شهروند| خریدن یک فرش دستباف اعلا، کار هرکسی نیست و به اطلاعات تخصصی و فنی ویژه‌ای نیاز دارد. این فرش‌ها که در واقع یک نوع آثار نفیس هنری به‌شمار می‌آیند، در بازار ایران گاهی تا صدها‌میلیون تومان نیز قیمت دارند. فرش‌های دستباف نازک‌تر، ظریف‌تر و سبک‌تر از فرش‌های معمولی هستند و با گذشت زمان نه‌تنها ارزش مالی‌شان را از دست نمی‌دهند که گاهی با قیمتی گزاف‌تر از بهای اولیه به فروش می‌رسند. بنابراین برای خرید و انتخاب یک فرش دستباف باید از پاره‌ای اطلاعات ضروری آگاه باشید در غیر این صورت و با کوچک‌ترین بی‌دقتی ممکن است ارزش مالی فرش خریداری شده‌تان تا نصف نیز کاهش پیدا کند. در این مطلب مهم‌ترین نکات خرید فرش‌های دستباف آورده شده است.
وجود عیب در نقشه: قبل از خرید قالی حتما آن را پهن کرده و با دقت تماشا کنید. در طرح و رنگ فرش نباید هیچ‌گونه عیب و نقصی وجود داشته باشد، زیرا این موضوع تأثیر قابل‌توجهی بر قیمت آن می‌گذارد. تمام گل و بوته‌ها باید بدون نقص باشند و طرح و رنگ‌ها بدون هیچ‌گونه تغییر در قرینه‌ها تکرار شوند. گاهی بافندگان فرش دستباف از نقشه‌های غیرحرفه‌ای و بدون اصالت استفاده می‌کنند. اینگونه فرش‌ها نسبت به سایر فرش‌های دستباف قیمت نازل‌تری دارند. نقشه فرش‌های اصیل ایرانی معمولا شلوغ است و نقشه‌های خلوت از اصالت برخوردار نیستند. این موضوع درباره رنگ‌ها نیز حایز اهمیت است، زیرا در طرح‌های اصیل ایرانی رنگ‌های خاص و معینی با درجات تیره و روشن در کنار هم قرار می‌گیرند. با تصاویر نوستالژیکی (خاطره‌ساز) که بیشتر ما از طرح‌های اصیل ایرانی داریم استفاده از یک رنگ یا طرح غیرمتعارف در نقشه فرش به چشم می‌آید. یادتان باشد رعایت نکردن این اصالت در طرح و رنگ نیز به میزان قابل‌توجهی از قیمت
فرش می‌کاهد.
رگه‌دار بودن فرش: فرش را در نور کافی ببینید. اگر متوجه شدید نور در قسمتی از فرش می‌شکند، این موضوع می‌تواند نشانه نقص در فرش باشد. ممکن است پود فرش را نامنظم کوبیده باشند یا پرز را به صورت یکدست قیچی نکرده باشند. فرش مرغوب
رگه‌دار نیست.
هم‌اندازه نبودن حاشیه‌ها: حاشیه‌های دور تا دور فرش باید یکدست و یک‌اندازه باشد. هرگونه از
بین رفتن قرینگی در فرش، نقص به شمار می‌آید.
دو رنگ بودن فرش: دو رنگ بودن فرش می‌تواند ناشی از دو بار رنگ‌شدن الیاف فرش، یکسان نبودن جنس پشم مورد استفاده، استفاده از رنگ‌های نامرغوب، زیاد ماندن فرش روی‌دار و ... باشد که از مرغوبیت آن می‌کاهد.
فرش‌های با رنگ‌های گیاهی مرغوب‌ترند: مرغوب‌ترین رنگ‌های مورد استفاده در فرش دستباف، رنگ‌های گیاهی و طبیعی است. برای تشخیص فرشی که با رنگ‌های طبیعی رنگ شده است چند روش وجود دارد: رنگ‌های طبیعی هرگز مانند رنگ‌های شیمیایی براق و درخشان به نظر نمی‌رسند. این رنگ‌ها حالت مات و کدر دارند. فرش‌هایی که با رنگ‌های شیمیایی رنگ‌آمیزی شده‌اند بعد از مدتی با تابش آفتاب رنگ می‌بازند، اما رنگ‌های طبیعی دوام طولانی‌تری مقابل آفتاب دارند. الیافی که به شیوه شیمیایی رنگ‌آمیزی شده‌اند، رنگ پس می‌دهند. می‌توانید یک دستمال مرطوب را به الیاف فرش بمالید اگر ردی از رنگ روی دستمال ماند به شیوه شیمیایی رنگ‌آمیزی شده است.
پشت فرش را ببینید: پشت فرش مسائل زیادی را برایتان فاش می‌کند. هرچه گره‌های پشت فرش ریزتر و متراکم‌تر باشد، فرش مرغوب‌تر است. یادتان باشد نظم گره‌ها را نیز در نظر بگیرید. اگر رج‌ها خط سیر مستقیم نداشته باشند، نشان می‌دهد بافنده فرش را با دقت نبافته است یا رج‌هایی را جا انداخته است که نوعی تقلب در بافت فرش است.
تراکم و شانه فرش به چه معناست: میزان ظرافت فرش را با دو شاخص تراکم و شانه می‌سنجند. شانه به تعداد گره‌هایی گفته می‌شود که در یک متر عرض فرش وجود دارد و تراکم به تعداد گره‌های طولی در واحد یک متر گفته می‌شود. هرچه این اعداد بزرگتر باشد فرش ظریف‌تر و زیباتر است. در فرش‌های دستباف چون گره‌ها زیادتر است و الیاف معمولی قدرت نگهداری تعداد بالای گره‌ها را ندارند از الیاف ابریشم استفاده می‌شود که استحکام بالاتری دارد.
چه طرح‌هایی بخریم؟
قالی‌ها براساس طرح‌شان با اسامی مختلف نامگذاری شده‌اند. اگر یک قالی ریزبافت و هنری می‌خواهید که کف خانه‌تان را مثل یک باغ گل تزیین کند، قالی لچک و ترنج یا شکارگاه تبریز، قم و اصفهان یا ریزماهی خوی و هزاره هریس مرند مناسب است.
قالی‌های انسان و حیوان، گل و مرغ، درختی و درخت و انسان یا پای شتر استان‌های فارس، خراسان‌شمالی، کردستان و گلستان مناسب افرادی است که ترجیح می‌دهند فرش‌هایی با نقوش ساده و ایلیاتی
داشته باشند.