تاریخ کهن ایران، از آیینها و رسومی ارزشمند سرشار است که یکسویه پرکشش آن به یاریگریها و همدلیهایی پرمعنا بازمیگردد؛ یاریگریهایی که در پرتو پاسداشت و شکرگزاری از نعمات پروردگار بزرگ، معانی زیبا و ماندگار به زندگی میبخشد. جشن بیلگردانی در شهر نیمور محلات در زمره آیینهای کهن است که پیشینهای دوهزار ساله دارد. این آیین در سال 1389 خورشیدی در فهرست میراثمعنوی ایران به ثبت رسیده است. بیلگردانی در ایران باستان، جشنی پهلوانی بهشمار میآمده و با کشاورزی و زمان آبیاری ارتباط داشته است. این آیین از یکسو به خستگیناپذیری و گرامیداشت همیاریهای مردمی اشاره روشن دارد که نتیجه آن، بخشیدن طعم شادی به زندگی بوده، همچنین از سوی دیگر به روشنی از زور و پهلوانی انسان در ستیز با دشمنان نشان داشته است. بیلگردانی البته گونهای سپاسگزاری از آناهیتا یا الهه آب بهشمار میآمده و به معنای طلب برکت و آب از این الهه بوده است.
جشن بیلگردانی در منطقه کنونی نیمور، با آغاز فصل بهار و کشت همزمان است. گروهی از مردان که شغل کشاورزی دارند برای لایروبی شاجوب یا نهر بزرگ نیمور، در مسجد جامع شهر حضور مییابند، سپس با انجام لایروبی که تا یک ماه نیز به درازا میکشد، جشن سنتی بیلگردانی را برگزار میکنند. این جشن در میدان اصلی نیمور برگزار میشود. کسانی که در لایروبی شرکت داشتهاند تا مکان برگزاری جشن که در مرکز نیمور است، پیاده میروند. مراسم آغازین آیین معمولا روی سکویی شکل میگیرد. عدهای در یکسو، چهار بیل و برخی در سوی دیگر سه بیل را بههم گره میزنند. اینان بیلها را بهگونهای ویژه دور سر خود میچرخانند و بیلهای دست راست را به دست چپ میدهند. در این حالت باید پای راست جلو قرار گیرد تا تعادل فرد حفظ شود. این آیین با نشان دادن قوت بازوی مردان تنومند و ورزیده بهصحنه مسابقهای نیز گاه بدل میشود؛ صحنهای که مردان قدرتمند با بستن چند بیل بههم و چرخاندن آن، زور بازویشان را بهعنوان نمادی از مردانگی نشان میدهند. افزون بر آن، با دعا و نیت پاک، به حرکت درآمدن هفت آسمان و نزول آب و برکت را از خدا میخواهند.
گوشهای دیگر از این آیین، به انجام حرکات نمایشی ورزش زورخانهای اختصاص دارد که توسط عدهای دیگر از مردان انجام میشود. نیکوکارانی همچنین پشتیبان مالی این آیین و برگزاری آن هستند. بهطور مثال، روی بیلبوردی تبلیغاتی که در یکی از جشنهای اخیر بیلگردانی، در شهر به نمایش درآمده است، ستاد مردمی بیلگردانی شهر از نیکوکاران نیمور که بیمارستان و مدرسهای را بنا گذاردهاند، سپاسگزاری کردهاند.
برگزاری و گرامیداشت آیین بیلگردانی در شهر نیمور و انجام اینگونه اقدامات نیکو، نشاندهنده سویه دیگری از همدلیها و یاریگریهایی است که انسانهای خیرخواه در کنار هم، آن را واسطهای برای کمک به دیگران و نیز دوستداری طبیعت و زمین و آب میدانند. اینان، خیرخواهی امروزی خود را با آیین همدلانه کهن بیلگردانی گره میزنند و حسی از شعف و افتخار به تاریخ پرمعنای سرزمینمان را در دلها پدید میآورند. همچنین معناهایی عمیق از انساندوستی و دگریاری را در حافظه ارزشمند تاریخی ثبت میکنند.