فرید براتی سده مسئول دبیرخانه شورای ملی سالمندان
سازمان بهزیستی درمورد سالمندان در طول چند دهه در دو حیطه فعال بوده است؛ اول ارایه خدمات توانبخشی به سالمندانی که معلول هستند و دوم حمایت از سالمندانی که خانواده‌ها از عهده نگهداری آنها برنمی‌آیند و آنها را به سراهای سالمندان می‌سپارند. در این زمینه معاونت توانبخشی سازمان از سال‌ها پیش فعال بوده است. از حدود 10سال پیش در قانون برنامه سوم توسعه وظیفه دیگری برعهده سازمان بهزیستی کشور گذاشته شد که براساس آن قرار شد شورایی به‌عنوان شورای ملی سالمندان شروع به فعالیت کند و دبیرخانه آن در سازمان بهزیستی قرار گیرد. در آن زمان بهزیستی زیر نظر وزارت بهداشت فعالیت می‌کرد و قرار شد ریاست این شورا هم برعهده وزیر بهداشت باشد. بر همین اساس آیین‌نامه‌ای نوشته شد و به هیأت دولت رفت و مصوب شد و نهایتا شورای ملی سالمندان با مشارکت دستگاه‌های بسیاری تشکیل شد. در طول این مدت کارهای نسبتا خوبی در جهت توانمندسازی سالمندان انجام شده است. بعد از تشکیل شورا رفته‌رفته تصمیم گرفته شد یک سند راهبردی برای سالمندان تعریف شود، به این علت که جامعه ما رفته‌رفته پیر می‌شود و جمعیت سالمندان در کشور رو به افزایش است.
بر این اساس در سال‌های گذشته با همکاری دستگاه‌های مختلف تدوین این سند تقریبا نهایی شده که در فرآیند این کار از همفکری متخصصان خارجی هم استفاده شده است. صاحب‌نظرانی از صندوق جمعیت سازمان ملل هم سال گذشته سفری به ایران داشتند و کارگاه‌های آموزشی مختلفی برگزار کردند. برای تدوین این سند، از ایده‌های آنها هم بهره گرفته شده است. اتفاقا برای این افراد موضوع سند راهبردی سالمندی موردتوجه بود. ما هنوز وارد بحران سالمندی در کشور نشده‌ایم و تقریبا نزدیک به دو دهه تا 25سال دیگر فرصت داریم یعنی تقریبا از‌سال 1410 به بحران سالمندی می‌رسیم. با این حال این تفکر پیشگیرانه و برنامه‌ریزی که در این سند آمده برای مسئولان سازمان ملل جالب بود. سند تقریبا آماده است و در آینده نزدیک به وزارت رفاه تقدیم می‌شود تا در هیأت دولت مطرح و تصویب شود.
این سند شامل سیاست‌گذاری‌های مرتبط با مسائل سالمندان است و کمیته‌هایی در آن پیش‌بینی شده که شامل کمیته سلامت و توانبخشی، پوشش‌های حمایتی و مراقبتی، محیط‌های دوستدار سالمند و بسیاری دیگر می‌شود. بعد از تصویب در هیأت دولت زمانی که کمیته‌های تخصصی فعالیتشان را شروع کنند، می‌توانیم نام سند منزلت سالمندان را بر این طرح بگذاریم و برنامه‌ریزی‌ها عملیاتی خواهد شد. براساس اصول و مفادی که در این سند آمده دستگاه‌های مختلف برنامه‌های خود را برای سالمندان ارایه می‌کنند و مشخص می‌شود هر نهادی چه وظیفه‌ای در قبال این قشر برعهده دارد. این سند شامل پیوست‌های مختلف است. پیوست آماری را مرکز آمار ایران انجام داده، پیوست جمعیتی را گروه جمعیت دانشگاه تهران با همکاری صندوق جمعیت سازمان ملل انجام داده و پیوست‌های علمی در بهزیستی انجام شده است. امیدواریم تا پایان اردیبهشت سند به وزارت تعاون برسد تا در هیأت دولت تصویب شود.
توانمندسازی سالمندان از مفاهیمی است که در همه برنامه‌های حمایتی بهزیستی دنبال می‌شود. در همه بحث‌های ملی و بین‌المللی به این نتیجه رسیده‌اند که بهترین اقدام برای سالمندان در جهت این‌که این دوره را با موفقیت، پویایی و خوشحالی پشت‌سر بگذارند این است که خود سالمندان در زمینه‌های مختلف فعال باشند. بر همین اساس ما بنیادهایی را در بهزیستی راه انداخته‌ایم با عنوان بنیاد فرزانگان که از خود سالمندان تشکیل شده است.
این عزیزان می‌آیند و در سمن‌های مختلف فعال می‌شوند و برنامه‌های مختلف تفریحی و آموزشی دارند تا از احساس پوچی و فرسودگی دوره سالمندی جلوگیری شود. فعالیت دیگری که در بهزیستی به‌طور جدی دنبال می‌شود، بحث آلزایمر و مشکلات شناختی سالمندان است که در کشور ما هم شیوع پیدا کرده. افراد عمدتا در سنین سالمندی به آلزایمر مبتلا می‌شوند. برای این منظور کارگروهی با عنوان پیشگیری، پایش و کنترل اختلالات شناختی و آلزایمر تشکیل داده‌ایم که اساسنامه‌اش را تدوین کرده و جلساتی با همکاری ان‌جی‌او‌ها و دستگاهای مرتبط تشکیل داده‌ایم. به عقیده من پایش و کنترل آلزایمر یکی از مهم‌ترین کارهایی است که برای توانمندسازی سالمندان می‌توان انجام داد.
خانه‌های دوستدار سالمند هم همان‌طور که اشاره کردم طرح دیگری است که با همکاری شهرداری‌ها و شوراهای شهر برای توانمندسازی سالمندان جهت فراهم کردن محیطی مفرح و شاد برای سالمندان برنامه‌ریزی شده و اجرا می‌شود. ما برای توانمندسازی و احیای دوره پیری به حمایت‌های قانونی نیاز داریم. امیدواریم به لحاظ قانونی هم قوانین سالمندان را در قانون تعریف کنیم. در برنامه سوم و چهارم توسعه به سالمندان توجه شده اما در برنامه پنجم نسبت به این قشر کم‌لطفی‌هایی شده است که امیدواریم در برنامه ششم سالمندان مورد توجه قرار گیرند تا قانون هم از سالمندان حمایت کند و البته سند راهبردی هم در صورتی که در هیأت دولت مصوب شود، می‌تواند نقشه راهی برای توانمندسازی هر چه بیشتر سالمندان کشور باشد.