مصطفی مهریزی
حتما هنگام گشت‌وگذار در اینترنت و انجام کارهایی چون ثبت‌نام در فرم‌های پایگاه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و حتی خرید، به تصاویری مثل این برخورده‌اید. کمتر کسی به درستی می‌داند از این کلمه‌های کوتاه و کج و معوج که از شما خواسته می‌شود با دقت آنها را تایپ کنید، چه استفاده‌های جالبی می‌شود. وظیفه کلاسیک آنها، معکوس تست تورینگ است. تست تورینگ، تستی است که توسط انسان انجام می‌شود تا تشخیص دهد چیزی ماشین است و کپچا، توسط ماشین انجام شده و می‌خواهد معین کند کسی که وارد صفحه شده، انسان است. دلیل این کار هم امنیت است. سیستم‌های کامپیوتری آن‌قدر پیشرفته شده‌اند که هکرها می‌توانند با نوشتن یک بدافزار یا برنامه و فرستادن درخواست به پایگاه‌های مختلف، از آنها سوءاستفاده کنند و برای قسمت امنیت هر پایگاه، اهمیت فراوانی دارد که مطمئن شود درخواستی که فرستاده شده، خودکار و توسط یک ماشین دیگر است یا یک انسان پشت ماجراست.
این ایده از آن پروفسور جوان دانشگاه کارنگی ملون، لوئیس ون‌آن و همکارانش است. او در کنفرانسی می‌گوید، دریافتیم که 200میلیون نفر در سراسر جهان هر روز از کپچا استفاده می‌کنند. کار بسیار بزرگی بود و بسیار به خود می‌بالیدم. اما وقتی کمی فکر کردم، دیدم اگر به صورت میانگین هر فرد، 10 ثانیه صرف وارد کردن یک کپچا کند، 500 هزار ساعت از زمان انسان‌ها در روز، فقط صرف وارد کردن کپچا می‌شود. بنابراین فکر کردم آیا می‌توانیم از کپچا و این زمان، برای کار مفیدتری استفاده کنیم؟ این پروژه دوم او و همکارانش است که ری‌کپچا خوانده می‌شود و اکنون گوگل مالک آن است. درست مثل تصویر بالای این مطلب. کپچاهای اولیه، مخلوطی از عدد و حروف بودند و فقط به‌کار امنیت شبکه می‌آمدند چون هنوز ماشین‌ها آن‌قدر توسعه نیافته‌اند که بتوانند آنها را بخوانند. اما ری‌کپچا، از دو کلمه تشکیل شده است.
گوگل سال‌هاست به دیجیتال‌کردن کتاب‌ها مشغول است و تاکنون نزدیک 20میلیون کتاب را دیجیتال کرده است. یکی از مشکلات این کار، این است که ماشین‌های اسکنر که تصاویر کتاب‌ها را تبدیل به متن می‌کنند، از پس تمام کلمات برنمی‌آیند و نمی‌توانند تمام آنها را بخوانند. اگر کتاب قدیمی بوده و جوهرش کمرنگ و کاغذش زرد شده باشد، کار سخت‌تر هم می‌شود. ماشین‌ها در خواندن چیزی حدود 30درصد از کلمه‌ها دچار مشکل‌اند. برای حل این مشکل و همین‌طور مشکل تلف‌شدن زمانی طولانی هنگام وارد کردن کپچا، پروفسور لوئیس ون‌آن به این فکر افتاد که ری‌کپچا را ایجاد کند. یکی از دو کلمه ری‌کپچا، برای امنیت شبکه و تشخیص دادن انسان‌بودن کاربر است و دیگری، کلمه‌ای است که کامپیوترهای گوگل هنگام دیجیتال‌کردن کتاب‌ها، نتوانسته‌اند آن را بخوانند. هر کلمه برای چند نفر فرستاده می‌شود و اگر مثلا 10 نفر درست آن را با پرکردن کپچای مشابه تأیید کنند، کامپیوتر آن را به‌عنوان شکل صحیح کلمه در نظر می‌گیرد و کتاب‌ها دیجیتال می‌شوند. با این ابتکار که نوعی از کار داوطلبانه هم هست، سالیانه حدود 3میلیون کتاب دیجیتال می‌شوند و از زمانی که مردم هنگام پرکردن فرم‌های اینترنتی صرف می‌کنند، به بهترین شکل استفاده شده است. تاکنون حدود 350هزار پایگاه از ری‌کپچا استفاده می‌کنند و تمام کسانی که پایگاهی دارند، می‌توانند آن را برای کار خودشان از گوگل دانلود کنند. پس از این به بعد هنگام پرکردن کپچا‌ها بیشتر دقت کنید. چون شما یکی از 750میلیون نفری هستید که دارد با استفاده از کپچا به دیجیتال‌کردن فرهنگ و دانش بشری کمک می‌کند.