احمدرضا  دالوند

بحران آب ریشه‌ای طولانی در کشور دارد. حفر قنات‌ها و ساختن آب انبارهای مختلف و متعدد در شهرهای ایران نشان می‌دهد که ایرانیان همواره با دغدغه دستیابی به آب روبه‌رو بوده‌اند. وجود الهه و معبد آناهیتا در کشور و همچنین نیایش کوروش کبیر مبنی بر این‌که خداوند این سرزمین را از شر خشکسالی دور نگه دارد، نشانه‌ای است که ایران در روزگارهای قدیم با کمبود آب دست و پنجه نرم کرده است.
منابع مختلف کارشناسی تصریح می‌کنند که میزان برداشت و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی با حد اقل 6‌میلیارد متر مکعب تراز منفی روبه‌رو است. در قرن بیست و یک بخش عظیمی از فضای زیست بشری متاثر از مشکل آب و چالش‌های مربوط به آن است. و بی‌تردید، فناوری‌های مرتبط با آب بیشترین اهمیت را نسبت به همه تاریخ مصرف آب در این قرن خواهند داشت. این دگرگونی‌ها، در عین فرآهم آوردن رفاه برای شهروندان، جوامع را نیز با چالش‌های جدیدی مواجه ساخته است. بزرگترین چالش، تأمین آب برای ادامه حیات بشر و تولید نیازهای ضروری همچون موادغذایی است. در این راستا کارشناسان موضوع را فراتر از مسأله تأمین انرژی می‌دانند به نحوی که به نقل از صاحب‌نظران، در‌سال 2006 بالغ بر 2/1‌میلیارد نفر از مردم جهان از دسترسی به آب شرب سالم و بهداشتی محروم بوده‌اند که این رقم در‌سال 2025 به 8/2‌میلیارد نفر و در‌ سال 2050 به 4‌میلیارد نفر می‌رسد.  محدودیت منابع آب شیرین، تغییرات آب و هوا، وقوع خشکسالی‌های وسیع و افزایش جمعیت، توسعه آلودگی منابع آب و محدودیت سرمایه‌گذاری عوامل پیچیده دیگری برای شرایط تأمین آب دنیا هستند. در این وضعیت، ایران از برخی جهات شرایط سخت‌تری دارد به نحوی که به دلیل حاکمیت اقلیم خشک و نیمه‌خشک و منابع محدود، از گذشته با خطر جدی کم‌آبی مواجه بوده است.
به گفته شماری از متخصصان، در شرایط امروز که متوسط منابع آب تجدیدشونده برای هر نفر در دنیا 7‌هزار و 600 متر مکعب است، در ایران این رقم به کمتر از‌هزار و 900 متر مکعب می‌رسد.  ضمن این‌که تقاضای آب در 20‌سال آینده در ایران به 130‌میلیارد متر مکعب در‌ سال خواهد رسید؛ به این معنا که اگر تمام آب‌های سطحی را مهار کرده و پساب‌های بازگشتی را نیز استحصال کنیم، سالانه 10‌میلیارد متر مکعب تراز منفی تأمین آب خواهیم داشت.  با روش‌های گذشته دیگر نمی‌توان صنعت آب کشور را در سال‌های پیش رو و در آینده بسیار نزدیک اداره کرد.  بخش آب کشور نیازمند نوآوری و تدبیر است.
 بی‌گمان تحول در مدیریت آب جز با ایجاد تحول در بینش و مدیریت دست‌اندرکاران بخش آب ممکن نمی‌شود. منابع موجود باید در بهترین شکل ممکن مورد استفاده قرار گیرد
چرا که شرایط ما در بخش آب رو به پیچیدگی است و مواجه شدن با چالش‌های موجود، نیازمند آن است که صنعتگران با نوآوری قابلیت رقابت خود را افزایش دهند. سعدی چه خوش گفت:  چو دخلت نیست خرج آهسته‌تر کن / که می‌گویند ملاحان سرودی / اگر باران به کوهستان نبارد / به سالی دجله گردد خشک رودی ... .