احمدرضا دالوند
سروناز، گل رز (گل سرخ محمدی *)، گل لاله و نیلوفر آبی، گل‌های ملی ایران هستند. گل ملی به گل یا گیاهی که نماد یک کشور است، گفته می‌شود. عواملی مثل مختصات فرهنگی، تاریخ، مذهب، اساطیر، اجماع مردم بر زیبایی گل و کثرت رویش گل؛ در انتخاب گل به‌عنوان نماد ملی یک کشور نقش دارند.
حدود ۴هزار سال پیش مصری‌ها نخستین ملتی بودند که برای خود گل ملی انتخاب کردند و گل نیلوفرآبی را گل ملی کشورشان قرار دادند. الواح سفالی، سنگی و دیوارنگاره‌های بسیاری این مدعا را اثبات می‌کند. اما اگر بخواهیم ریشه‌های انتخاب گل ملی را در زمان‌های نزدیک‌تر شناسایی کنیم باید به قرن نوزدهم و کشور انگلستان بر‌گردیم. در این دوره گل‌هایی که طی ادوار طولانی در ادبیات، در اسطوره‌ها و فرهنگ عامیانه، یا حتی در سلیقه رایج میان اعیان و دربارها به شهرت رسیده بودند، به‌عنوان گل ملی یک کشور انتخاب می‌شدند. برای نمونه، برخی از گل‌ها به علت این‌که مورد علاقه شاه یا خاندان سلطنتی یک کشور بودند به‌عنوان گل ملی انتخاب می‌شدند. ازجمله انتخاب گل داودی نماد خاندان سلطنتی کشور ژاپن و رز سمبل خاندان سلطنتی انگلستان است. درحال حاضر بیش از صد کشور گل ملی را همتراز با سرود ملی و پرچم ملی خود محسوب می‌کنند. در این میان، گل رز بیشترین جایگاه گل ملی را در میان کشورها دارد و در۱۰کشور آمریکا، ایران، انگلستان، ایتالیا، رومانی، عراق، عربستان، مراکش، لوکزامبورگ و بلغارستان به‌عنوان گل ملی انتخاب شده است. البته در برخی از کشورها یک درخت نماد ملی گیاهی کشور است مانند: کانادا (درخت افرا)، آلمان (درخت صنوبر) و لبنان (درخت ارز از خانواده صنوبر). کشورهایی هستند که مبنای انتخاب را براساس محصول کشاورزی در نظر گرفته‌اند. مثلا انتخاب لاله در هلند و بلژیک و انتخاب قهوه عربی در کشورهای یمن و اتیوپی، یا انتخاب نخل خرما در عربستان سعودی و فلفل سیاه در لیبریا از این نمونه‌ها هستند. انتخاب گل ملی درست مانند انتخاب سرود ملی * یا پرچم ملی کمتر به صورت رسمی انجام می‌شود و معمولا روال این انتخاب به این صورت است که در زمانی نامعلوم تحت‌تأثیر عشق و علاقه یا رسوم مردم هر کشور، گلی به این عنوان شهرت پیدا می‌کند. بنابر همین اصل است که در کشورهایی که دارای تاریخی کهن هستند و از ملت‌های گوناگون تشکیل شده‌اند کمتر پیش می‌آید که تنها یک گل به‌عنوان گل ملی داشته باشند و چندین گل در این نوع کشورها به‌عنوان نماد مورد علاقه و توجه مردم است. در این نوع کشورها ممکن است انتخاب گل ملی براساس ناحیه یا استان تفاوت داشته باشد.
* گل سرخ محمدی: نام نوعی گل رز است که از آن گلاب می‌گیرند. در نشست مورخ ۲۲ آبان ۱۳۷۴ شمسی که با حضور ریاست انجمن باغبانی ایران و شماری از استادان دانشگاه‌های ایران برگزار شد، گل سرخ محمدی به‌عنوان گل ملی کشور تأیید و برگزیده شد. (گل سرخ محمدی را گل گلاب هم می‌نامند) یاحقی، محمد جعفر. فرهنگ اساطیر و اشارات داستانی در ادبیات فارسی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی و سروش، ۱۳۶۹.
* سرود ملی: امروزه در جهان هر کشوری سرود ملی مخصوص به خود را دارد. سرودهای ملی آوازها یا موسیقی‌هایی هستند، که در موقعیت‌های مخصوصی در کشورها نواخته می‌شدند. این سرودها آوازهای وطن‌پرستانه‌ای هستند که به‌عنوان احترام به علایق و تعلقات هر کشوری نواخته می‌شوند. این آوازها جهت تحریک احساس وطن‌پرستی در مردم خوانده می‌شوند. هیچ مدرک معتبری دال بر این‌که این سرودها چه زمانی و چگونه ساخته شده‌اند وجود ندارد.