مغز در قبال هر خندهای که میشنود مسئولیت پیچیدهای دارد و باید به تشخیص این بپردازد که آیا آن خنده محبتآمیز یا تمسخرآمیز است. حال پژوهشگران آلمانی دریافتهاند که این فرآیند ادراکی درکدام بخش مغز رخ میدهد.
خندیدن در مجموع در تعاملات اجتماعی ما وجههای مثبت دارد. اما این تنها ظاهر قضیه است، چراکه برخی خندهها از روی محبت و همبستگی روی لبان ما نقش میبندند و برخی دیگر از روی تمسخر. تشخیص نوع خندهها از هم، برای مغز مسئولیتی پیچیده است.
«دیرک ویلدگروبر» (Dirk Wildgruber)، پژوهشگر آلمانی از دانشگاه توبینگن میگوید: «خندیدن در تعاملات اجتماعی پیامی قوی است. هنگامیکه کسی لبخندی محبتآمیز به شما میزند، احساس میکنید که از جانب او پذیرفته شدهاید. در عوض هنگامیکه قربانی خندهای تمسخرآمیز میشوید، احساس طردشدگی به شما دست میدهد.»
خنده نهتنها ناراحتیها را رفع میکند، بلکه ظاهرا دردهای شدید را نیز تسکین میدهد. این نتیجه تحقیقات پژوهشگران انگلیسی روی چندین داوطلب شجاع بوده که در جریان آزمایشی باید تحت سرما و فشار جسمی شدید فیلم خندهدار میدیدند.
ویلدگروبر توانسته به همراه دیگر همکارانش ثابت کند، خندهای که از روی شادمانی سر داده میشود و خندهای که از روی نیش و کنایه است و همینطور خنده کسی که قلقلکاش گرفته در مغز انسان بهطور متفاوت مورد پردازش قرار میگیرند. پژوهشگران در مجله علمی PLoS One توضیح دادهاند که مغز ما چگونه انواع خنده را مورد پردازش قرار میدهد.
در جریان این بررسی ویلدگروبر و تیم پژوهشی او برای داوطلبان انواع مختلف خنده را پخش کردند و همزمان فعالیت مغز هنگام پردازش این صداها را اندازهگیری کردند. آنها متوجه شدند که هنگام شنیدن خنده کسی که قلقلکاش گرفته است، بخشهایی از مغز فعال میشوند که مسئول پردازش پیامهای صوتی پیچیده هستند. اما هنگام شنیدن خنده محبتآمیز و تمسخرآمیز بخشهایی در مغز فعال میشوند که مسئول تحلیل رفتار انسانهای دیگر هستند. ویلدگروبر میگوید: «پیبردن به این موضوع برای بیماران ما در روانپزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است.» در مورد بسیاری از اختلالات روانی مانند اختلالات ترس، افسردگی و اسکیزوفرنی، بیماران درتشخیص و دریافت پیامهای ارتباطی بدون کلام دچار مشکل میشوند. از این رو پژوهشگران قصد دارند در گام بعدی پردازش پیامهای خنده را در مغز بیماران با ترسها و اختلالات اجتماعی مورد بررسی قرار دهند.»
خنده حیوانات
علاوهبر این، پژوهشگران دریافتهاند که خندیدن تنها ویژه انسانها نیست. میمونها و موشها نیز این توانایی را دارند. بررسیهایی که با کمک برنامههای کامپیوتری در این زمینه صورت گرفته نشان دادهاند که صدای خنده در کودکان و حیوانات جوان بهطور مشابهی پردازش میشود.