اولین مسئول برگزاری نمایشگاه کتاب در سال 66، در ادوار بعد به‌عنوان یک بازدید‌کننده نمایشگاه را دیده است؟
بله، تقریبا در اکثر دوره‌های نمایشگاه بعد از دوره چهارم که مسئولیت من به پایان رسید، حاضر بودم، از غرفه‌ها بازدید می‌کردم و احیانا کتاب خریدم یا کتاب هدیه گرفتم.
آثار حوزه دیپلماسی مورد علاقه شماست؟
دو، سه بخش نمایشگاه مورد توجه من بوده است. یکی بخش کتاب‌های ادبی و تاریخ و علوم‌انسانی است و یکی بخش کتاب‌های خارجی؛ هم انگلیسی هم عربی. البته بخش کتب کودک را هم دوست دارم.
چطور به این حوزه علاقه‌مند شدید؟
کتاب کودک، پایه‌ریزی درست یک ناشر را نسبت به نسل کودکان و نوجوانان نشان می‌دهد. خلاقیت ناشر در آن‌جا بیشتر معلوم می‌شود. علاوه‌بر آن کتاب کودک در کشور ما از رشد خوبی به‌نسبت بقیه بخش‌ها برخوردار است لذا در نمایشگاه‌های بین‌المللی در خارج از ایران عرضه شده و تعداد زیادی از عناوین کتاب کودک به زبان‌های مختلف ترجمه شده و مایه مباهات ما است.
در دوره شما برای بازدید از نمایشگاه بلیت فروخته شده است. امروز اگر بازدید با فروش بلیت همراه باشد، خود شما برای بازدید از نمایشگاه مراجعه می‌کنید؟
بلیت‌فروشی در آن مقطع برای کنترل ورود به نمایشگاه صورت گرفت وگرنه نفع مادی آن مدنظر ما قرار نداشت. امروز هم اگر بلیت‌فروشی باشد، هم خودم می‌روم و هم معتقدم مردم با همین استقبال به آن مراجعه می‌کنند. نمایشگاه برای مردم تبدیل به یک میعادگاه فرهنگی شده و در زندگی آنها جاری است.
شما هم مثل برخی مراجعه‌کنندگان، در فضای اطراف نمایشگاه تفریح می‌کنید؟
این مشکل برنامه‌ریزی کلان در کشور است که فضاهای حضورجمعی مردم در اشکال مختلف، طراحی نشده است. برای همین ممکن است افرادی به نمایشگاه بیایند و بیشتر جنبه تفریحی آن مدنظر آنها قرار داشته باشد یا به‌نوعی عادت یا سرگرمی مطرح باشد. من بیشتر به سراغ غرفه‌ها و بررسی کتاب‌ها و تازه‌های نشر می‌روم و اساسا به‌خاطر لطف ناشران و مردم، فرصت خروج از غرفه‌ها و سالن را هم ندارم.
شما هم در ایام نمایشگاه کتاب، از ترافیک بزرگراه‌ها و ازدحام مسیر‌های منتهی به نمایشگاه و مترو آزرده می‌شوید؟
بله، من هم در ترافیک مسیر با مشکل مواجه شده‌ام و مشاهده می‌کنم بسیاری از مردم که به ناچار برای مراجعه به محل کار و زندگی خود، از آن حوالی عبور می‌کنند به مشکل بر می‌خورند یا متروی تهران، از روزهای عادی هم شلوغ‌تر است. باعث ناراحتی است که با گذشت این‌همه‌سال هنوز محلی شایسته منزلت فرهنگی کتاب و مردم ایران در اطراف شهر ساخته نشده است. در افتتاحیه‌ها و اختتامیه‌های دوره‌های مختلف نمایشگاه، مسئولان وقت و رؤسای جمهور همواره به این نکته اشاره کرده‌اند. حتی در یکی از دوره‌ها رئیس‌جمهوری به وزیر گفت، اگر سال بعد فضای مناسب برای برگزاری نمایشگاه ساخته نشود، وزیر را برکنار می‌کند اما سال بعد و سال بعد از آن همچنان هر دو بر سر کار بودند و از جای جدید نمایشگاه هم خبری نبود!
با توجه به سابقه دیپلماتیک شما، در کشورهای دیگر نیز به نمایشگاه‌های کتاب رفته‌اید؟
بله، چه‌وقتی سفیر و نماینده ایران بودم و چه پس از آن اگر دعوتی صورت گرفته با کمال میل رفته‌ام. اگر به کشوری سفر کرده‌ام و نمایشگاه در آن برگزار شده، حتما از آن بازدید کرده‌ام و اگر نبوده هم به بازار کتاب آنها رفته و آن را ارزیابی کرده‌ام.
خیلی از مردم، نمایشگاه را مرکز خرید و فروش کتاب می‌دانند نه محل عرضه دیدگاه‌های نویسندگان. نظر شما درباره این شیوه چیست؟
دقیقا این تفاوت نمایشگاه‌های ما و آنهاست. مهم‌ترین نمایشگاه جهان، نمایشگاه فرانکفورت است. آن‌جا معمولا محل خرید و فروش نیست و بیشتر به ابعاد فرهنگی، معرفی کتاب، وضع نشر و مباحث انتقادی جدی می‌پردازند. در ایران اما فضا به‌گونه دیگری است و ما با فلسفه اصلی نمایشگاه، فاصله زیادی داریم.