دانش‌آموزان ما چه چيزهايي را فرا مي‌گيرند؟ آيا قرار است كتابي ارایه شود و هر دانش‌آموز كه بهتر آن را حفظ كند، ‌نمره بالاتري كسب كند؟ ‌آيا مدارس ما قدرت تحليل دانش‌آموزان را هنگام امتحانات مي‌سنجند يا تنها به ارزيابي حافظه كوتاه‌مدت اكتفا مي‌كنند؟ ‌اگر يك جامعه نتواند دانش‌آموزاني را كه قدرت تحليل و ارزيابي دارند، تربيت كند؛ در آينده با مشكل مواجه نخواهد شد؟ ‌تربيت نسلي كه فاقد تفكر انتقادي باشد، زنگ خطري براي هر جامعه است. اما در ارتباط با ارزشيابي پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان آزمون‌هاي بين‌المللي مختلفي برگزار مي‌شود كه مي‌تواند توان آموزش‌وپرورش هر كشور را در مقايسه با ساير كشور‌ها نشان دهد. در اين ميان مطالعه بین‌المللی روندهای آموزش ریاضیات و علوم (تیمز) و مطالعه بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن (پرلز)، از مهم‌ترین و وسیع‌ترین مطالعات تطبیقی در قلمرو ارزشیابی‌های پیشرفت تحصیلی به‌شمار می‌رود که تحت‌نظر انجمن بین‌المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی IEA انجام می‌شود. ایران از ‌سال ۱۳۷۰ شمسی برابر با ۱۹۹۱ میلادی به‌طور رسمی همکاری‌ خود را با این انجمن آغاز کرد و تاکنون در ۶ مطالعه تیمز در فاصله سال‌های ۱۹۹۵، ۱۹۹۹، ۲۰۰۳، ۲۰۰۷ و ۲۰۱۱ و همچنین تیمز پیشرفته ۲۰۰۸ و نیز در مطالعه پرلز (مطالعه بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن) در فاصله سال‌های ۲۰۰۱، ۲۰۰۶، ۲۰۱۱ شرکت کرده است. تیمز هر چهار‌سال یک‌بار و پرلز در فاصله هر ۵‌سال یک‌بار برای سنجش عملکرد کشور‌ها در آموزش علوم و ریاضیات و سواد خواندن تکرار می‌شود تا روند تغییرات آموزشی و میزان کاهش و افزایش عملکرد دانش‌آموزان کشورهای شرکت‌کننده طی این سال‌ها مشخص شود.
ایران در مقایسه با کشورهای شرکت‌کننده در آزمون تیم،پایین‌تر از میانگین متوسط جهانی بوده است اما با این حال، رتبه و نمره ایران در مقایسه با آمار سال‌های گذشته خود در دروس علوم و سواد خواندن با پیشرفت همراه بوده، اما در درس ریاضی پسرفت داشته‌ است. به‌طوری که با نگاهی اجمالی به روند عملکرد دانش‌آموزان ایران در تیمز ۲۰۱۱ و مقایسه آن با دوره‌های قبلی تیمز (۱۹۹۵، ۱۹۹۹، ۲۰۰۳، ۲۰۰۷) و نیز پرلز ۲۰۱۱ در مقایسه با پرلز ۲۰۰۱ و ۲۰۰۶ مشاهده می‌شود که عملکرد ایران در مطالعه تیمز به ترتیب در درس علوم چهارم ابتدایی ۷۳ نمره، ریاضیات پایه چهارم ۴۴ نمره، علوم پایه سوم راهنمایی ۱۲ نمره و در مطالعه پرلز در درس سواد خواندن ۴۴ نمره پیشرفت داشته است.
جایگاه ایران در تیمز و پرلز ۲۰۱۱
*ایران در آزمون تیمز ۲۰۱۱ در علوم پایه چهارم، در رتبه ۴۵۳ و پایین‌تر از حد متوسط جهانی قرار دارد. کره در رده نخست رتبه ۵۷۸ را به خود اختصاص داده است.
*ایران در ریاضیات پایه چهارم در رتبه ۴۳۱ و پایین‌تر از حد متوسط جهانی قرار دارد و سنگاپور در جایگاه اول رتبه ۶۰۶ را به خود اختصاص داده است.
*ایران در آزمون پرلز در سواد خواندن در ‌سال ۲۰۱۱ در رتبه ۴۵۷ قرار دارد و هنگ‌کنگ نیز با رتبه ۵۷۱ در جایگاه نخست امتیازات تکیه کرده است.
*ایران در آزمون تیمز و در درس علوم پایه هشتم در رتبه ۴۷۴ و پایین‌تر از متوسط جهانی است و سنگاپور با رتبه ۵۹۰ در رده اول قرار دارد.
*ایران در ریاضیات پایه هشتم در رتبه ۴۱۵ و باز هم پایین‌تر از حد متوسط جهانی است و کره با رتبه ۶۱۳ در جایگاه نخست قرار دارد.
نتایج حاصل از این آزمون برای برخی از کشور‌ها به قدری اهمیت دارد که حتی ممکن است؛ به عزل وزیر آموزش‌وپرورش نیز بینجامد؛ به‌طوری‌که در تیمز ۹۵ وزیر آموزش‌وپرورش کشور نروژ به علت کسب رتبه پایین در این آزمون‌ها مورد سوال قرار گرفت. همچنین آمار‌ها حاکی از آن است که ۵ کشور بر‌تر در آزمون‌های تیمز و پرلز در سال‌های اخیر مربوط به کشورهای شرق دور ازجمله ژاپن، کره، چین تایپه و هنگ‌کنگ بوده است.
چرایی رتبه ضعیف ایران در آزمون‌های بین‌المللی تیمز و پرلز
اما در همين رابطه ابراهیم طلایی، سرپرست پژوهشگاه مطالعات وزارت آموزش‌وپرورش و عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: یکی از مواردی که ایران نتوانسته رتبه مناسبی در ارزیابی پرلز به دست بیاورد، این است که در کلاس‌هایمان یک عدم هماهنگی میان شیوه تدریس، خواندن و شیوه ارزیابی پرلز وجود دارد. ما در شیوه خواندن در کلاس‌های درس مشکل داریم و نیازمند یک بازآفرینی و بازنگری در شیوه آموزش و نوشتن دانش‌آموزان  هستیم.
طلایی یکی دیگر از دلایل رتبه پایین ایران را در میان ۶۰ کشور دنیا در این آزمون‌ها، مشکل در درک مطلب دانش‌آموزان عنوان کرد و گفت: برداشت‌های بین سطور یا بین خطوط توسط دانش‌آموزان دارای ارزش است و دانش‌آموزی موفق است که بین محتوای متن را بفهمد و درک عمیقی از آن داشته باشد. در کلاس آموزش‌های خواندن ما کمتر به درک و عمق مطالب توجه می‌شود. برای افزایش رتبه و جایگاه ایران در آزمون‌های بین‌المللی نیازمند تقویت بحث درک مطلب در دانش‌آموزان هستیم. باید خواندن توسط معلم را دستکاری کنیم که آن هم بستگی به تربیت خود معلم دارد؛ یعنی درواقع در این‌جا نقش کلیدی را معلمان برعهده دارند.
طلایی در ادامه تأکید کرد: وزارت آموزش و پرورش باید دوره‌های آموزشی خاصی را برای تدریس مناسب در کلاس‌ها به معلمان بدهد و همچنین افرادی که در آینده قرار است؛ معلم شوند را با مدل مناسب «آموزش خواندن» و پیشرفت‌هایی که در بخش تحقیق و پژوهش در حوزه خواندن وجود دارد، آشنا کنند. نتایج نشان داده، دانش‌آموزان ایرانی کمترین نمرات را از سوالاتی به دست آورده‌اند که نیاز به تحلیل و تعمیق دارد، اما در مقابل سوالاتی که محاسبه‌ای است، مانند آزمون ریاضی را می‌توانند به خوبی پاسخ دهند، اما در سوالاتی که نیاز به تحلیل دارد، کمتر موفق بوده‌اند.