طرح نو| «حوادث غیرمترقبه» که در فحوای کلام عموم جامعه از آن به «بلایای طبیعی» یاد میشود، ازجمله حوادثی است که بهطور عمومی با خسارات مالی و جانی همراه است. این حوادث که در متن خود، عاملی به نام بحران را به همراه دارد، مدیریتی به همین نام را طلب میکند. مدیریت بحران در حوادث و بلایا، به برنامهریزی مدون برای آمادگی و بسیج امکانات، نیازمند است تا در زمان حداقلی، بتواند كاهش اثرات تخریبی حوادث، كاهش مرگومیر و خسارات ناشـی از حادثه را به دست دهد و عملیات امداد و نجات و احیا و دوباره فعالکردن برنامههای زندگی روزمره حادثهدیدگان را مدنظر داشته باشد. هلالاحمر جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب در حوادث غیرمترقبه گوناگون که عمده آنها زلزله بوده به شهادت بسیاری از دستاندرکاران حضوری موفق داشته و کارنامه قابل قبولی از خود برجای گذاشته است تا جایی که اقدامات این جمعیت در امدادونجات حوادث غیرمترقبه با قدردانی مقام معظم رهبری مواجه شده و ایشان گفتهاند: «از همه کسانی که در جمعیت هلالاحمر مشغول کارهای تلاشگری و پشتیبانی و خدمت به مردم هستند، از یکایک آنها تشکر میکنم.»
اهم حوادث غیرمترقبه پس از انقلاب اسلامی که با حضور نیروهای امدادی هلالاحمر جمهوری اسلامی ایران همراه بوده به این شرح است.
1 زلزله قائن: در سال 1358 قائن با شدت 1/7 ریشتر لرزید. در اثر این زمینلرزه، 130 نفر جان خود را از دست دادند و خسارات زیادی به مردم منطقه وارد شد.
2 زلزله سیرچ: در 6 مرداد 1360 سیرچ با شدت 4/7 ریشتر به لرزه درآمد. این زلزله شدیدترین زلزله کرمان و یکی از شدیدترین زلزلههای ایران محسوب میشود که حدود یکهزار و 300 نفر کشته، 915 نفر زخمی، 25هزار نفر بیخانمان و 85درصد خانهها بهصورت کامل تخریب شدند. آخرین زلزله منطقه سیرچ ساعت 23 و 18 دقیقه و 57 ثانیه دوشنبه دوم بهمن ماه 1391 به بزرگی 5.5 ریشتر در عمق 10 کیلومتری و در فاصله 22 کیلومتری سیرچ، 24 کیلومتری شهداد، 38 کیلومتری کرمان رخ داد.
3 زلزله رودبار و منجیل: زلزلهای در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد پنجشنبه ۳۱ خردادماه ۱۳۶۹ با شدت 4/7 ریشتر در نزدیکی شهررودبار و روستاهای تابعه در استان گیلان و شمال غرب استان زنجان در ناحیه طارم علیا رخ داد و تا شعاع ۱۰۰ کیلومتری از مرکز زمینلرزه موجب خسارات جانی و مالی فراوان شد. این زمینلرزه در یک منطقه پرتراکم از نظر جمعیت اتفاق افتاد، بهطوریکه علاوهبر روستاهای موجود در منطقه چندین شهر مهم کشور نیز تحتتأثیر آن قرار گرفتند. کانون زلزله مذکور را کارشناسان حدود ۱۹ کیلومتری از سطح زمین اعلام کردند و علاوهبر حدود ۳۵هزار نفر که بر اثر این رویداد جان خود را از دست دادند، بیش از ۲۰۰هزار واحد مسکونی تخریب شدند و خسارات عمدهای به تأسیسات و اماکن عمومی در استانهای گیلان و زنجان که متاثر از این زمینلرزه بودند، وارد آمد و حدود ۵۰۰هزار تن بیخانمان شدند.
4 زلزله بیرجند- قائن: بیرجند(قائن) 20 اردیبهشت ۱۳۷۶ ساعت 12:27 به وقت محلی زمینلرزهای با شدت 3/7 ریشتر به وقوع پیوست در این زمینلرزه یک هزار و 567 نفر کشته، بیش از 2هزار و 300 نفر مجروح و ۵۰هزار نفر آواره شدند؛ ۱۵هزار واحد مسکونی تخریب شد یا آسیب دید. سازمان زمینشناسی آمریکا زمینلرزه قائن را مرگبارترین زمینلرزه سال ۱۹۹۷ توصیف کرد. ۲۱۵ پسلرزه بر شدت خرابیها افزود و بسیاری از بازماندگان را مجبور به ترک منطقه کرد.
5 زلزله آوج: در اول تیر 1381 زلزله چنگوره آوج با بزرگای 6.3 ریشتر در ساعت7:28 بامداد به وقت محلی روستاهای چنگوره و آبدره از شهرستان آوج در استان قزوین را به لرزه درآورد. در اثر این رخداد دو روستای یاد شده کاملا تخریب شدند و خسارات عمدهای به شهر آوج وارد آمد. گسل چنگوره در ادامه غربی گسل زمینلرزهای ایپک (پس از محدوده پهنه خورد شده آبگرم) که جنباییاش زمینلرزه 1341 بویینزهرا - با بزرگای 7.2- را موجب شد، قرار دارد. زلزله اول تیرماه 1381 چنگوره (آوج) منطقه وسیعی در غرب ایران را (در حدود 250 کیلومتری غرب تهران) به لرزه درآورد. این ناحیه در غرب تاکستان - همدان در راستای درهای با جهت عمومی شرقی - غربی، در غرب روستای آبگرم واقع است (حدفاصل استانهای قزوین و همدان و عمدتا در شهرستان آوج از استان قزوین). تلفات جانی 261 کشته و یک هزار و 300 مجروح گزارش شد. خسارتهای زلزله بهطورکلی در حدود 50 روستا (که بیشترشان خسارتهای جزیی تا کلی دیدهاند) قابل مشاهده بود.
6 زلزله بم: زمینلرزه بم، زمینلرزهای بود به شدت ۶٫۶ ریشتر که در ساعت 5:26 بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را لرزاند. طبق آمار رسمی این زمینلرزه 26هزار و 271 قربانی، ۳۰هزار مجروح و بیش از صدهزار نفر بیخانمان به جای گذاشت. این درحالی است که تعداد واقعی قربانیان به مراتب بیش از میزان(حدود 41هزار نفر) اعلام شده بود. یازدهم دیماه همان سال، رئیس شورای شهر بم گفته بود باتوجهبه اینکه در برخی مناطق بم ۱۰۰درصد منازل بر اثر زلزله تخریب شدهاند، به نظر من تعداد تلفات بیش از ۵۰هزار نفر است. به گفته وی در روزهای اول هرکس به فکر تدفین عزیزان خود بود و بهوسیله لودر گودالهایی ایجاد میشد و اجساد بهطور دستهجمعی به خاک سپرده میشدند و کسی در آمارگیری دخالت نداشته است. در اثر این حادثه ۹۰درصد از سازههای شهر بم به کلی تخریب شدند. ارگبم که با ۲۵۰۰سال قدمت بزرگترین سازه گلی جهان بود، به کلی ویران شد.
7 زلزله فیروزآباد: زلزلهای به قدرت 3/6 ریشتر در سال 1383 فیروزآباد را لرزاند که منجر به ریزش کوه و خسارات سنگین در این منطقه شد. مقارن در ساعت 17 و 8 دقيقه روز جمعه هشتم خردادماه 1383، زمينلرزهاي با بزرگي 3/6 در مقياس امواج سطحي(ریشتر) ناحيه گستردهاي از شمال ايران و بخشهاي مرکزي البرز را به لرزه درآورد که منجر به وارد آمدن خسارات فراوان و کشته شدن 35 نفر شد.
8 زلزله زرند: زرند در سال 1383 لرزید و در این زمینلرزه، 10 روستا تخریب شد. چهارم اسفندسال 1383 زلزلهای به بزرگی 4/6 ریشتر در ساعت 5:55 صبح، شهرستان زرند در استان کرمان را لرزاند و مطابق گزارشهای رسمی، 612 کشته و هزار و 411 مجروح از خود برجا گذاشت. در این حادثه نزدیک به 8هزار ساختمان آسیبدیده یا بهطور کامل خراب شد.
9 زلزله بروجرد: زمینلرزه بروجرد در تاریخ ۱۱ فروردین ۱۳۸۵، ساعت4:30 شهرستانهای بروجرد و دورود در شرق استان لرستان را تکان داد که مخربترین زمینلرزه تا آنسال در این منطقه بود. این زمینلرزه با دو پیشلرزه و بیش از 150 پسلرزه همراه بود و در ژرفای ۷کیلومتری سطحزمین رخ داد. بزرگی آن ۶٫۱ ریشتر اعلام شد. نکته مثبت در کاهش تعداد کشتهها، پیشلرزه ضعیفتر شب قبل بود که باعث شد مردم در بیرون از خانهها بخوابند. از میان چهار دستهبندی «نامحسوس»، «محسوس»، «زیانآور» یا «با تلفات»، این زلزله «با تلفات» اعلام شده و هنگام آن، ۴۰ روستا خراب شده است. زمینلرزه سال ۱۳۸۵ باعث کشتهشدن ۶۳ نفر و زخمی شدن بیش از ۴۵۰ ویک نفر از مردم ناحیه بروجرد و دورود شد. برآورد دیگری شمار کشتگان زلزله را حدود ۷۰ نفر و تعداد زخمیان را ۱۳۰۰ نفر دانسته است. این زمینلرزه بیش از 500میلیارد تومان خسارت برجای گذاشت. زمینلرزه سال 85، موجب تخریب 39 اثر تاریخی بروجرد شد که بیشتر آنها در محدوده همین بافت تاریخی قرار داشتند.
10 زلزله اهر و ورزقان: اهر و ورزقان در سال ۱۳۹۱ با شدت2/6 (4/6)ریشتر لرزید. این زلزله در ساعتهای 16:53 و 17:4 روز 21مرداد 1391، مناطق اهر و ورزقان آذربایجانشرقی را به لرزه درآورد. در این زلزله 306 نفر کشته و 5هزار نفر زخمی شدند. زمینلرزه، در استانهای آذربایجان غربی، گیلان، زنجان و اردبیل نیز احساس شد. همچنین این زمینلرزه در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان، نیز احساس شد.
11 زلزله ایلام: 27 مرداد 93 زلزلهای به قدرت 6.1 بخشهایی از ایلام در غرب ایران را لرزاند. این زلزله، تلفات جانی نداشت اما خسارات زیادی به دنبال داشت. این زلزله ساعت 7:2 دقیقه صبح در عمق 10 کیلومتری حومهشهر مورموری روی داد. رئیسسازمان مدیریت بحران کشور از تخریب ۱۷هزار واحد مسکونی براساس آخرین آمار در مناطق زلزلهزده و وقوع بیش از 90پسلرزه، خبر داد.