند که آنها تحریم نیستند ولی مشکلات زیادی دارند. این‌که بگوییم تحریم‌ها برداشته شود همه مشکلات و مسايل حل می‌شود سخن غلطی است.البته این نیست که تحریم‌ها و بحران هسته‌ای تأثیر منفی بر اقتصاد کشور نگذاشته است. همه می‌دانیم که قیمت‌ها در ایران 20 الی 30درصد به واسطه تحریم‌ها بالاتر است. اما مشکل اصلی ما اقتصاد ناکارآمد است که بعد از 36سال در هر کمدی را باز می‌کنیم پرونده مفاسد اقتصادی از آن بیرون می‌ریزد. بنابراین چاره‌ای نداریم که اقتصاد ناکارآمد را درست کنیم و اگر تحریم‌ها برداشته شود و ما اقتصادمان ناکارآمد باشد یقینا چیز زیادی عوض نمی‌شود.
اما برابر همین نگاه، تحلیل دیگری هم وجود دارد مبنی بر این‌که همه مشکلات به تحریم ربط دارد و به نوعی مدیریت دولت در شرایط فعلی را در تنظیم قیمت‌ها در بازار و مواردی از این قبیل را نادیده می‌گیرند. این نگاه هم اگرچه در جهت مقابل نگاه دیگری که عنوان شد قرار دارد اما مطلق‌گرایانه است. نظر شما دراین‌باره چیست؟
این تحلیل فقط از سوی احمدی‌نژاد و برخی اطرافیانش مطرح می‌شود. من تنها گروهی که می‌شناسم همه مشکلات را ناشی از تحریم‌ها می‌دانستند آقای احمدی‌نژاد و مسئولان دور و برش است. البته همان‌طور که می‌دانید همان‌ها که در آن دوران تمام مشکلات را ناشی از تحریم‌ها می‌دانستند و می‌گفتند، این مشکلات اقتصادی، سیاسی، صنعتی و امثالهم ناشی از تحریم‌هاست، حالا نظر دیگری دارند. حالا این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا فکر می‌کنید که همه مشکلات ناشی از تحریم‌هاست؟ بنابراین می‌توان گفت که عده‌ای برای تبرئه سیاست‌های غلط و تبرئه ناکارآمدی و روش‌های غلط مدیریتی خود همه چیز را به گردن تحریم‌ها می‌اندازند. ولی ما باید بدانیم که اینطور نیست و مشکلات بنیادی ما به اقتصاد دولتی ربط دارد. در دوران آقای احمدی‌نژاد تحریم‌ها بسیار افزایش پیدا کرد و شرایط سخت شد اما واقعیت این است که آیا همه چیز به تحریم‌ها ربط داشت؟ آیا سوء مدیریت‌ها وجود نداشت؟ مطمئن باشید که این چیزها وجود داشت و همان‌طور که گفتم اگر نداشت الان در هر کمدی را باز می‌کردیم پرونده‌های فساد از آن بیرون نمی‌ریخت.