شماره ۵۶۱ | ۱۳۹۴ دوشنبه ۲۱ ارديبهشت
صفحه را ببند
سنت چهل قرآن در میان بختیاری‌ها؛ تصویری از همدلی و صمیمیت
آیینی که غم‌ها را از شانه‌های زنان می‌تکاند

کتاب آسمانی قرآن در میان همه مسلمانان اهمیتی شایان توجه دارد. توجه به این کتاب مقدس اما گاه با سنت‌های محلی همراه می‌شود و به‌گونه‌ای کارکردی، با زندگی مردمان مناطق گوناگون گره می‌خورد. آیین‌هایی بامعنا با محوریت قرآن‌خوانی در برخی مناطق ایران شکل گرفته است که رهاننده مردم از سختی است و روح همیاری آنان را در رفع رنج‌ها یا دست‌کم تسکین دردها می‌نمایاند. قرآن در زندگی روزانه مردم بختیاری که در دامان زیبای طبیعت زندگی می‌گذرانند، جایگاهی ویژه دارد. اینان چه به صورت روزانه چه در سال همچون دیگر مسلمانان به این کتاب‌مقدس توسل می‌جویند. رمضان، صفر، محرم و رجب از مهم‌ترین ماه‌هایی‌اند که قرآن بیش از هر زمان در میان مردم مورد توجه قرار می‌گیرد. در میان بختیاری‌ها اما در متن گردهمایی‌های مرسوم مذهبی در ماه‌های یادشده، آیینی به نام چهل قرآن برگزار می‌شود. این آیین، که امروزه با گونه‌ای تقدس عدد چهل در فرهنگ عامه گره خورده، سنتی است که در یک بخش شهر یا در یک روستا به اجرا درمی‌آید. این مراسم، رنگ و بویی زنانه دارد. بانی معمولا فردی باایمان یا از سادات است و بنابر نیت اولیه نذر انجام می‌شود. بانی، مسئولیت مراسم را برعهده می‌گیرد، گاه هزینه‌ها میان مردم تقسیم می‌شود. بانی چهل قرآن، از منزل خود، همسایگان و کسانی که می‌خواهند در برگزاری شریک باشند، چهل قرآن گرد می‌آورد. سپس آنها را در پارچه‌های مخمل می‌پیچند. زنان قرآن‌ها را به مکانی که تعبیه شده است، می‌برند. جای قرآن‌ها معمولا روی داربستی است که در کوچه برپا می‌شود. صندوق‌های چوبی یا فلزی در میانه آن قرار دارد که قرآن‌ها با احترام و صلوات درون صندوق‌ها قرار می‌گیرد. این صندوق‌ها با پارچه‌های سبزرنگ و تصویرهای آرامگاه‌های پیامبر و امامان و گاه با رشته‌ها و ریسه‌های اسپند تزیین شده است تا بانیان مراسم از هرگونه چشم‌زخم در امان بمانند مراسم پس از این مقدمات آغاز می‌شود. این مراسم می‌تواند در همان روز با خواندن قرآن، مناجات و ذکر شرعیات برای خانم‌ها اجرا شود و در برخی موارد می‌تواند به روزهای دیگر موکول شود و متداوم انجام گیرد. مردم بختیاری در این حال در غروب‌های پنجشنبه، زمانی که گذشتگان را یاد می‌کنند، نذری می‌پزند. آنها کاچی یا آش برای اموات خیرات می‌کنند. دادن خیرات پس از مراسم دعا اجرا می‌شود؛ زمانی که در حیاط یا کوچه فرش پهن می‌کنند و مردم برای گرفتن نذری صف می‌بندند. زن بانی، در این مراسم از نزدیکان خود یا از کسانی که می‌خواهند در این مراسم معنوی همدل و همراه باشند و نصیبی ببرند، مواد نذری را می‌گیرد. هرکس به اندازه توان خود چیزی می‌دهد. برخی نیز به جای مواد غذایی پولی می‌پردازند تا کمکی نقدی کرده باشند. تقسیم غذا و نظافت مکان مراسم توسط زنان، مشارکتی زیبا را رقم می‌زند. شرکت کنندگان برای گرفتن حاجت خود گاهی نان، خرما، پنیر و سبزی نذر و میان مهمان‌های بانی تقسیم می‌کنند. دعا برای حل مشکلات زنان به ویژه نیت بخت‌گشایی و دادن نذری به بچه‌های کوچک نیز از دیگر سنت‌های این آیین است. آیین چهل قرآن، گاه برای بارش باران نیز برگزار می‌شود. شرکت‌کنندگان بر این اساس، از صمیم قلب بارش رحمت‌الهی را از پروردگار می‌خواهند. مرسوم است که در آیین
چهل قرآن برای درگذشتگان رحمت می‌طلبند و حاجت می‌خواهند. چهل قرآن، گونه‌ای توسل به قدرت پروردگار است که زنان بختیاری با برگزاری آن، در یک سنت همراه با همدلی‌های زیبا، غم‌های خود را سبک می‌کنند و شانه‌هایشان را از رنج روزگار می‌تکانند؛ همچنین برای درمان بیماران و گره‌گشایی از مشکلات و فراوانی نعمت دست به دعا برمی‌دارند.


تعداد بازدید :  205