آرمین منتظری
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه در حالی انتخابات سراسری در این کشور را کلید زد که به نظر می‌رسد حزب متبوعش کار سختی برای به‌دست آوردن اکثریت کرسی‌های پارلمان داشته باشد. صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر جوان چپ‌گرای حزب دموکراتیک خلق که از مواضع کردهای ترکیه حمایت می‌کند، این شانس را دارد تا بیش از 10درصد کرسی‌های مورد نیاز را در پارلمان به‌دست آورد تا بتواند مانع از به دست آوردن اکثریت مطلق کرسی‌های پارلمان به دست حزب متبوع اردوغان شود.
اگر حزب عدالت و توسعه نتواند حداقل 367 کرسی از 550کرسی پارلمان ترکیه را در این انتخابات از آن خود کند، نخواهد توانست اکثریت مطلق مورد نیاز برای تغییر نظام سیاسی ترکیه به نظام ریاست‌جمهوری را به‌دست آورد و اگر اردوغان در پیشبرد چنین هدفی با شکست مواجه شود، قدرتش در ترکیه با تزلزل مواجه خواهد شد. علاوه بر این اگر اردوغان نتواند 276 کرسی را به‌دست آورد، حتی قادر نخواهد بود دولت مورد نظر و متبوع خود را شکل دهد، چه برسد به اینکه برای برپایی نظام سیاسی ریاست‌جمهوری درخواست برگزاری رفراندوم کند.
اگر نتایج انتخابات سال 2014 را مبنا قرار دهیم و عملکرد این چند ماهه اخیر حزب عدالت و توسعه را مورد توجه قرار دهیم، می‌توانیم نتیجه بگیریم این امکان وجود دارد که حزب اردوغان چیزی کمتر از 276 کرسی به‌دست آورد. وقایع اخیر نظیر تظاهرات در دیار بکر و بمب‌گذاری در این تظاهرات نیز منجر به تضعیف بیشتر جایگاه حزب عدالت و توسعه شده است. از سوی دیگر شرایط اقتصادی ترکیه نیز طی ماه‌های گذشته روند رکودی داشته است و رشد اقتصادی ترکیه چیزی نزدیک به صفر بوده است. اردوغان نیز نتوانسته است مردم را قانع کند که سطح رفاه در ترکیه به دوران گذشته
باز خواهد گشت. از سوی دیگر گرایش بیشتر اردوغان به رویکردهای پوپولیستی در عرصه سیاست و همچنین آسیب‌پذیری بیشتر ترکیه در عرصه امنیتی موجب شده است تا سیاست خارجی اردوغان نیز در نظر شهروندان ترکیه چهره‌ای ناموفق داشته باشد.
اینکه حزب عدالت و توسعه تا چه اندازه در این انتخابات متحمل ضرر یا شکست خواهد شد کاملا به عملکرد حزب دموکراتیک خلق در انتخابات بستگی دارد. نکته جالب اینجا است که حزب دموکراتیک خلق که امروز در جایگاهی قرار دارد که امیدش به کسب کرسی‌های بیشتر در پارلمان افزایش یافته، باید به خاطر این جایگاه از اردوغان ممنون باشد. استراتژی اولیه و اصلی انتخاباتی اردوغان این بود که از آرای کردها برای کسب اکثریت در پارلمان استفاده کند. به این منظور اردوغان تلاش کرد تا سیاست‌های دولتش را برای جلب آرای کردهای ترکیه تا حدودی تغییر دهد. در اوایل کمپین انتخاباتی موضوع کردها یکی از موضوعات اساسی برنامه‌های انتخاباتی اردوغان بود. او حتی در مقطعی از کلمه «ولایت» برای اشاره به استان تقریبا خودمختار کردستان ترکیه اشاره کرد. اردوغان در آن زمان قصد داشت با ژست‌های آزادی‌خواهانه اینطور وانمود کند که دولت ترکیه که زمانی به دنبال از میان بردن اقلیت کرد بود، امروز نسبت به مسأله اقلیت‌های کرد نگاهی غیرمدرن و واپسگرا ندارد. در ماه مارس سال 2014، دولت ترکیه لایحه‌ای را تصویب کرد که آموزش زبان کردی در مدارس خصوصی را مجاز می‌شمرد. همچنین اجازه داده شد تا از زبان کردی در کمپین‌های انتخاباتی استفاده شود. همچنین به احزاب حامی‌کردها اجازه داده شد تا فعالیت‌های بیشتری داشته باشند. در عین حال، مذاکراتی میان دولت ترکیه و عبدالله اوجالان، رهبر کاریزماتیک پ‌ک‌ک ترکیه در جریان بود که در این مذاکرات تعدادی از اعضای حزب دموکراتیک خلق و حزب دموکراسی و صلح به‌عنوان میانجی حضور داشتند.
اما هرچه کشور به موعد انتخابات نزدیک‌تر شد، استراتژی اصلی اردوغان در انتخابات آشکارتر شد. درگیری‌ها در سوریه و عراق و سکوت دولت ترکیه درخصوص قلع‌و‌قمع کردها در کوبانی به دست داعش موجی از تمایلات جدایی‌خواهانه در میان کردها به‌وجود آورد. همین مسأله باعث شد تا مبارزان کرد از سراسر منطقه برای مبارزه با داعش بسیج شوند و کردهای ترکیه نیز از این قاعده مستثنی نبودند. این درحالی بود که حزب عدالت و توسعه در مذاکرات خود با اوجالان درباره موضوع خلع سلاح مذاکره می‌کرد و در چنین شرایطی سخن گفتن از خلع سلاح کردها عملا بی‌معنی بود. در همان زمان، با شیوع نظامی‌گری در میان کردها و به وجود آمدن چشم‌انداز شکل‌گیری یک دولت کرد موجب شد تا آرای ملی‌گرایان ترکیه به سمت گروه‌های کرد سوق پیدا کند. حتی برخی از ملی‌گریان از اردوی حزب عدالت و توسعه به سمت اردوی حزب جنبش ملی‌گرا چرخش پیدا کردند.
در نتیجه این رخدادها حزب عدالت و توسعه تلاش کرد تا اردوگاه‌های ملی‌گرایان و کردها را در مظان اتهام قرار دهد. در این راستا حزب عدالت و توسعه اینطور وانمود کرد که به روند صلح پایبند بوده و در مقابل کردها را به خیانت متهم کرد. اما مشکل عدالت و توسعه این بود که مردم ترکیه این ادعا را که حزب عدالت و توسعه تنها ضامن برقراری صلح است، قبول نکردند و هرچه زمان گذشت، عدالت و توسعه در این خصوص اعتبار خود را بیشتر از دست داد.
در هر حال انتخابات اخیر ترکیه فرصتی برای کردهای ترکیه است و نتیجه این انتخابات نشان می‌دهد که کردهای ترکیه تا چه اندازه در برابر اردوغان منسجم هستند.