شهروند| پرستاران خط مقدم هستند، درست همان جایی قرار دارند که اگر پزشکی دیر از راه رسید، آمبولانسی معطل کرد، دستگاهی خوب کار نکرد، تختی خالی نبود، ملافه‌ای تمیز نبود یا حتی بیمار دردی داشت، باید بایستند و پاسخ دهند. آنها باید پاسخگوی تمام اتفاقاتی که در بخش‌ها و اورژانس‌ها رخ می‌دهد، باشند. پرستاران از خشونت‌های کلامی بیمارستان‌ها و مراکز درمانی گلایه زیاد دارند، دبیرکل خانه پرستار می‌گوید که 90‌درصد پرستاران در معرض خشونت کلامی قرار دارند. اما همه ماجرا با حرف و اعتراض‌های کلامی تمام نمی‌شود، آنها در معرض انواع خشونت‌های فیزیکی هم قرار می‌گیرند. خشونت‌هایی که به گفته محمد شریفی‌مقدم، 30‌درصد پرستاران را درگیر می‌کند. ماجرای پرستار یاسوجی که با ضربه پنجه بوکس بیماری، نابینا شد، یا پرستار مشهدی که با مشت بیمار، بینی‌اش شکست، تنها نمونه‌ای از این اتفاقات است. کمبود پرستار، شلوغی اورژانس‌ها و بیمارستان‌ها، حضور گاه و بیگاه نیروهای حفاظتی و... آنها را در جایگاه متهم ردیف اول قرار داده. جدیدترین خشونت فیزیکی هم در بیمارستان شهید مدرس شهرستان ساوه رخ داده، زمانی که حدود 15 نفر که بیمار و همراهانشان بودند، به 4 پرستار اورژانس بیمارستان حمله کرده و یکی شان را با چاقو مصدوم و دیگری را با مشت و لگد زخمی کردند.
دوازدهم فروردین‌ماه بود که این اتفاق در اورژانس بیمارستان مدرس ساوه رخ داد. یکی از این پرستاران از ناحیه پا و دیگری از ناحیه گردن مورد اصابت چاقو و مشت و لگدهای دو بیمار و همراهانشان قرار گرفتند. این دو پرستار ماجرای حمله شبانه به اورژانس بیمارستان را در گفت‌وگو با «شهروند» روایت کردند. یکی از آنها بهرام سیدی است، او 7 سالی می‌شود که در اورژانس بیمارستان شهید مدرس ساوه، مشغول به کار است، او ماجرای شب دوازدهم فروردین‌ماه را توضیح می‌دهد. «ساعت حدود 11 شب بود که دو مرد جوان 33، 34ساله وارد اورژانس بیمارستان شدند، هر دو نفر آنها در یک درگیری با چاقو مصدوم شده بودند، اما اصابتشان عمیق نبود، یکی از ناحیه دست و دیگری از قسمت گردن، چاقو خورده بودند، به محض پذیرش، کارهای اولیه برای درمان آنها انجام شد، یعنی محل اصابت شست‌وشو داده شد و منتظر ماندند تا جراح اورژانس از اتاق عمل بیرون بیاید و برایشان بخیه بزند.» او ادامه می‌دهد: «آن شب اورژانس خیلی شلوغ بود و قبل از ورود این دو نفر، 4 بیمار سکته قلبی و دو نفر که یکی از آنها 36 ضربه چاقو خورده بود و دیگری 6 ضربه، پذیرش شده بودند و جراح اورژانس در اتاق عمل مشغول درمان و بخیه آن دو نفر بود.» این پرستار به این موضوع اشاره می‌کند که بیماران قبلی در اولویت درمان قرار داشتند، چرا که اصابت دو مراجعه‌کننده جدید، خیلی شدید نبود و می‌توانستند منتظر بمانند. اما آنها پس از دقایقی به خاطر معطلی، عصبانی شده و داد و فریاد کردند. سیدی این‌گونه ادامه می‌دهد: «ما سعی در آرام کردن این دو نفر داشتیم، اما یکی از آنها به پرستار زن بخش ناسزای بدی گفت و از همان جا هم درگیری شروع شد، ما سعی در آرام کردن آنها و توضیح شرایط داشتیم اما ناگهان همین دو مصدوم با نزدیک به 12، 13 نفر از همراهانشان، به سمت ما حمله کردند، همه آنها هم ظاهری خلاف داشتند و به نظر می‌رسید که مست کرده و شرایط عادی نداشتند.» سیدی ادامه می‌دهد: «اورژانس بیمارستان 4 پرستار دارد، دو نفر از آنها زن هستند که به محض این اتفاق از اورژانس خارج شدند، پزشک اورژانس و منشی هم بلافاصله از سالن بیرون رفتند و فقط من و همکارم ماندیم، همراهان آن دو بیمار اول با مشت و لگد به سمت ما حمله کردند و در ادامه هم چاقوکشی کردند.» به گفته او، در این بیمارستان همیشه نیروی انتظامی مستقر است اما در تعطیلات نوروزی به خاطر حجم بالای ماموریت‌ها، پلیس مستقر نمی‌شود، آن شب هم که این اتفاق افتاد، پلیس حضور نداشت، اما تمام اتفاقات در حضور رئیس بیمارستان که به اورژانس آمده بود رخ داد. سیدی می‌گوید: «همراهان این دو بیمار روی استیشن پذیرش که یک متری ارتفاع دارد رفته و با مشت و لگد، به سمت من حمله کردند و پشت گردنم را چنگ زدند که به شدت مجروحم کرد، یکی دیگر از آنها هم به همکارم حمله کرد و با چاقو پایش را مجروح و بعد هم فرار کرد، پس از این اتفاق درهای بیمارستان بسته شد و با وساطت، بیماران دیگر و همراهان آنها و نگهبان بیمارستان، درنهایت درگیری تمام شد و بیمارستان هم از آنها شکایت کرد.» گلایه این پرستار اما از این است که روز بعد از این اتفاق رئیس بیمارستان شکایتش را پس گرفت. دلیلش را هم وارد نشدن هیچ خسارتی به بیمارستان اعلام کرد. سیدی می‌گوید: «رئیس بیمارستان به ما گفت که اگر می‌خواهیم خودمان به صورت شخصی باید شکایت کنیم. ما هم این کار را کردیم، البته پس از این اتفاق پرونده در نیروی انتظامی شهرستان تشکیل شد، اما کسی که با چاقو حمله کرد، هنوز فراری است، همراهان آن دو بیمار هم در این مدت با فرستادن اقوام و دوستان و آشناهایشان به بیمارستان، خواستار پس گرفتن شکایت شدند.»
حسین شاهبداغی، پرستار دیگری است که دوازدهم فروردین‌ماه مصدوم شد. او درباره ماجرای آن شب و اصابتش به «شهروند» می‌گوید: «آن شب، من در ورودی استیشن پذیرش اورژانس ایستاده بودم و سایر پرسنل پشت من بودند، به همین خاطر همراهان آن دو بیمار به من حمله کردند، یکی از آنها مرا به زمین انداخت و با چاقو می‌خواست به سینه و گردنم بزند، اما خودم را که بالا کشیدم، چاقو را وارد پشت زانوی پای راستم کرد که حدود 7 سانت پاره شد. بعد هم بلافاصله فرار کرد.» او می‌گوید که: «آن دو نفر مصدوم، یکی از ناحیه کف دست و دیگری از ناحیه سر چاقو خورده بود، اما اصابت سنگینی نداشتند که این همه هیاهو به پا کردند.» شاهبداغی 23ساله که دانشجوی رشته پرستاری است و دو سالی می‌شود در این بیمارستان مشغول به کار است، ادامه می‌دهد: «من از ترم سه دانشگاه، در این بیمارستان مشغول به کارم، در این مدت هم خیلی از این اتفاق‌ها در این بیمارستان رخ داده، خیلی وقت‌ها بیماران یا همراهانشان، با ما درگیری فیزیکی و کلامی پیدا می‌کنند.» سیدی هم به این نکته اشاره می‌کند. او می‌گوید که: «پیش از این هم یکی از بیماران، از روی تخت اورژانس با لگد به دهانم زد و لبم را پاره کرد.» این پرستار 31ساله، می‌گوید که: «همان دو مصدوم با همه این اتفاق‌ها، ساعت دو بامداد، جلوی در بیمارستان، درمان شدند و جای زخمشان بخیه زده شد. اما در لحظه درگیری که حدود 10 دقیقه طول کشید، به هیچ بیماری رسیدگی نشد.» سیدی، معتقد است که نباید همراه بیمار وارد اورژانس شود، درست مانند سایر بخش‌های مهم بیمارستان. «ورود همراه بیمار به اورژانس این مسائل را همراه دارد، چرا که او دچار استرس می‌شود و در کار ما اختلال ایجاد می‌کند، بهتر است که آنها به‌طور مستقیم در جریان روند درمان نباشند، درست مثل بخش‌های ویژه بیمارستان که فقط بیمار وارد می‌شود. متاسفانه شرایطی ایجاد شده که هر معطلی یا کم‌کاری سایر پرسنل بیمارستان، از چشم پرستاران دیده می‌شود و بیماران و همراهانشان، همیشه ما را می‌بینند که اعتراض و برخورد می‌کنند.» او استقرار همیشگی نیروی انتظامی و نصب دوربین مداربسته را یکی از راهکارهای کاهش خشونت در بیمارستان می‌داند. «باید ورود و خروج بیماران و همراهانشان در بیمارستان کنترل شود، پلیس هم باید حضور 24 ساعته داشته باشد و امنیت مکان را برقرار می‌کنند، چرا که هر لحظه ممکن است اتفاقی رخ دهد.» او می‌گوید: «هر وقت متخصص دیر بر بالین بیمار می‌رسد یا امکاناتی در دسترس نیست، یا آمبولانس دیر می‌رسد، این پرستار است که باید پاسخگو باشد.»
یعقوب جعفری، رئیس شورایعالی سازمان نظام پرستاری، از خشونت‌های فیزیکی و کلامی که علیه پرستاران رخ می‌دهد، انتقاد می‌کند با این حال به «شهروند» می‌گوید: «شرایط اورژانس‌ها فضا را برای رخداد این اتفاق‌ها ایجاد می‌کند، بیماران عمدتا شرایط خوبی ندارند و واکنش‌های هیجانی نشان می‌دهند، دیر رسیدن پزشکان یا کمبود پرستار، معمولا منجر به چنین درگیری‌هایی می‌شود، چرا که بیماران به‌طور مستقیم با پرستاران در ارتباط هستند.» او ادامه می‌دهد: «البته پزشکان هم در معرض چنین خشونت‌هایی قرار می‌گیرند اما بیش از همه پرستاران هستند که آسیب می‌بینند. به همین خاطر باید گفت که بخشی از این خشونت‌ها به خاطر کم‌کاری گروه‌های پزشکی است، که درنهایت به دلیل این‌که بیماران به‌طور مستقیم با پرستاران در ارتباط هستند، گلایه‌های خود را به شکل‌های مختلف بیان می‌کنند.» رئیس شورایعالی سازمان نظام پرستاری معتقد است که بیماران در بخش‌های اورژانس بدلیل شرایطی که دارند، از نظر روحی نیز به هم ریخته هستند و انتظار دارند در کمترین زمان به آنها رسیدگی شود، به همین خاطر هم در صورت تأخیر، واکنش نشان می‌دهند، معمولا انتظارهای آنها بی‌جاست، به همین خاطر باید در این زمینه از طریق رسانه‌ها به مردم آموزش‌های لازم داده شود. جعفری به تأمین نیروهای حفاظتی در بیمارستان‌ها هم تأکید می‌کند. به اعتقاد او اگر نیروهای حفاظتی در بیمارستان‌ها به صورت همیشگی مستقر باشند، شاید کمتر این اتفاق‌ها رخ دهد. «در کنار این موضوع باید سیستم ورود و خروج افراد به اورژانس‌ها کنترل و محدود شود.» با همه اینها جعفری تأکید می‌کند که بیشترین خشونت‌هایی که علیه پرستاران اتفاق می‌افتد، کلامی است و حدود یک‌سوم از خشونت‌ها هم منجر به درگیری‌های فیزیکی می‌شود. «باید به پرسنل بیمارستان آموزش‌های لازم داده شود، آنها باید بدانند که در این مواقع چه واکنشی نشان دهند، این بخش به مدیریت بیمارستان مربوط می‌شود، از سوی دیگر، اگر هم سیستم پرستاری یا پزشکی مرتکب خطایی شده باشد، باید برخورد لازم با آنها صورت گیرد.» او به وضع شکایت پرستاران از بیماران و همراهان آنها هم اشاره می‌کند. «متاسفانه در‌سال گذشته موارد خشونت علیه پرستاران کم نبود، برخی از آنها از سوی بیمار و همراه و برخی از سوی خود پرسنل بیمارستان بود که نگران‌کننده است، با این همه معمولا پرستاران شکایت نمی‌کنند و از ماجرا می‌گذرند. با این همه لازم است شرایط تأمین امنیت جانی و حتی روحی پرستاران در مراکز درمانی فراهم شود.»