سعید اصغرزاده
در دنیا جهت تعیین رتبه‌بندی کشورها برای جلب توریست به جنبه‌های اقتصادی، وجود زیرساخت‌های مناسب، امنیت و شرایط زیست‌محیطی توجه می‌شود. میزان ارتباط با اقتصاد جهانی، وجود زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل، سلامت و بهداشت، مهیابودن امکانات الکترونیک و عوامل فرهنگی ازجمله دیگر موارد مورد توجه است و همه اینها دست به دست هم می‌دهند تا یکی داوطلب بشود و برود به جایی که فکر می‌کند خوب است.
راستش سفرنامه دیروز عباس عبدی به هند وسوسه‌ام کرد که در مورد چرایی این‌که چرا کمتر کسی داوطلب دیدن ایران می‌شود حرف بزنم. یعنی عکسش زیاد است. البته برای نوشتن این موضوع چند وقتی است که دندان تیز کرده بودم. یعنی از آن شب که آریانا باندی را دیدم. آریانا باندی، سرآشپز آمریکایی- ایرانی‌تبار ساکن دوبی کاری کرده است که آرزوی ناگفته بسیاری از سرآشپزان و نویسندگان کتاب‌های آشپزی و ایرانی‌هاست: ایفای نقش در یک سریال سفر و آشپزی. نخستین اپیزود سریال هشت‌قسمتی او که آشپزخانه ایرانی آریانا نام دارد، روز جمعه، ۱۸ اردیبهشت در برنامه مردم تلویزیون نشنال‌جئوگرافیک نمایش داده شد. خانم باندی مسئولیت تهیه و طبخ غذا برای مهمانی‌های شخصیت‌های مشهور هالیوود مانند نیکول کیدمن، تام هنکس، براد پیت و خواننده مشهور مادونا و همچنین بیل کلینتون، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا را به‌عهده داشته است. این برنامه او سه سال پس از انتشار کتاب آشپزی‌اش به نام انار و گل‌سرخ، طرز پختن غذا در خانواده ایرانی من، که برنده جایزه شد، به نمایش در می‌آید. آریانا باندی، در اولین برنامه تلویزیونی خود که با بودجه شخصی و استفاده از فیلم‌سازان محلی در ایران تهیه شده، به گوشه و کنار کشور سفر می‌کند و غذا می‌خورد تا این میراث فرهنگی را از نو کشف کند. تهیه این برنامه دو سال طول کشیده و نتیجه آن نگاهی از درون به مردم، فرهنگ و آشپزی ایران است اما همه اینها که گفتم مقدمه‌ای بود برای یک نکته‌ای که سفیر ترکیه افشا کرده است و من در راست و دروغش مانده‌ام!
سفیر ترکیه در ایران می‌گوید که سال گذشته حدود ۶میلیون ایرانی به این کشور سفر کرده‌اند. در مقابل ۴۰۰هزار نفر از شهروندان ترکیه به ایران آمده‌اند و ایران از نظر دارابودن «شرایط مناسب گردشگری» درجایگاه خوبی نیست. رضا چاکان تکین، سفیر ترکیه در ایران از افزایش ۳۰درصدی مسافرت ایرانیان به ترکیه در سال گذشته خبر داد. در دو سال گذشته و با کاهش برخی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و ثبات بازار ارز، تعداد مسافران ایرانی به ترکیه از ۲میلیون نفر به ۶میلیون نفر رسیده است.
نگارنده فکر می‌کرد که ایرانی‌هایی که سالانه حداقل ۵هزار‌میلیارد تومان برای سفر به عربستان‌سعودی هزینه می‌کنند، عربستان مقصد اصلی است اما دید که آب در کوزه و...
البته باید در مورد ادعای فوق کندوکاو کرد چرا که منابع رسمی در ایران می‌گویند تعداد مسافران ایرانی به ترکیه ۲میلیون نفر است؛ در شرایطی که سفیر ترکیه این تعداد را در حدود سه برابر برآورد می‌کند. بر این اساس هزینه مسافران ایرانی به ترکیه در حدود ۸ تا ۲۴هزار‌میلیارد تومان قابل برآورد است. هزینه سفر ایرانیان به امارات متحده عربی۵۰۰میلیارد تومان، تایلند ۴۰۰میلیارد تومان و مالزی ۳۶۰میلیارد تومان برآورد شده است. اما برگردم به بحث اولم و آن این بود که وجود زیرساخت‌هاست که باعث جذب توریست می‌شود و ما اگر می‌خواهیم داوطلب پذیرش آدم‌ها و فرهنگ‌های دیگر در کشورمان بشویم، باید زیرساخت‌ها را عوض کنیم. جالب است که بدانید انجمن اقتصاد جهانی در رتبه‌بندی مناسب‌ترین کشورها برای گردشگری، ایران را در میان ۱۴۱ کشور در رتبه ۹۷ قرار داده است.
گزارش سال ۲۰۱۵ این انجمن روز ششم می
(۱۶ اردیبهشت) منتشر شده است. براساس آن اسپانیا، فرانسه، آلمان، ایالات متحده آمریکا و بریتانیا، ۵ کشور نخست از نظر مناسب بودن برای مسافرت هستند. در میان کشورهای آسیایی، ژاپن در رتبه نهم قرار دارد و چین هفدهم است. امارات متحده عربی و مالزی نیز در رده ۲۴ و ۲۵ قرار دارند. در میان همسایگان ایران، کشورهای قطر با رتبه ۴۳، ترکیه ۴۴، بحرین ۶۰، عربستان‌سعودی ۶۴، عمان ۶۵ و جمهوری آذربایجان۸۴، وضعیتی بهتر از ایران دارند. لبنان در جایگاه ۹۴ قرار گرفته است. تنها کویت با رتبه ۱۰۳ و پاکستان ۱۲۵شرایطی نامناسب‌تر از ایران دارند. کشورهای عراق و افغانستان نیز در این رتبه بندی لحاظ نشده‌اند. نمی‌دانم که آیا باید این اقدام داوطلبانه آریانا باندی را در جلب توجه مردم جهان به کشور خودش ارج بنهم یا نه؟ نمی‌دانم باید همه ما از این نوع داوطلبی‌ها داشته باشیم یا نه؟ نمی‌دانم اصلا دولت برنامه‌ای در این خصوص دارد یا نه؟ ولی یادم است که در مقدمه‌ای بر معرفی کتاب او«انار و گل سرخ» (Pomegranate and Roses) آمده بود که: گرچه تا کنون کتاب‌های بسیاری درباره آشپزی ایرانی در غرب منتشر شده اما غذای ایرانی هنوز نتوانسته در میان غربیان با محبوبیت غذاهای هندی، ترکی و چینی رقابت کند. بسیاری می‌گویند که غذای ایرانی خوب را همچنان باید در خانه ایرانی‌ها خورد. شاید یکی از دلایل عمومی‌نشدن غذای ایرانی در میان غیرایرانیان، نوع و فرهنگ عمومی رستوران‌های ایرانی در غرب است. در این زمینه حرف بسیار است. مولف کتاب اما بار این معرفی را به تنهایی بر دوش می‌کشد...