شماره ۵۷۲ | ۱۳۹۴ دوشنبه ۴ خرداد
صفحه را ببند
یاوری در ازدواج‌های مردمان سرزمین دیلمان
زن و مرد، زمین و زندگی

ازدواج از سنت‌هایی پسندیده است که خاطره‌ای خوش و زیبا را همواره در زندگی آدمیان رقم می‌زند. در گوشه و کنار سرزمین ایران، برگزاری مراسم ازدواج با آداب و آیین‌هایی ویژه و متنوع انجام می‌گیرد. این سنت‌ها از معناهایی زندگی‌بخش و پیونددهنده سرشارند که لازمه یک زندگی سالم و پویا با احساساتی ناب به شمار می‌آیند. در خطه گیلان، آن‌جا که طبیعت، دست بخشنده خود را به سوی آدمیان دراز کرده است، در شهرهای کوچک و روستاها، مراسم زیبای ازدواج جوانان با نوعی همیاری و همراهی، رنگی دگر به خود می‌گیرد. این همیاری با زمین و طبیعت در پیوند بوده، با برکت و نعمتی همراه است که پروردگار با همدلی آدمیان در کار و زندگی، در کف‌شان می‌گذارد. پیوند دو انسان از یک سو و پیوند انسان با طبیعت و یاریگری‌ها از سویی دیگر، در جریان مراحل مختلف ازدواج، گویای روشنی از عمق همدلی‌ها و همیاری‌ها به شمار می‌آید. این همیاری‌ها که با بوی برکت آمیخته‌اند، هوای زندگی تازه جوانان را از عطری خوش آکنده می‌کند.
جوانان در گیلان عمدتا به روش
«درون همسرگزینی»؛ یعنی از خطه خود، همسر برمی‌گزینند و برای برگزاری جشن پیوند ازدواج، مراحلی را می‌گذرانند. دو خانواده‌ای که قرار است وصلتی میان‌شان صورت گیرد، کمک‌های جنسی یا نقدی به عروس و داماد می‌کنند. این کمک‌ها در ابتدای راه زندگی برای عروس و داماد بسیار یاری‌بخش و مهم است. در شهرهای کوچک و روستاهای گیلان، آن‌جا که زندگی مردم بیشتر با طبیعت گره خورده است و از راه کشاورزی و دامداری روزگار می‌گذرانند، همدلی‌ها در مراسم ازدواج و پهنه زندگی به عرصه کار هم کشیده می‌شود. این‌جاست که زن و مرد در کنار هم نقش می‌سازند.
رسم قدیمِ یاوری در این خطه، همدلی و همیاری مردم را در عرصه کار نشان می‌دهد. پسر یا داماد برای کمک به پدر همسر خود، پیش از ازدواج به شیوه‌ای نمادین به همراه دوستانش راهی منزل او می‌شود. شالیکاری، ریختن کلش روی بام خانه‌ها و نوغان‌داری، ازجمله کارهایی است که داماد انجام می‌دهد. این رسم پس از ازدواج نیز همچنان ادامه دارد. داماد خانواده، بدین‌گونه همیاری خود را در این زمینه با خانواده همسرش ادامه می‌دهد. دختر نیز در برابر این یاوری به کمک مادر همسر خود می‌رود. او با گروهی از دوستانش برای چای‌چینی یا شالیکاری، مادر همسر خود را یاری می‌دهد. یاوری رفتن عروس‌ها معمولا با ساز و آواز و خواندن ترانه‌های جمعی همراه است و به شیوه‌ای جذاب برگزار می‌شود.
یاوری در این مراسم، تنها به همین دو مورد پایان نمی‌پذیرد. گونه‌ای دیگر از یاوری با عنوان جوکول‌کشی تکمیل‌کننده این سنت نیکو و پسندیده در خطه گیلان است. جوکول به خوشه نیمه‌رس شالی گفته می‌شود که تازه به صورت دانه درآمده است. سنبله‌های برنج را دسته کرده، دانه‌ها را روی آتش می‌گذارند تا برشته شود. سپس مقداری شکر و ادویه به آن می‌افزایند تا عروس دستپخت نهایی را برای خانواده همسرش ببرد.
در گذشته که نظام ارباب و رعیتی حاکم بود، این هدیه برای اربابان برده می‌شد. این رسم در گیلان امروز و در جای‌جای روستاهایش، به شکل‌های گوناگون اما با همان محتوای یاریگری و همیاری دو خانواده، یعنی کمک عروس به خانواده داماد و یاری داماد به خانواده عروس در جریان است. چیدن خوشه‌های برنج با عروس و زنان خانواده او صورت می‌گیرد و برشته‌کردن دانه‌ها برعهده زنان خانواده داماد است. در جریان مراسمی که برای برشته‌کردن و بردن آن صورت می‌گیرد، زنان همواره کارهای مجلس را انجام می‌دهند. این پیوند زن و طبیعت و برکت با اندیشه‌های اسطوره‌ای که زن را زمین می‌داند، بسیار معنادار است؛ زمینی که از آن سبزی می‌روید و برکت‌بخش و زاینده است و زنی که زاینده و زنده است.


تعداد بازدید :  243