شهروند| به نظر می‌رسد با گذشت دوهفته از امضای چارچوب توافقات هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی در قالب بیانیه لوزان، تب سرمایه‌گذاری در ایران همچنان ادامه دارد. امضای این بیانیه درهمان ساعات اولیه به کاهش قیمت نفت منجر شد و بلافاصله پس ازآن رقابت شرکت‌های خارجی برای حضور درایران آغاز شد. هرچند توافق هسته‌اي ایران به طورکامل نهایی نشده است، اما برخی سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند با به جان خریدن این ریسک، دربازارعظیم ایران جایگاهی برای خود بیابند. اما این رقابت فقط به مشتریان تازه مربوط نمی‌شود درحقیقت مسابقه روسیه، چین وهند برای باقی ماندن دربازار ایران بیش از همه چشمگیراست.
چین و روسیه پیشتاز سرمایه‌گذاری
همزمان با توافق بزرگ نفتی ایران و چین و احتمال تعلیق تحریم‌های نفتی، یک هیأت هندی برای تسریع در پرداخت بدهی بیش از ۸ میلیارد دلاری نفتی و آشنایی با فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری ایران مسافر تهران می‌شود. هند در کنار چین، ترکیه، کره‌جنوبی و ژاپن پنج مشتری سنتی نفت خام ایران حتی در شرایط تحریم هستند و با وجود فراز و فرودهای تحریم، تاکنون صادرات طلای سیاه ایران به این پنج کشور متوقف نشده است. این درحالی است که محدودیت‌های نقل و انتقال پول به ایران باعث شده است تا بدهی نفتی برخی کشورها به کشورمان افزایش یابد که هند یکی از بدهکاران بزرگ در میان خریداران نفت ایران محسوب می‌شود. «نیرمالا سیثارامان» وزیر تجارت هند در روزهای پایانی اسفند ماه‌سال گذشته از بدهی ٨,٨میلیارد دلاری نفتی هندوستان به ایران خبر داد. مطابق با توافق‌های ارزی پیشین مقامات ایران و هند، مقرر شده بود که پالایشگاه‌های هندی ٤٥درصد از وجوه نفت خریداری شده از ایران را با استفاده از روپیه در حساب این کشور در بانک «یو سی او» هند ذخیره کنند، اما ٥٥درصد باقی آن پرداخت نشده باقی مانده است. به گفته وزیر تجارت هند، موجودی حساب بازرگانی ایران در بانک یو سی او تا ١٦ مارس
(٢٥ اسفند ماه ٩٣) معادل 86/ 2میلیارد دلار بوده و بدهی پالایشگاه‌های هندی به ایران نیز تا ٢٨ فوریه گذشته نزدیک به ۶میلیارد دلار ارزیابی شده است. درهمین حال، وزارت اقتصاد ایران تصمیم گرفته است تا اجازه دهد ماهانه حداکثر ١٠٠میلیون دلار از حساب روپیه ایران در بانک «یو سی او» هند برای پرداخت کالاهای خریداری شده ایران از کشورهای ثالث برداشت شود. با این وجود، به نظر می‌رسد پس از انتشار بیانیه مشترک هسته‌ای بین ایران و کشورهای گروه 1+5 و درنهایت مذاکرات و توافق‌های جدید نفتی ایران به روسیه و چین، دست هندی‌ها را برای اخذ امتیاز نفتی از تهران بسته است. در شرایط فعلی مدیران شرکت ملی نفت ایران مذاکرات و حتی توافق‌های متعددی با برخی از مشتریان سابق و حتی جدید نفت و میعانات گازی کشور داشته‌اند به‌طوری که فروردین ماه‌سال جاری ایران یک قرارداد جدید صادرات روزانه ۱۰۰هزار بشکه میعانات گازی با یک شرکت بزرگ دولتی چین امضا کرد. بر این اساس، پیش‌بینی می‌شود در صورت لغو کامل تحریم‌ها، صادرات نفت ایران به کشورهایی همچون آفریقای جنوبی، سریلانکا، مالزی و برخی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا همچون یونان، آلمان، ایتالیا و هلند از سرگرفته شود و حجم فروش نفت و میعانات گازی به کشورهای آسیایی به‌ویژه چین هم با جهش روبه‌رو شود. در این شرایط قطعا برنامه جدید هندی‌ها علاوه بر تسریع در پرداخت منابع مالی حاصل از خرید نفت از ایران بوده که مهاراجه‌ها به دنبال احیای فرصت‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌های هندی در صنایع نفت و گاز ایران به‌ویژه برای دوران
پسا تحریم هستند. این درحالی است که روسیه هم سعی دارد سهمی از این بازار پر منفعت ببرد. به همین دلیل آمادگی خود برای بازگشایی دفتر«لوک اویل» را در تهران اعلام کرده است.
دیدار چین و پاکستان برای تکمیل خط صلح
از سوی دیگر خبر می‌رسد رئیس‌جمهوری چین هفته آینده به پاکستان سفر خواهد کرد و به گفته وزیر نفت و منابع طبیعی پاکستان، تکمیل پروژه خط لوله صلح یکی از اهداف این سفر است. وزیر امور خارجه چین که 9 فوریه عازم اسلام‌آباد شده بود در این زمینه می‌گوید: در 9سال گذشته اولین بار است که رئیس‌جمهوری چین به پاکستان سفر می‌کند و این سفر از اهمیت زیادی برخوردار است. «شاهد خاقان عباسی» وزیر نفت و منابع طبیعی پاکستان در مصاحبه چند روز قبل خود از مشارکت چین در تکمیل پروژه خط لوله صلح که گاز ایران را به پاکستان می‌رساند، خبر داد. بنابراین به احتمال زیاد رایزنی در این خصوص نیز یکی از اهداف سفر رئیس‌جمهوری چین به پاکستان می‌باشد.
دو انگلیسی در بورس 110میلیارد دلاری
اما خبرهای خوش فقط به بازار انرژی مربوط نیست. بورس تهران نیز پتانسیل زیادی برای سرمایه‌گذاری دارد و به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران خارجی این فرصت را به‌طور کامل درک کرده‌اند. به همین دلیل گمانه‌زنی‌ها درباره رونق بزرگترین بازار قابل دسترسی خاورمیانه درحال افزایش است و شرکت‌های مدیریت سرمایه کشورهای مختلف آرام آرام وارد ایران می‌شوند تا قبل از لغو کامل تحریم‌ها و پر شدن بازار، جای پای خود را دراین بازار محکم‌ترکنند. درهمین زمینه «رضا سلطان‌زاده» مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری صنایع ایران درخصوص آغاز روند سرمایه‌گذاری خارجی در بازار سرمایه ایران می‌گوید: چندشرکت حقوقی هم اکنون درحال رایزنی و دریافت اطلاعات از بازار سرمایه ایران هستند تا از نحوه دریافت کد معاملاتی و اطلاعات شرکت‌ها ازاین طریق مبادرت کنند. به گفته او، سرمایه‌گذاران خارجی به دنبال صنایعی هستند که بزرگ بوده و عمق سرمایه‌گذاری داشته باشند. به این معنا که از لحاظ سهام شناور در وضع مطلوبی باشد. پیش از این مقامات بورس از احتمال حضور یک شرکت آلمانی در بازار سهام خبرداده بودند و این بار نام دو شرکت انگلیسی به میان آمده است. در همین زمینه خبرگزاری بلومبرگ نام این دوشرکت لندنی را افشا کرده است. بر این اساس شرکت‌های «شارلمان کپیتال» Charlemagne Capital Ltd و « فرست فرونتیر کپیتال» First وFirst Frontier Capital Ltd مشغول فعالیت هستند تا بتوانند قبل از توافق نهایی هسته‌ای وارد بازار ایران شوند. این خبرگزاری در ادامه می‌نویسد: البته هنوز هم این احتمال وجود دارد که توافق هسته‌ای ایران به لغو کامل تحریم‌ها منجر نشود اما مدیران مالی ترجیح می‌دهند ریسک ورود زودهنگام به بازار را به جان بخرند، اما بورس 110میلیارد دلاری ایران را از دست ندهند. «دومینیک بوکور اینگرام» یکی از مشاوران بورسی درشرکت «شارلمان» می‌گوید: رهایی از تحریم‌های اقتصادی و افزایش صادرات نفت ایران احتمالا به سه برابر شدن رشد اقتصادی ایران منجر می‌شود. از سوی دیگر با خروج بانک‌های ایرانی از تحریم و ورود آنها به سیستم مالی جهانی، فرصت‌های دیگری برای فعالیت تجاری فراهم خواهد شد. می‌خواهیم دستیابی به سود شرکت ما از این فرصت اقتصادی تضمین شده باشد. البته محصولات مالی ما طی چندهفته آتی آماده خواهد بود. این درحالی است که نشانه‌هایی از رونق بورس ظهور کرده است. شاخص بورس تهران طی ماه جاری 6/ 3درصد رشد کرده است. البته از مارس 2014 تا مارس 2015 بورس ایران رکودی 17درصدی را تجربه کرد که یکی ازدلایل آن نگرانی درباره ادامه تحریم‌ها بود. با این وجود حتی دربحبوحه تحریم‌ها بورس ایران در 5 ساله منتهی به 2013 میلادی 300درصد افزایش حجم داشت. شرکت «شارلمان» پیش‌بینی می‌کند که اقتصاد ایران با رفع تحریم‌ها 6تا8درصد رشد کند. این رقم در مقایسه با پیش‌بینی رشد یک تا سه‌درصدی در 2014 قابل توجه است. این شرکت تخمین می‌زند افزایش تقاضای داخلی عامل اصلی این رشد باشد. شرکت رینیسنس کپیتالRenaissance Capital نیز در یادداشت تحقیقاتی خود که دوم آوریل منتشر شد، تخمین می‌زند سرانه تولید ناخالص ملی نیز از5407 دلار در 2014 به 7011 دلار در 2016 افزایش یابد. «مارک موبیوس» مدیر Templeton Emerging Markets Group نیز در مصاحبه‌ای با بلومبرگ گفت: بورس درحال رشد تهران فرصت‌های بسیاری در خود دارد. شرکت Total SA، بزرگترین پالایشگر اروپایی نیز اعلام کرده آماده از سرگیری فعالیت‌های خود در ایران است.
ایران خودرو و بانک ملت؛ سهام‌های مطلوب
درهرحال این مسیر موانعی نیز دارد. «هانس هنریک اسکوف»، که دارایی‌هایی به ارزش 135میلیون دلار را در موسسه Coeli Asset Management مدیریت می‌کند در یادداشت خود برای مشتریانش می‌نویسد: هرگونه هیجان‌زدگی درباره ایران، اقدامی زودهنگام است. هنوز راه زیادی مانده است. شرکت‌های «فرست فرونتیر» و «شارلمان» از ارایه هرگونه جزییات درباره استراتژی سرمایه‌گذاریشان برای همخوانی با تحریم‌ها، سرباز زده‌اند اما اعلام کرده‌اند با همکاری شرکت‌های داخلی سعی در کاهش ریسک دارند.
شرکت فرست فرونتیر با گروه آگاه در تهران همکاری می‌کند تا سرمایه لازم برای سبدی متشکل از 23 سهام را فراهم کند. بورس لندن نیز منتظر توافق قانونی برای آغاز سرمایه‌گذاری بیش از 10میلیون دلار است. «نیکلاس بانزکی» مدیر«فرست فرونتیر» می‌گوید: تلاش زیادی کردیم تا راهی برای همخوانی پیدا کنیم. ما باید سهام شرکت‌هایی را تحت تحریم هستند از سبد خود حذف می‌کردیم. به گفته «آلکسی یازیکوف» مدیر تحقیقات در شرکت فرست فرونتیر، این صندوق در شرکت‌هایی مانند گروه صنعتی ایران‌خودرو، بانک ملت و صنایع ملی مس ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
«شارلمان» نیز روی بانک‌ها، شرکت‌های مخابراتی و تولیدکنندگان سیمان سرمایه‌گذاری خواهد کرد. این شرکت که سرمایه‌ای معادل 3/2میلیارد دلار را در بازارهای نوظهور مدیریت می‌کند، اکنون مشغول همکاری با شرکت سرمایه‌گذاری فیروزه است. بوکور اینگرام دراین‌باره می‌گوید: هرکاری که انجام می‌دهیم، چه قبل و چه بعداز تحریم‌ها، به‌طور کامل با قوانین مربوط به تحریم‌های بین‌المللی همخوانی دارد. ما می‌خواهیم قبل از همه آماده باشیم. برای سرمایه‌گذارانی که هنوز هم مشغول بررسی و گمانه‌زنی درباره اوضاع هستند، سهام‌های ارزان ایرانی وسوسه‌انگیز است. «رامی سیدانی» مدیر بازارهای پیشرو در موسسه Schroders Investment Management Ltd می‌گوید: ما به دقت درحال بررسی شرایط هستیم. به‌طورحتم ایران بازار جذابی برای ما خواهد بود. با این وجود باید تا وضوح کامل شرایط تحریم‌ها صبر کرد.
کمیسرانرژی اتحادیه اروپا اعلام کرد
اتحادیه اروپا آماده واردات گاز از ایران
شهروند| «میگل آریاس کانیته» کمیسر انرژی اتحادیه اروپا اعلام کرد که اروپا درحال ارزیابی واردات گاز از ایران در صورت مشخص شدن توافق هسته‌ای است. به گزارش خبرگزاری افه (اسپانیا)، کانیته در پایان جلسه وزیران انرژی اتحادیه اروپا که روز پنجشنبه هفته گذشته در ریگا پایتخت لتونی برگزار شد، به خبرنگاران گفت: اگر در نهایت، یک توافق نهایی با ایران در پایان ماه ژوئن (9 تیر) به دست آید، این امر فرصت‌های جدیدی را در آینده ایجاد خواهد کرد.
وی همچنین اشاره کرد: کریدور جنوبی گاز (مجموعه‌ای از پروژه‌ها با هدف انتقال گاز از جمهوری آذربایجان به اروپا) این فرصت را خواهد داشت فراتر از این مسیر توسعه یابد و در آینده به سوی ترکمنستان و ایران برود. کمیسر انرژی اتحادیه اروپا گفت که این اتحادیه به‌دنبال تنوع بخشیدن به منابع انرژی خود به‌عنوان بخشی از تلاش برای وابستگی کمتر به گاز روسیه است. در این راستا، کریدور جنوبی به‌طور ویژه‌ای بر جمهوری آذربایجان و ترکمنستان متمرکز خواهد شد و در صورتی که جایگزین‌ها مناسب باشد، می‌تواند به دیگر کشورهای منطقه توسعه یابد. آریاس کانیته افزود: هیأت اجرایی کمیسیون اروپا گفته است که افزایش همکاری‌های انرژی با ایران را که غنی از نفت است، رد نمی‌کند اما این امر فقط در صورتی محقق خواهد شد که همه نگرانی‌های مربوط با برنامه هسته‌ای این کشور رفع شود.