طرح نو| خیریه پیام امید تقریبا هجده سالی است که کارش را شروع کرده. کاری که طبیعتا در آغاز اگرچه به وسعت امروزی نبود و به شکل غیررسمی دنبال می‌شد اما انگیزه‌های زیادی برای تشکیل آن وجود داشت. برای همین هم چند جوان دانشجو را دور هم جمع کرد تا کارشان را به صورت تشکیل یک ان‌جی‌او جمع و جور و کوچک آغاز کنند و بعدها آن را گسترش دهند. از همان روز اول هم عمده فعالیت‌هایشان را روی بحث خانواده‌هایی متمرکز کردند که نیاز به کمک داشتند. به‌خصوص زنان سرپرست خانوار و دخترانی که قرار بود کنار دست مادرانشان بار زندگی را به دوش بکشند. خیریه امید اما رفته‌رفته بزرگ شد. آن‌قدر که امروز داوطلبان زیادی را جذب خودش کرده و کارهای بزرگی انجام داده است. یکی از مهم‌ترین برنامه‌هایش هم تا 5سال آینده این است که مدیریت یکی از مراکز تحت‌پوشش بهزیستی را به‌طور کامل بگیرد و کارهای آن را انجام دهد. حالا «طرح‌نو» سراغ این موسسه رفته با این تفاوت که این‌بار اعضای موسسه برای ما نوشتند و هر بخش را خودشان معرفی کردند. از سختی کار نوشتند و این‌که آرزو دارند یک روز برسد که هیچ آدمی روی زمین نیاز به حمایت و پشتیبانی نداشته باشد، همه آدم‌ها بتوانند به تنهایی و بدون نیاز به حمایت کسی زندگی کنند و بعد هم همه موسسات خیریه و انجمن‌ها تعطیل شوند، چون نیازی به آنها نباشد. آنچه امروز در «طرح‌نو» می‌خوانید معرفی موسسه پیام امید است که رویاهای زیادی برای ساختن یک جامعه بهتر در سر دارد.
نقش گروه خیریه خانواده‌ها چیست؟
| شیما شریفی | عضو موسسه خیریه پیام امید |
موسسه خیریه پیام امید، برای دستیابی به اهداف خود، سعی بر تحت‌پوشش قرار دادن خانوادههای ایتام، بیسرپرست، بدسرپرست و محروم جامعه دارد. از اینرو خانوادههای نیازمند معرفی شده را در مراحل تحقیقی که کارشناسان موسسه انجام می‌دهند، انتخاب و زیر پوشش قرار می‌دهد.
برای بهبود فعالیت‌ها، موسسه برای هر خانواده یک مددکار متخصص معرفی میکند تا بتواند علاوه بر ایجاد یک رابطه صمیمانه میان موسسه و خانواده، هرچه بهتر بتواند مشکلات آنها را از نزدیک لمس کرده و با جمعآوری اطلاعات و دستهبندی آنها بهترین راه‌حل را برای بهبود و رفع مشکلات این خانواده‌ها انجام دهد. تصمیمگیری درباره مشکلات خانواده‌ها در گروه تخصصی که شامل شش نفر از مسئولان گروههاست، انجام می‌شود. گروه تخصصی شامل شش گروه خیریه، مددکاری، سلامت، آموزش، کارسازان و مسکن است.
گروه خیریه خانواده‌ها
برنامه و هدف كلی این گروه، پیگیری و حل مشكلات و معضلات خانوادههای زیر پوشش، با حفظ منزلت و همچنین ركن اصلی آن بررسی، پیگیری و حل موارد رفاهی و معیشتی خانوادههای زیر پوشش است. موسسه سعی در رسیدگی و حل نیازها و مشکلات اصلی معیشتی این خانواده‌ها در مواردی همچون: رفع کمبود آذوقه و مواد غذایی و پوشاک، برگزاری برنامه رفاهی و سرگرمی، تهیه جهیزیه دختران و هدیه ازدواج به فرزندان پسر، تهیه هدایای مناسبتی مثل سالروز تولد، روز مادر و روز پدر برای افزایش بهبودی ارتباط دارد. از دیگر فعالیت‌های این گروه میتوان به ایجاد بستر مناسب برای اشتغال اشاره کرد. اگر اعضای خانوادههای زیر پوشش امکان حضور و فعالیت در کارگاههای (کارسازان) موسسه را نداشته باشند، با توجه به توانایی، جنسیت، روحیات، وضع جسمانی و معیشتی و مهارتهایشان، آنان را به مراکز معتبر کاریابی معرفی می‌کنند.
نیازهای معیشتی/ پخش آذوقه
برای رفع کمبود مواد غذایی و خوراکی خانواده‌ها، موسسه پیام امید برنامهای را طراحی کرده است که طبق آن آذوقهها هر سه‌ماه یک‌بار به دست خانواده‌ها میرسند. این بسته غذایی به نسبت نیاز و تعداد نفرات خانوادههاست؛ شامل تمامی مواد غذایی و بهداشتی است؛ گوشت مرغ، گوسفند، گوساله، برنج، روغن، قند، شکر، انواع حبوبات، چای، تن ماهی، عسل، ماکارونی، سویا، رب‌گوجه، خرما، پنیر، انواع مواد شوینده و دستمال کاغذی در هر دوره، تهیه و پخش می‌شود.
جهیزیه عروس
تهیه جهیزیه از مشکلات عمدهای است که خانوادههای زیر پوشش با آن مواجه هستند؛ از اینرو موسسه به کمک خیران حامی، اقلام ضروری جهیزیه مانند فرش، یخچال، اجاق گاز، سرویس چینی، سرویس تفلون، کمد، رختخواب‌و... را تهیه میکند تا این فرزندان بتوانند زندگی مشترک خود را با سربلندی و طیب خاطر شروع کنند و بتوانند کمک حال خانواده خود نیز باشند.
پوشاک شب عید
تهیه و اهدای پوشاک از دیگر برنامه‌های این گروه است که براساس میزان نیاز خانواده، این هدیه در هفته آخر اسفند تحویل خانواده‌ها می‌شود. این گروه سعی دارد تمامی پوشاک موردنیاز خانواده‌ها از قبیل مانتو، شلوار، لباس، کیف و کفش‌و... را تهیه کند. هدف گروه از اجرای این برنامه، ایجاد حس خوب و شاد در میان خانواده و همچنین کاهش - هرچند ناچیز- فشار و مشکلات مالی سرپرستان خانوادههاست.
رفاه و سرگرمی
موسسه با مشاوره با متخصصان روانشناسی همیار، برای ایجاد محیطی متنوع و متفاوت برای این خانواده‌ها، اقدام به برگزاری سفرها و تورهای سیاحتی و زیارتی میکند. تمامی هزینهها را موسسه به کمک خیران و یاریرسانان تقبل میکند تا بتواند هر چند ناچیز، ولی سهمی در کاهش مشکلات روحی آنان داشته باشد. به این منظور، موسسه همه‌ساله اقدام به برگزاری سفر زیارتی و سیاحتی مشهد مقدس برای تعدادی از خانواده‌ها میکند که به یاری و کمک خداوند و خیران حامی موسسه، نتایج بسیار مثبت و مفیدی در حل برخی از مشکلات آنان به دست آمده است. همچنین گام بلندی برای ایجاد ارتباط قویتر مبتنی بر اعتماد بین موسسه و خانواده‌ها برداشته شد. همچنین در طول سال، برگزاری جشنها و تورهای یک روزه از برنامه‌های اصلی آنان است.
برنامه‌های دیگری نیز برای رشد معلومات عمومی و ارتقای فرهنگی اعضای زیر پوشش ترتیب داده شده است؛ از آن جمله بازدید از مکانهای تاریخی و فرهنگی است که ضمن فراهم‌کردن محیطی شاد و آموزشی برای فرزندان در یک روز پایانی هفته، در حاشیه آن سمیناری آموزشی-تربیتی برای والدین آنها برگزار می‌شود. همچنین فعالیت‌های جامع دیگری براساس نیاز آنها انجام می‌شود.
فرزندان امید چه کسانی هستند؟
| وحید غلامی | عضو موسسه پیام امید |
دوستانِ گروه بهزیستی در دو رده: (1) مادی و (2) غیرمادی با فرزندان امید در ارتباط هستند.
در رده کمکهای مادی، همان‌گونه که از نام آن پیداست، از بودجه تخصیصیافته در پیام امید به گروه فرزندان، برای رفع نیازهای مختلف آنان استفاده می‌شود. در یک‌سال گذشته این گروه برنامه‌های مختلفی را به انجام رسانده است که میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
پرداخت هزینه‌های پزشکی (این هزینه در چند مورد خاص بوده که در بیماری مربوطه، زیر گروه بودجههای سازمان بهزیستی قرار نمیگرفته، اما از نظر کارگروه فرزندان پیام امید، ضروری تلقی میشده است)
پرداخت هزینه‌های بهداشتی (آموزش و هزینهکرد در این بخش برای جلوگیری از مشکلات پزشکی ناشی از رعایت‌نکردن مسائل بهداشتی مدنظر بوده است. چند مورد مشکل بهداشتی که منجر به بیماریهای پوستی میشده، در این بخش رفع شده است)
پرداخت هزینه‌های ثبت‌نام دانشجویان (بخش عمده بودجه گروه فرزندان صرف هزینه ثبت نام دانشجویان می‌شود. این دانشجویان از فرزندان ترخیص شده مرکز بهزیستی هدف هستند که خوشبختانه با پیگیری و کمک دوستان ما در کارگروه فرزندان امید، تعداد آنها هرساله افزایش مییابد)
هزینه رفت‌وآمد دانشجویان و تهیه کتابهای درسی (جدا از هزینه‌های ثبت‌نام و برای برآوردن حداقل‌ها برای فرزندان امید، هزینه‌های رفت‌وآمد و کتابهای درسی دانشجویان تأمین می‌شود)
هزینه معلم برای تدریس دروس تخصصی (در برخی موارد مجبور به هزینهکرد گرفتن معلم خصوصی برای چند دانش‌آموز از فرزندان امید بودهایم)
پرداخت وام در مواردی مشخص و ضروری (وام تنها در موارد بسیار خاص و عموما به فرزندان ترخیص شده پرداخت می‌شود. در این مسیر و به تشخیص مسئولان گروه، سعی داریم با توجه به استانداردهای رفتاری میان اعضای فعال در گروه، مبنی بر رفتار غیرترحمآمیز و کاملا متقابل از نظر انسانی، تعهد بازپرداخت برای فرزندان درنظر بگیریم که این مسأله در تقویت روحیه مسئولیتپذیری آنها نیز موثر است)
کمک هزینه مسکن و ازدواج (بسیاری از فرزندان ترخیص شده هر ساله با مشکل مالی برای تهیه مسکن روبه‌رو هستند که در موارد متعدد کارگروه فرزندان این مشکلات را در‌سال گذشته برطرف کرده است. این کمکها در مواردی بدون بازگشت و در مواردی به تشخیص همکاران به شکل وام بوده است. همچنین دو مورد ازدواج در میان فرزندان ترخیص شده در این سال‌ها داشتهایم که سعی کردهایم در حد معقولی، با توجه به بودجه گروه، آنها را حمایت کنیم)
در کنار کمکهای نقدی گفته شده، کمکهای غیرمادی دوستان فعال در گروه نیز جای توجه دارد، که میتوان تمامی آنها را با نام «همراهیوهمفکری» خلاصه کرد.
بازدید منظم دو هفتهای از مرکز هدف (دوستان همکار ما در گروه فرزندان هر دو هفته طبق برنامهای منظم به مرکز هدف بهزیستی مراجعه و چند ساعتی را با فرزندان امید میگذرانند. در همین باره، دیدارهای دوستانه زیادی با فرزندان ترخیص شده به شکل انفرادی یا گروهی، در محل زندگی آنها انجام می‌شود. این دیدارها زمینهساز نزدیکی هرچه بیشتر و صمیمت باارزش متقابل گشته که پایه عمده فعالیت‌های بعدی را بنیان میگذارند. در این دیدارها به این فرزندان نزدیک شده و کمابیش در جریان روزمره و مشکلات و خوشیهای آنها قرار میگیریم و راهی برای تصمیمهای موردی و دقیق باز می‌شود)
تدریس به فرزندان امید (بخش مهمی از نیازهای درسی فرزندان امید را اعضای گروه فرزندان پیام امید و بدون هیچ‌گونه هزینهکردی انجام می‌دهند. اینگونه کمکهای درسی در زمان امتحانات بیشتر می‌شود. این کمکهای درسی چه برای دانش‌آموزان و چه دانشجویان انجام شده و عمدتا نوعی از تشویق به درس خواندن هم در آن لحاظ می‌شود که انگیزه‌های درسی فرزندان قوی و زنده بماند)
فعالیت‌های گروه آموزش پیام امید
| بهناز توحیدی | عضو موسسه پیام امید |
آموزش در معنای تعلیم و تربیت محدود به مدرسه، آموزش کودکان یا آموزش دروس خاص نیست. براساس قانون «آموزش حق همه، در هر زمانی و هر مکانی» است یا به عبارت بهتر «ز گهواره تا گور دانش بجوی»
متأسفانه در بسیاری از کشورها این حق از بسیاری، ازجمله کودکان گرفته شده است. اما خوشبختانه در سال‌های اخیر با ایجاد موسسات خیریه سازمان‌های غیردولتی، بسیاری از کودکان مشتاق آموزش، زیر پوشش قرار گرفتند.
موسسه خیریه پیام امید را میتوان یکی از پیشگامان این امر دانست. از سال 1381 که این موسسه به شکل رسمی آغاز به کار کرد، بحث ارتقای تحصیلی دانش‌آموزان زیر پوشش، مورد توجه قرار گرفت. در‌سال 1386 «گروه آموزش» پیام امید متشکل از مسئول گروه، رابطها و معلمان تشکیل شد. براساس برنامه‌های این گروه هر خانواده تحت نظر 2 رابط قرار می‌گرفت؛ یک رابط وظیفه آموزش و رابط دیگر وظیفه پیگیری مشکلات خانواده‌ها را به عهده داشت. پس از دو‌سال این فرآیند براساس تخصص محوری و در قالب گروهی مجزا با نام «گروه رابطان» ادامه یافت.
تاکنون برنامه‌های آموزشی پیام امید به شکلهای گوناگونی اجرا شده است. یکی از برنامهها، برگزاری کلاسهای تابستانی برای دانش‌آموزان در سطوح مختلف، با حضور اساتید مجرب آموزش‌وپرورش و داوطلبانی بود که برای تدریس اعلام آمادگی کرده بودند. برنامه هفتگی منظمی برای دانش‌آموزان در تابستان طراحی شده بود. خانواده‌ها نیز به دلیل اهمیتی که برای تحصیل فرزندانشان قایل بودند، از فعالیت این گروه بسیار استقبال کرده و در جریان پیشرفت فرزندانشان قرار می‌گرفتند. با شروع فصل مدارس، این کلاسها تنها به روزهای آخر هفته محدود می‌شدند. راه و روش گروه آموزش خالی از کاستیها و فراز و فرودهای خود نبوده اما به گفته برایان تریسی «مشکلات ما را متوقف نمیکنند، بلکه به ما آموزش می‌دهند». یکی از مشکلات عمده در آن زمان مسافت زیاد دفتر موسسه با محل زندگی دانش‌آموزان بود که با انتقال دفتر موسسه به خیابان نواب این مشکل تا حدودی مرتفع گشت. کمبود فضا برای تشکیل کلاسها مشکل دیگری است که متاسفانه همچنان نیازمند پیگیری و تلاش همیاران است.
با «طرح پشتیبان» که به تازگی در برنامه‌های آموزشی موسسه به اجرا گذاشته شده است، هر دو دانش‌آموز با یک پشتیبان در ارتباط هستند که وظیفه بررسی برنامه درسی، برنامه هفتگی و امتحانات دانش‌آموزان و سپس برگزاری کلاسهای تقویتی برحسب نیاز را به عهده دارند. پشتیبانها حتی از طریق تلفن دانش‌آموزان را مورد ارزیابی آموزشی قرار می‌دهند و اینگونه از ضعف و پیشرفت آنها مطلع می‌شوند.
اینک پس از 7سال تلاش روز افزون اعضای گروه آموزش پیام امید، پیام امیدی را برای آیندگان به ارمغان آورده است؛ پیام زندگی، روشنایی، که همیشه به یاد داشته باشیم این قانون طبیعت است که هیچ‌کس به تنهایی نمیتواند خوشبخت باشد؛ بلکه خوشبختی و سعادت را باید در سعادت و خوشبختی دیگران جستوجو کرد.
آهنربایی به نامNGO
| سمیرا راهی | عضو انجمن خیریه پیام امید |
در تمام دنیا پایه و اساس فعالیت موسسات غیردولتی یا NGOها حرکت‌های خودجوش مردمی است. این سازمان‌ها که در حوزههای مختلف انساندوستانه، محیطزیست و سایر اموری که هیچ نفع شخصی برای گردانندگان آنها ندارد، فعالند و مانند آهنرباهایی هستند که کافی است یک‌بار جذب آنها شوید.
در ایران هم چند سالی است این گونه سازمان‌ها به همت افرادی عموما جوان که به جای گذراندن امور شخصی، به فکر رفع نیازهای همنوعانشان هستند، برپا شده‌اند. هدف اصلی NGOها (با توجه به تعریف چارچوب فعالیت) خدمت بیچشمداشت به بهبود و سلامت همه‌جانبه جامعهای است که در آن زندگی می‌کنند.
یکی از بزرگترین تفاوت اعضای NGOها با سایر افراد جامعه در نوع نگاه آنها به شهرشان است. کسانی که قسمتی از وقت و زندگیشان را وقف فعالیت برای کسانی می‌کنند که شاید هیچگاه در زندگی با آنها روبه‌رو نشوند، دیدن دردهایی است که زیر پوست جامعه جریان دارد و مهم‌ترین تفاوت رفتاری آنها بعد از دیدن دردهای جامعه، اهمیت‌دادن به آنهاست. چه بسا کسانی دردهای زیر پوستی جامعه را میبینند و به راحتی از کنار آن عبور می‌کنند. کسانی که به باور بزرگ خدمتِ بیچشمداشت به همنوعان خود میرسند، کسانی هستند که شاید در نظر عموم، مردمی بیدرد و مرفه به‌نظر بیایند که حالا وقت و پول خود را صرف امور خیریه می‌کنند. این باورغلط در بین مردم کشور با تبلیغات گردانندگانNGOها به راحتی میتواند جای خود را به درک صحیح از فعالیت‌های این موسسات خیریه بدهد.
یکی از مهم‌ترین کارهایی که NGOها باید انجام دهند، جذب اعتماد جامعه مرجع است تا بتوانند در کنار فعالیت‌های موثر، در جذب اعضای جدید هم موفق باشند. خوشبختانه این روزها هنرمندان، ورزشکاران و افرادی که دارای وجهه اجتماعی و محبوبیت در جامعه هستند، میتوانند یکی از عوامل موثر در شکلگیری و اعتمادسازی موسسات خیریه باشند و در این امور پیشقدم شوند.
تمام تلاشهای موسسات خیریه و بشردوستانه در کشورهای مختلف یک هدف واحد را دنبال می‌کنند و آن کم‌کردن مشکلات جامعه است. این کار بزرگ پیش از آن‌که به یک سازمان و تشکیلات نیاز داشته باشد، نیازمند دلهای عاشقی است که پیش از قدم برداشتن در این راه با تمام وجود و با دلشان این کار را بپذیرند. همین امر باعث می‌شود در سراسر دنیا انسانهایی باشند که ورای مشکلات شخصی و زندگی خصوصی خود، به مشکلات جامعه که همنوعانشان با آن درگیرند؛ اهمیت بدهند و برای رفع آن مشکلات بکوشند.
منابع انسانی؛ قلب تپنده پیام امید
| فاطمه محمودیان | عضو موسسه |
یکی از بخشهای مهم و فعال در موسسه پیام امید، بخش منابع انسانی است که به نوعی قلب تپنده موسسه محسوب می‌شود، چرا که عملیات رساندن اطلاعات به سایر اعضای موسسه به عهده این بخش است. تاکنون افراد مختلفی مسئولیت این قلب تپنده را به عهده داشته‌اند. اما این مسئولیت به‌تازگی به «آمنه شکوهی» داوطلب قدیمی و فعال موسسه واگذار شده است.
واضح است که لازمه اجرا شدن به موقع و با کیفیت هر رویدادی، اطلاع‌رسانی صحیح به ذینفعان است. در موسسه خیریه پیام امید وظیفه اطلاع‌رسانی درخصوص رویدادهایی مانند بازارچهها، جشنها، توزیع آذوقه و سایر مراسم، از تنظیم و گردآوری جامعه هدف گرفته تا تقسیم کار و پیگیریها، به عهده تیم منابع انسانی است. همچنین تأمین نیروی داوطلب برای فعالیت‌های تدارکات و اموری از قبیل نظافت موسسه نیز توسط این بخش صورت می‌گیرد.
از جمله اقدامات صورت‌گرفته در‌سال جاری یا درحال اجرا در این بخش، برگزاری جلسات تخصصی با کارشناسان منابع انسانی سازمانی برای بکارگیری علمی این دانش در موسسه، تهیه نمودار سازمانی جدید موسسه، پیگیری و ارایه شرح وظایف گروههای پیام امید و برگزاری جلسات معارفه برای داوطلبان جدید بوده است. در موسسه پیام امید تأمین نیروی انسانی موردنیاز هر یک از گروهها توسط بخش منابع انسانی انجام می‌شود. این فعالیت‌ها به صورت دوره‌ای و در قالب گزارشی جامع و کامل به هیأت‌مدیره ارایه می‌شود. طبق گزارشات، تاکنون نیروی موردنیاز، به‌ویژه در بخش آموزش تا حدی تأمین شده است، اما همچنان نیاز به جذب نیرو احساس می‌شود. یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که موسسه از ابتدای راه‌اندازی داشته همین بوده است. این‌که بتوانیم نیروهای داوطلب را برای موسسه حفظ کنیم. برعکس این‌که خیلی‌ها فکر می‌کنند جذب کردن افراد به کار خیر کار سختی است باید بگویم که این مشکل هرگز وجود نداشته است. برعکس مردم ما خیلی زود جذب کارهای عام‌المنفعه می‌شوند اما به مرور به دلیل مشکلاتی که دارند از فعالیت‌های موسسه دور می‌شوند. بنابراین یکی از مهم‌ترین مشکلات ما این روزها همین مسأله جذب نیروی داوطلب و انسانی است.
کمبود نیرو در بخش سلامت برای رسیدگی به امور بیماران زیر پوشش موسسه، بسیار جدیتر از سایر بخشها احساس می‌شود؛ زیرا از سویی بالا بودن هزینه‌های درمانی نیاز مبرم به این خدمات را پررنگ‌تر کرده و از سوی دیگر تخصصی بودن این فعالیت‌ها تعداد داوطلبان واجد شرایط را کاهش می‌دهد. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های این بخش جلب مشارکت بالغ بر 2000 همیار برای تبدیل شدن به اعضای فعال موسسه است. برای تک‌تک دوستان این گروه – این قلب تپنده پیام امید – آرزوی موفقیت و سلامتی داریم، قدردان زحماتشان و آگاه به بار مسوولیتشان هستیم.