زهرا نجفی | وزیر ارشاد امسال را سال تئاتر نام‌گذاری کرد. این نام‌گذاری در کنار دیگر اتفاقاتی که در چند وقت اخیر در عرصه تئاتر افتاده است، همانند وضع بازسازی تئاترشهر، بحث هویت‌بخشی به سالن‌های نمایش، جنجال‌ها بر سر سالن دادن یا ندادن به چهره‌های تازه وارد، درگذشت مصطفی عبداللهی، بازیگر و کارگردان باسابقه تئاتر، کارگردانی نمایش توسط داریوش مهرجویی و. . . سبب شده که تئاتر این‌روزها پر سر و صداتر از همیشه‌اش باشد. حالا خبر رسیده، رویا نونهالی بازیگر باسابقه تئاتر، سینما و تلویزیون که سابقه درخشانی هم در تئاتر دارد، می‌خواهد وارد عرصه کارگردانی تئاتر شود.
رویا نونهالی در پی اجرای دغل‌باز
نونهالی برای نخستین تجربه کارگردانی‌اش«کمدی تارتوف» نمایشنامه‌ای از مولیر، بزرگ‌ترین کمدی‌نویس تئاتر اروپا و از تاثیرگذارترین نمایشنا‌مه‌نویسان تئاتر را انتخاب کرده است. نمایشنامه‌ای که مهشید نونهالی آن را ترجمه کرده و رامین حیدری فاروقی به‌عنوان تهیه‌کننده اثر او را همراهی می‌کند. گروه این روزها مشغول تمرین و دورخوانی هستند تا نمایش را در 28 تیر ماه سال جاری روی صحنه تالار شمس (اکو) ببرند. محسن حسینی، مریم بوبانی، رویا بختیاری، محمدرضا مالکی، محمدعلی حسینعلی‌پور، روزبه مهر، محمدهادی عطایی، شیرین اسماعیلی و رویا نونهالی بازیگران نمایش «کمدی تارتوف» را تشکیل داده‌اند.
«کمدی تارتوف» نمایشنامه‌ای است که با زبانی طنز به زندگی انسان‌هایی می‌پردازد که بر خلاف ظاهری مثبت و فریبنده، افرادی دغل‌باز و حیله‌گر هستند. در این نمایشنامه اورگان و مادرش، مادام پرنل، به شکلی ساده لوحانه، تارتوف را که شخصیتی شیاد در نمایشنامه است، به‌عنوان دوست نزدیک خود می‌پذیرند.
اما تهیه‌کنندگی رامین حیدری فاروقی که بیشتر به‌عنوان مستندساز و فعال در عرصه مستند شناخته می‌شود، کمی عجیب بود. برای همین بود که به سراغ او رفتیم و از او درباره چگونگی حضورش در این نمایش پرسیدیم. او در پاسخ به «شهروند» گفت: «من به مقوله ادبیات نمایشی علاقه‌مند هستم، از طرف دیگر خانم نونهالی همسر بنده است و مدت‌ها بود که علاقه داشت اثری را کارگردانی کند.» انتخاب اثری از مولیر که سال پیش هم علی‌اکبر علیزاد، نویسنده و کارگردان تئاتر گفته بود که قصد دارد آن را با ترجمه‌ای از مهدی نصرالله در نیمه اول سال 94 روی صحنه ببرد و اجرای این نمایش حداقل شش یا هفت ماه تمرین می‌خواهد، نکته قابل تاملی بود که فاروقی درباره آن بیان کرد: «این اثر یکی از مطرح‌ترین آثار مولیر است و نکته‌ای که در ترجمه خانم مهشید نونهالی رعایت شده، حفظ نظم، وزن، ردیف و قافیه اصل اثر در زبان فارسی است.» رعایت تمام این نکات از طرف مترجم سبب می‌شود تا زمینه اجرای این نمایش به سبک موزیکال فراهم شود. اینها را او می‌گوید و در ادامه اشاره می‌کند: «درباره انتخاب این متن به دلیل ساختار ادبی که در ترجمه آن رعایت شده بود و خواص نویی که در شکل اجرایی آن به صورت موزیکال پیدا می‌کرد با هم تفاهم داشتیم و به همین دلیل تصمیم گرفتیم آن را اجرا کنیم.» اما انتخاب سالن اکو به گفته فاروقی به دلیل شکل خاص این نمایش بوده است، چراکه در این نمایش تماشاگر باید در چهار طرف سالن بنشیند و کار را تماشا کند.
آزمون صحنه تئاتر
برای بازیگران علاقه‌مند به کارگردانی
البته رویا نونهالی تنها بازیگری نیست که امسال قصد دارد برای اولین بار نمایشی را کارگردانی کند. پیش از او لیلی رشیدی، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون هم اعلام کرده که از ابتدای تیرماه امسال قصد دارد نمایش «اسم» را با حضور لیلا حاتمی، حسن معجونی و داریوش موفق در تالار استاد ناظرزاده کرمانی در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه ببرد. «اسم» براساس نمایشنامه‌ای به همین نام نوشته ماتیو دولاپورت و الکساندر دولا پتولیر با ترجمه شهلا حائری به صحنه خواهد رفت. این نمایش که برای اولین بار در سال 2010 با کارگردانی برنارد مرات در تئاتر ادوارد هفتم پاریس روی صحنه رفته و با استقبال منتقدان فرانسوی روبه‌رو شده، درباره انتخاب «اسم» برای کودکی است که هنوز به دنیا نیامده که باعث برملا شدن رازها و تسویه حساب‌های شخصی خانوادگی می‌شود.
پارسا پیروزفر، بازیگر سینما و تلویزیون هم از سال 1380 با کارگردانی نمایش «هنر» وارد عرصه کارگردانی تئاتر شد، البته او بیشتر با نمایش «گلن گری گلن راس» که 10 سال بعد از تجربه نخستین‌اش در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه برد، به‌عنوان کارگردان تئاتر مورد توجه قرار گرفت.
او که مدت‌هاست خارج از کشور زندگی می‌کند، چند سالی است که برای اجرای نمایش‌هایش به ایران می‌آید. «سنگ‌های در جیب‌هایش» و «بر پهنه دریا» ازجمله نمایش‌هایی است که او تا به حال روی صحنه برده است. ژاله صامتی، بازیگر تئاتر و سینما هم سال گذشته با روی صحنه بردن نمایش
«برف سرخ» وارد عرصه کارگردانی شد.
هومن سیدی، بازیگر و کارگردان سینما هم پیش از این با «روایت ناتمام یک فصل معلق» در سال 1391 کارگردانی در عرصه تئاتر را تجربه کرده است؛ تجربه‌ای که با حاشیه‌هایی هم روبه‌رو شد. صابر ابر هم ازجمله بازیگران سینمایی است که به عرصه تئاتر، خصوصا کارگردانی علاقه دارد. او برای اولین‌بار نمایش«واو‌ها و ویرگول‌ها» را در سال 1388 کارگردانی کرد، اما با نمایش «21 بار مردن در
30 روز» به دلیل حضور مهناز افشار به‌عنوان بازیگر در این نمایش و اجرای آن در تماشاخانه ایرانشهر بیشتر مورد توجه منتقدان و مخاطبان قرار گرفت.
در این میان از همه جالب‌تر، کارگردانی تئاتر امین حیایی بود؛ ستاره سینمایی که پیش از این هرگز در عرصه تئاتر دیده نشده بود. او نمایش «قحطی نو» را که براساس حرکات موزون و نورپردازی طراحی شده بود با حضور نیلوفرخوش‌خلق، ياسر خاسب، محسن گودرزی و... در سال 91 روی صحنه تالار وحدت برد. تجربه‌ای که البته آنچنان خوشایند نبود تا حیایی باز هم به حضورش در این عرصه ادامه دهد. او درباره این تجربه گفته است: ««قحطی نور» تجربه خوبی برایم بود؛ همین که توانستیم با آن شرایط کار را به اجرا برسانیم، واقعا شاهکار بود. آن زمان واقعا همه‌جوره زیر پای ما را خالی کرده بودند تا کار ما به اجرا نرسد، ولی ما ایستادیم و اجرا کردیم و همه‌چیز به خوبی گذشت. هرچند یک ضرر ۸۵۰ میلیونی برای ما به‌جا گذاشت ولی آن کاری بود برای سپاسگزاری از خداوند که اجرا شد.»