زهرا نجفی| چندی پیش بود که شهرداری تهران با اجرای طرح «نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر» جان تازه‌ای به کلانشهر تهران دمید. سعید شهلاپور، هنرمند پیشکسوت و عضو شورای سازمان زیباسازی شهر تهران پیشگام شده بود تا با ایده نویی مردم را با فضای متفاوتی در تهران روبه‌رو کند. او و همکارانش در سازمان زیباسازی شهر تهران، شهرداری را مجاب کرده بودند تا چند روزی درآمدزایی از بیلبوردهای تبلیغاتی را کنار بگذارد و به خاطر روح شهر تهران هم که شده بیش از ۷۰۰ اثر هنری از هنرمندان ایرانی و خارجی دوره‌های مختلف را روی سازه‌های تبلیغاتی چون بیلبوردها، عرشه پل‌ها و پرتابل‌های تجاری به نمایش دربیاورد. 1600 بیلبورد تبلیغاتی طی 10 روز تهران را به نگارخانه بزرگی تبدیل کردند که بازخوردهای فراوانی در داخل و خارج از کشور داشت. البته کمتر کسی بود که از این طرح استقبال نکند یا جمله‌ای در انتقاد به آن بیان کند. «نیوریورک‌تایمز»، «بی‌بی‌سی»، «گاردین» و... از رسانه‌های خارجی بودند که این اقدام شهرداری تهران را مورد تحسین قرار دادند و قالیباف را «حامی هنر» نامیدند. همین استقبال موجب شد تا محمدباقر قالیباف، شهردار تهران در صفحه شخصی خود در اینستاگرام و
 فیس بوک از هنرمندان و مردم بابت همراهی‌شان با این طرح تشکر کند.
اما عده‌ای از هنرمندان آثار تجسمی هم بودند که نسبت به اجرای «نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر» انتقاد داشتند. آنها معتقد بودند شهرداری نباید بدون کسب اجازه از مالکان آثار یا پرداخت مبلغی به آنها از این آثار استفاده می‌کرد. هرچند که بیشتر آثاری که در این طرح استفاده شدند، متعلق به هنرمندانی بودند که سال‌ها از درگذشت آنها گذشته است.
زکات هنرمان را به مردم بپردازیم
مرضیه برومند، کارگردان سینما و تلویزیون هم اجرای طرح «نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر» را دوست داشته است؛ «فضای شهر تهران در این مدت بسیار زیبا و محترم شده بود.» او درخصوص هنرمندانی که از این طرح گله‌مند هستند، می‌گوید: «آثاری که استفاده شده بود بیشتر متعلق به هنرمندان بنام بود که درآمدهای خوبی دارند و بهتر است که زکات هنرشان را به مردم بپردازند.» برومند معتقد است عیبی ندارد اگر هنرمندان در جایی به مردمی‌تر شدن فرهنگ و هنر کمک کنند؛ «بگذاریم چشم مردم به دیدن زیبایی عادت کند. اگرچه بعضی از این آثار که انتخاب شده بودند، آنچنان مطابق با ذائقه عامه مردم نبودند.» او حتی پیشنهاد می‌دهد: «کاش شهرداری همیشه بیلبوردهای مشخصی را به نقاشی و آثار تجسمی اختصاص دهد. لازم هم نیست حتما از آثار هنرمندان اسم و رسم‌دار استفاده کند. می‌توانند آثار برتر دانشجویان یا هنرمندان جوان را استفاده کنند تا آنها مورد تشویق قرار بگیرند.»
هنرمندان تجسمی درآمد خوبی دارند
فرزاد موتمن، کارگردان سینما هم از تجربه خودش در طول اجرای طرح «نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر» می‌گوید: «خود من زمانی که در سطح شهر تردد می‌کردم از دیدن این آثار لذت می‌بردم.» او کل این جریان را اتفاق خوبی ارزیابی می‌کند، چون چشم مردم را به روی یک سری تصاویر متفاوت باز کرده است؛ «شهرداری در طول اجرای این طرح بخشی از درآمد خودش را از دست داد. البته هنرمندان هم درست می‌گویند، بالاخره آنها هم دستمزدی دارند. اما باید به این موضوع هم توجه کنیم که اکثر این آثار خیلی جدید نبودند و با توجه به این‌که فقط از عکس آثار استفاده شده بود نه خود اصل اثر، نیاز به پرداخت دستمزدی نبود.» موتمن معتقد است «هنرمندان رشته‌های مختلف تجسمی بسیار ثروتمند هستند. چراکه هنر نقاشی جزو هنرهای بورژوا محسوب می‌شود و آثار مختلف تجسمی با رقم‌های بالایی خرید و فروش می‌شود؛ «بنابراین فکر نمی‌کنم دستمزد ناچیزی که شهرداری قرار بود پرداخت کند هم تأثیر آنچنانی در زندگی آنها
داشته باشد.»
چرا همیشه به دنبال نقاط منفی هستیم؟
مهراوه شریفی‌نیا، بازیگر سینما و تلویزیون درباره این انتقادات می‌گوید: «شهرداری از اجرای این طرح درآمدی کسب نمی‌کند، حتی ضرر هم می‌کند چون
10 روز بیلبوردهای تبلیغاتی‌اش را به نمایش آثار هنری اختصاص داده است.» او معتقد است اجرای این طرح در این وسعت بسیار خوب است و به نوعی حمایت از هنر محسوب می‌شود: «اگر شهرداری از اجرای این طرح درآمدی کسب می‌کرد باید پولی هم به هنرمندان پرداخت می‌کرد. اما درحال حاضر به نظر نمی‌رسد این خواسته معقولی باشد.» به گفته شریفی‌نیا، اجرای «نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر» باعث ارتقای فرهنگ مردم می‌شود و همه باید از آن حمایت کنند. او به این موضوع اشاره می‌کند که؛ «شهرداری تهران می‌توانست از آثار هنرمندان ایرانی استفاده نکند. اما حالا به شکل دلچسبی آثار هنری مختلفی را به نمایش درآورده است که حرکتی شایسته و قابل تقدیر است.» چرا ما در هر اقدامی به دنبال بخش منفی آن می‌گردیم؟ این سوال را شریفی‌نیا مطرح می‌کند و می‌گوید: «این اصلا اتفاق خوبی نیست. کاش کمی مثبت‌تر به این طرح نگاه کنیم.» آن‌طور که خودش بیان می‌کند اگر او به جای هنرمندان تجسمی بود و یکی از آثارش در این طرح به نمایش درمی‌آمد؛ «کلی ذوق می‌کردم.»
بیلبوردها دیگر سوهان روح‌مان نبودند
کیوان علی‌ محمدی، کارگردان سینما دیدگاه متفاوت‌تری دارد. او معتقد است همه؛ هنرمندان و شهرداری تهران حق دارند؛ «هنرمندان داخلی با این شرایط سخت اقتصادی در حال گذران زندگی هستند و از طرفی شهرداری هم بیلبوردهای تبلیغاتی‌اش را به اجراي این طرح اختصاص داده است.» البته او می‌گوید باید بحث حقوق مولف در این مورد بررسی شود. اما به صورت کلی اجرای طرح «نگارخانه‌ای به وسعت یک شهر» را اتفاق جذابی می‌داند؛ «در این چند روزی که این طرح اجرا شد، زمانی که از خانه بیرون می‌آمدیم دیگر لازم نبود با تبلیغات مواجه شویم و بیلبوردها سوهان روح‌مان نبودند.» مردم در این مدت آثار هنری را دیدند که شاید پیش‌تر کمتر به دنبال دیدن آن بودند. اینها را علی‌محمدی می‌گوید و اشاره می‌کند که؛ «البته این طرح اشکالاتی هم داشت، چون اولین بار بود که اجرا می‌شد یا حتی می‌شد کارهای دیگری هم برای بهتر شدن آن انجام داد. مثلا می‌شد در هر مسیر تنها آثاری از یک سبک یا مکتب را به نمایش درآورد.»