حسام مهدوی-شهروند| شاخص بهای تولید‌کننده بیانگر میزان تورم در بخش تولید و صنعت و در اصل میزان هزینه برای ساخت کالا را نشان می‌دهد. در این گزارش سعی شده تا با استفاده از آمار رسمی وضع تولید و هزینه‌های آن در ‌سال 93 را بررسی کنیم. بنابر یافته‌های این گزارش نرخ تورم تولیدکننده در ‌سال گذشته به میزان زیادی کاهش یافته است، به‌طوری که رشد این شاخص در این‌ سال نصف شده است. روند نزولی تورم تولیدکننده درحالی اتفاق افتاده که براساس اعلام دولت نرخ تورم مصرف‌کننده نیز در طول‌ سال 93 روند نزولی داشته است. در دوره موردنظر شاخص بهای تولید‌کننده با یک روند نزولی ملایم نشان می‌دهد که هرچه از ابتدای‌ سال به انتهای‌ سال 93 نزدیک می‌شویم از ‌درصد رشد بهای تولید‌کننده کاسته می‌شود.
شیب ملایم در کاهش تورم ماهانه
روند تغییر شاخص بهای تولید‌کننده در ماه‌های ‌سال 93 نسبت به ماه قبل نشان می‌دهد که این تغییر در ابتدای‌ سال با رشد حدود 3‌درصدی اتفاق افتاده اما هرچه از ‌سال 93 می‌گذرد می‌بینیم که این ‌درصد رشد با شیب ملایم‌تر و افزایش کمتری رخ می‌دهد، به‌طوری‌که در انتهای ‌سال و در دی و بهمن‌ماه حتی با کاهش نیز همراه شده اما درنهایت در ماه آخر ‌سال با 0.4‌درصد رشد مواجه بوده است. بررسی روند حرکتی تورم تولیدکننده نشان می‌دهد که پس از گذشت چهار ماه از‌ سال 93 یعنی از مردادماه نرخ رشد ماهانه این شاخص به زیر یک درصد (0.9درصد) کاهش می‌یابد و تا پایان ‌سال هیچگاه به بالای یک‌درصد بازنمی‌گردد که این موضوع گویای ثابت روند نزولی شاخص تورم تولیدکننده است.
شیب نزولی تند تورم نقطه به نقطه
بررسی تورم نقطه‌به‌نقطه تولیدکننده که میزان تغییر شاخص بهای تولید‌کننده نسبت به ماه مشابه سال قبل را نشان می‌دهد، گویای این است که در سه ماهه ابتدای ‌سال 93 شاخص بهای تولید‌کننده با رشد میانگین 20‌درصد نسبت به مدت مشابه ‌سال قبل مواجه بوده اما در آغاز سه ماهه دوم این رقم با چهار‌درصد کاهش به حدود 16‌درصد می‌رسد. این روند کاهش در ادامه ‌سال نیز ادامه دارد به‌طوری که در پایان ‌سال و در اسفند ماه این میزان رشد نسبت به مدت مشابه‌ سال قبل با حدود 9‌درصد کاهش نسبت به ابتدای ‌سال به حدود 11‌درصد رسیده است.
کاهش تورم سالانه از 30 به 15 درصد
تورم سالانه منتهی به هر ماه مورد بررسی نیز نشان می‌دهد که این رقم با کاهش نسبت به ابتدای ‌سال همراه بوده و هرچه از ‌سال 93 گذشته این شاخص نیز با افت مواجه شده است. این شاخص در دو ماه ابتدای ‌سال در حدود 30‌درصد رشد داشته اما در وسط‌ سال به حدود 20‌درصد رشد رسیده و در انتهای ‌سال با کاهش 15‌درصدی نسبت به ابتدای ‌سال به 15‌درصد رشد رسیده که حاکی از نصف شدن نرخ تورم تولیدکننده سالانه از فروردین تا اسفندماه 93 است.
کاهش هزینه‌های عمومی کشور
«هادی حق‌شناس» اقتصاددان و استاد دانشگاه درخصوص کاهش بهای تولید‌کننده طی ‌سال 93 و دلایل آن به «شهروند» می‌گوید: شاخص تورم مربوط به هزینه‌های عمومی همه کالاها و خدماتی است که مورد استفاده مردم در جامعه قرار می‌گیرد. اکنون شاهد هستیم که این هزینه‌های عمومی از 35‌درصد در ‌سال 92 به 15‌درصد در ‌سال 93 رسیده است. یا به عبارت دیگر اکنون تورم نقطه به نقطه و تورم میانگین نسبت به فروردین ‌سال 93 با کاهش مواجه شده و تقریبا به نصف رسیده است. این روند و سیر نزولی روی شاخص بهای تولید‌کننده هم اثرگذار بوده و باعث کاهش رشد آن شده است.  وی درخصوص پیامدهای این اتفاق خاطرنشان می‌کند: کاهش نرخ تورم علاوه‌بر تاثیرگذاری بر شاخص بهای تولید‌کننده روی نرخ تسهیلات و سود بانکی نیز موثر بوده و باعث کاهش آن می‌شود. این اتفاق باعث می‌شود تا تولید با رونق همراه شده و در این زمینه شاهد رشد باشیم.
رابطه با تورم مصرف‌کننده
این اقتصاددان به کاهش بهای تولید‌کننده و رابطه آن با کاهش تورم مصرف‌کننده اشاره کرده و معتقد است: طی ‌سال 91 گاها شاهد بودیم که تورم ماهانه به 5‌درصد هم رسیده اما این رقم رشد در ‌سال 93 به 0.7‌درصد کاهش یافته است. این کاهش چشمگیر باعث کاهش قیمت کالا و خدمات شده و اثر مستقیمی روی قیمت تمام شده تولید خواهد داشت. ادامه این روند همان‌گونه که ذکر شد باعث می‌شود که نرخ سود تسهیلات و نرخ سود بانکی کاهش‌یافته و حتی می‌توان گفت تداوم این روند و تک رقمی شدن نرخ تورم باعث کاهش دستمزد نیز خواهد شد چرا که در این صورت پول ملی تقویت شده است و قدرت خرید دستمزد بگیران بالا می‌رود.
تداوم روند نزولی تورم تولیدکننده در ‌سال 94
حق‌شناس در مورد این‌که آیا کاهش بهای تولید‌کننده در ‌سال 94 نیز ادامه پیدا می‌کند یا خیر می‌گوید: دولت در ‌سال 94 کار سختی را پیش‌رو دارد چرا که هنوز رکود به‌طور کامل از اقتصاد کشور رخت بر نبسته است. اگر رکود در اقتصاد کشور وجود نداشت با قطعیت می‌شد پیش‌بینی کرد که تورم در ‌سال آینده تک رقمی خواهد شد، اما با همین شرایط نیز رشد اقتصادی کشور بیشتر از‌ سال 92 خواهد بود و مسلما نرخ تورم پایان‌ سال 94 از نرخ تورم پایان ‌سال 93 کمتر خواهد بود.