شهروند| در سال‌های اخیر، بحث شفافیت در اقتصاد ایران بسیار مطرح شده و مبارزه با فساد‌های اقتصادی هم به‌عنوان یک دستور حاکمیتی مدنظر قرار گرفته است. اما برای مبارزه با فساد‌های اقتصادی شفافیت و اقتصاد شیشه‌ای لازم است که آن هم ابزاری علمی و محکم می‌خواهد. ابزاری دقیق و ساختاری که با اصول پیش برود و قابل مذاکره و دور زدن نباشد. از همین رو بحث حسابرسی و توجه به محوریت حسابداران و حسابرسان باید به محوری در این مقوله تبدیل شود و جایگاه از دست رفته این حوزه بازیابی شود. در این بخش 30 و 31 اردیبهشت سیزدهمین دوره همایش ملی حسابداری ایران برگزار شد و برخی مسئولان و مدیران این حوزه در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران به ایراد سخنرانی پرداختند تا از این جایگاه بگویند. ولی‌الله سیف رئیس‌کل بانک مرکزی، شاپور محمدی معاون وزیر اقتصاد و انبوهی از کارشناسان برجسته اقتصاد و حوزه مالی و حسابداری گردهم آمدند. در ادامه گزیده‌ای از این همایش را که با محوریت حسابداری در اقتصاد مقاومتی برگزار شد، می‌خوانید:
انضباط پولی و شفافیت از مسیر حسابداری
ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی در این رویداد با اشاره به این‌که ارتقای سلامت و شفافیت بانکی کاملا با اصول اقتصاد مقاومتی سازگاری دارد، گفت: امروز در جمع شما اساتید و متخصصان ارجمند با خرسندی اعلام می‌کنم که با اتخاذ رویکردهای علمی، سازگار و هماهنگ اقتصادی توانسته‌ایم به موفقیت‌هایی برسیم.
وی تاکید کرد: با توجه به برخی نارسایی‌ها و مشکلات موجود در شبکه بانکی کشور، اقدام در جهت ارتقای سلامت و شفافیت بانکی کاملا با اصول اقتصاد مقاومتی نیز سازگاری دارد. در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در قالب بندهای نهم و نوزدهم دو وظیفه مهم برعهده بانک ‌مرکزی قرار داده شده است. وی توضیح داد: برای اجرای نقش حاکمیت شرکتی در سازمان‌ها ازجمله نظام بانکی کشور، ارتقای سلامت مالی و شفافیت اطلاعات، پیاده‌سازی استانداردهای داخلی و بین‌المللی در زمینه کنترل و حسابرسی داخلی، که جملگی بسترساز اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی کشور هستند، نیاز به یک جامعه حسابرسی حرفه‌ای به شدت محسوس است.
توجه تازه به حسابرسان مستقل
سیف افزود: باید در جامعه حسابداران رسمی نگرش خود انتظام، حاکم شده و با حساسیت زیاد از اجرای دقیق استانداردها و اصول حرفه‌ای توسط همه اعضا مستقلا مراقبت شود. در این صورت هنگام ارجاع کار به یکی از اعضای جامعه حسابداران، دیگر نیازی به کسب استعلام و تحقیق در مورد پایبندی و میزان تعهد به رعایت اصول توسط آن عضو نخواهد بود و عملکرد و رفتار حرفه‌ای همه اعضا از منظر عموم قابلیت اعتماد خواهند داشت.
وی تاکید کرد: در این صورت بخش عمده‌ای از اهداف بازرسی حضوری بانک مرکزی بر دوش حسابرسان مستقل قرار خواهد گرفت. موضوعاتی از قبیل کیفیت سود و کفایت ذخایر مربوط به دارایی‌ها و مطالبات، بنابر گزارشاتی که حسابرسان مستقل ارایه می‌کنند، قابلیت اتکا خواهد داشت. او درخواست کرد: برای تحقق این اهداف، اعتبار اعضا و خود جامعه حسابداران رسمی موکول به نظارت دقیق جامعه بر اعضا و در صورت لزوم برخوردهای انضباطی مناسب خواهد بود.
ايجاد رابطه عقلايي دانشگاه و حسابداري
بيتا مشايخي، استاد دانشگاه كارشناس فعال حوزه حسابداري هم با اشاره به اهداف برگزاري همايش گفت: بزرگداشت مشاهير حرفه اعم از دانشگاهي و حرفه‌اي از يك طرف و ايجاد يك رابطه عقلايي ميان دانشگاه و حرفه حسابداري از مهم‌ترين موضوع‌ها بوده است. وي افزود: همچنين بازگو كردن مشكلات حوزه آموزش در كاربرد آن در حرفه حسابداري محور ديگري بود كه به نظر مي‌رسد همايش در اين اهداف موفق بود. دبير علمي همايش درباره حضور حرفه‌اي‌ها (حسابداران رسمي) در همايش اظهار داشت: همان‌طوري كه شاهد بوديد علاوه بر حضور اعضاي برجسته حرفه، دبيركل جامعه حسابداران رسمي، برخي از سخنرانان اصلي همايش نيز از اعضاي مشهور جامعه حسابداران رسمي بودند كه به تبيين نظرات خود پرداختند.
جايگاه حسابداران روشن شود
بهروز خدارحمي، كارشناس اقتصادي هم اظهار داشت: پيام همايش اين بود كه رشته حسابداري در كشور به جايي رسيده كه از نظر كمي وزن قابل ملاحظه‌اي دارد پس از هم‌اكنون بايد موضوع كيفيت مسائل آموزشي و همچنين جايگاه بعدي فارغ‌التحصيلان اين رشته مشخص شود. وي ابراز اميدواري كرد كه با توجه به مصوبات بودجه و نظام سلامت مالي پيرامون تغيير مبناي حسابداري نقدي به حسابداري تعهدي در دستگاه‌هاي اجرايي و سازمان‌هاي دولتي بتوان فارغ‌التحصيلان رشته حسابداري را بسيج كرد تا اين امر مهم به انجام برسد. غلامحسين دواني از اعضاي برجسته حرفه حسابداري كه سخنراني مشتركي را با بهروز خدارحمي تحت عنوان نقش حسابداري در توسعه پايدار ارايه داد هم در اين حوزه به خبرنگار ما گفت: اين‌گونه همايش‌ها كه وظيفه آسيب‌شناسي آموزش عالي كشور و چگونگي تلفيق اين آموزش در حرفه را برعهده دارند مي‌توانند رهگشاي بسياري از مشكلات شوند. دواني در مورد عدم مشاركت جدي اهل حرفه در اين‌گونه همايش‌ها گفت: رابطه حرفه و دانشگاه كه در همه جهان يك رابطه مستقيم و خطي است در ايران هنوز در مسير مطلوب قرار نگرفته و با وجود آن‌كه (به‌ويژه در رشته حسابداري) بسياري از اساتيد دانشگاهي اعضاي حرفه هستند اين جايگاه تبيين نشده است. علي ثقفي از چهره‌هاي ماندگار حسابداري كشور هم در جمع‌بندي يكي از محورهاي همايش گفت: به صراحت اعلام مي‌كنم كه با وجود كاستي‌هاي فراوان، رشته حسابداري رشد بسيار خوبي داشته و در سطح بين‌المللي در چند سال آينده با برداشتن چند گام ديگر، جايگاه خاصي در حسابداري منطقه خواهيم داشت. گفتني است همايش در نيمروز دوم پنجشنبه به تقدير از چهره‌هاي ماندگار، مشاهير و استادان جوان دانشگاهي پرداخت و ضمن اعلام جايزه تنديس دكتر ثقفي مقرر شد همه ساله به استاداني كه كار تحقيقاتي – پژوهشي ارزنده‌اي ارايه مي‌دهند «جايزه دكتر ثقفي» اعطا شود.

حرفه و دانشگاه؛ از کوزه همان تراود که در اوست

غلامحسين دواني عضو شورايعالي انجمن حسابداران خبره ايران

سيزدهمين همايش ملي حسابداري ايران روزهاي 30 و 31 ارديبهشت به همت دانشكده مديريت دانشگاه تهران برگزار شد. به نظر مي‌رسد با توجه به حجم مطالب ارايه شده و به ويژه نقادي استادان دانشگاه از كاستي‌هاي نظام آموزشي به ويژه در رشته حسابداري نقطه آغازيني پيرامون بازنگري برنامه‌هاي درسي و روزآمد شدن مباحث حسابداري و مالي و سنت‌گريزي بدهكار – بستانكار باشد؛ اگرچه متاسفانه كساني كه در حرفه داعيه راهبري و اشتهار را دارند در اين همايش فعال شركت نکرده بودند اما سخنان دبيركل جامعه حسابداران رسمي ايران، حاوي نكات مهمي بود كه مي‌تواند مورد توجه مراجع دانشگاهي در رشته حسابداري قرار گيرد. خوشبختانه در يكي از ميزگردها برخي استادان باتجربه به درستي ضعف‌ها و كاستي‌هاي نظام آموزش عالي را به ويژه در رشته دكترا بيان نمودند كه جمع‌بندي كلي آن بود كه تحقيقات و پژوهش‌هاي به عمل آمده عموما غيركاربردي، سفارشي و فرض شده نادرست بوده لذا مراكز آموزشي نتوانسته‌اند نياز حرفه حسابداري و به ويژه حسابرسي را برآورد سازند كه اين امر فاصله انتظارات دو طرف را به شدت افزايش داده است. از طرف ديگر درحالي‌كه روش حسابداري نقدي حداقل از دهه 1960 منسوخ شده اما در عمده دستگاه‌هاي اجرايي، سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها كماكان اين روش مورد استفاده قرار دارد كه نتيجه بلافصل آن ناروشن بودن حجم تعهدات دولت و صندوق‌هاي پس‌انداز و بازنشستگي، نادرست بودن درآمدهاي واقعي دولت و سازمان‌هايي كه از اين روش استفاده مي‌كنند و ده‌ها مورد ديگر است كه عملا تجزيه و تحليل حسابداري اقتصادي را علاوه بر این نقیصه تعداد قابل توجهی از متولیان و مسئولان مالی سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها، فارغ‌التحصیلان رشته‌های غیرمالی و به‌ویژه رشته‌هایی هستند که اساسا هیچ‌گونه قرابتی با حساب و کتاب نداشته و فرض تعهدی را متعهد بودن اشخاص می‌دانند.  وقتی در کشوری هرکس که بیش از 10 سال در یک پست دولتی مسئولیت مالی داشته باشد به لطف امدادهای غیبی می‌تواند «حسابدار رسمی» شود و آنگاه که فارغ‌التحصیل احتمالا رشته جغرافیا بتواند معاونت مالی وزارتخانه‌ای را عهده‌دار شود، دیگر نمی‌توان طراحی نظام سلامت مالی را برقرار کرد و به قول معروف «از کوزه همان برون تراود که در اوست». خوشبختانه در همایش امسال بسیاری از چهره‌های برجسته دانشگاهی رسما کاستی‌های نظام آموزش و بنیاد نادرست پژوهش و تحقیقات را شکافتند که امید می‌رود با تداوم این‌گونه مباحث و یافتن راهکار اصولی برای کاربردی کردن رشته حسابداری در تاثیرگذاری بر حرفه در آینده نه چندان دور موفق شویم.