با اینکه بیش از 60درصد ورودی دانشگاه را دختران به خود اختصاص دادهاند، گزارش یونسکو نشان میدهد نگرش عمومی به این موضوع منفیتر شده است. گزارش آموزش همگانی یونسکو در سال ۲۰۱۵ نشان میدهد، نگرش مردم ایران به اینکه «تحصیل دانشگاهی برای مردان مهمتر از زنان است» در سال ۲۰۰۰ با مخالفت 60درصد افراد شرکتکننده در نظر سنجی روبهرو شده اما در سال ۲۰۰۷ این رقم به ۴۵درصد کاهش پیدا کرده است. در سال ۲۰۰۰ در مجمع جهانی آموزش که در داکار پایتخت سنگال برگزار شد، ۱۶۴ دولت دنیا تعهد کردند که تا سال ۲۰۱۵ به شش هدف عمده در زمینه آموزش برسند.
این اهداف عبارت بودند از: آموزش و مراقبت برای کودکان، آموزش همگانی، باسوادی بزرگسالان، برابری جنسیتی و فرصت برابر و کیفیت آموزش.
یونسکو (نهاد آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل) گزارش جامعی را منتشر کرد که عملکرد دولتهای دنیا در تعهد به وعدههایشان در اجلاس داکار را بررسی کرده است. به گفته ایرینا بوکووا، دبیرکل یونیسف، با اینکه در این ۱۵سال دنیا پیشرفت «قابل ملاحظهای» کرده و «اگر رویه دهه ۹۰ میلادی ادامه پیدا میکرد میلیونها کودک از مدرسه رفتن محروم مانده بودند» اما دولتهایی که از این آزمون سربلند بیرون آمدهاند در اقلیت هستند.
بهجز چند کشور اروپایی، تنها کوبا، قرقیزستان و مغولستان توانستهاند به تمامی شش هدفی که در سال ۲۰۰۰ تعیین شد دست پیدا کنند اما پاکستان، یمن و چند کشور در جنوب صحرای آفریقا با این اهداف فاصله چشمگیری دارند. این گزارش یک ماه پیش از مجمع جهانی آموزش که در اینچئون کرهجنوبی برگزار میشود، منتشر شده است.
ایران
بهطور کلی ایران از نظر شاخص توسعه آموزش همگانی در میان کشورهای متوسط و در رده ۶۹ قرار گرفته است. ایران همچنین جزو کشورهای بسیاری است که نتوانستهاند میزان بیسوادی بزرگسالان را بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ به کمتر از نصف کاهش دهند.
اما از نظر شاخصهای دیگر ایران رشد نشان میدهد و ازجمله از نظر برابری فرصت تحصیل برای دختران بهطور دایم رشد کرده است. ایران همچنین در بین کشورهایی است که آموزش پیشدبستانی در آن در طبقهبندی «کم» (بین ۳۰ تا ۶۹ درصد) قرار گرفته است. اما از سوی دیگر ایران ازجمله کشورهایی است که به هدف تعیین شده برای گسترش تحصیل همگانی، رسیده است.
تفكيك جنسيتي
را بهخاطر بسپار، آموزش ماندني است
در مرداد سال ۱۳۹۱ گزارشی منتشر شد که براساس آن پذیرش دختران از ۷۷ رشته دانشگاه در ۳۶ دانشگاه حذف شده بود. خبرگزاری مهر در آن زمان با اشاره به برنامه پذیرش جنسیتی رشتههای دانشگاهی و محدودیت پذیرش دختران نوشته بود: «امسال دامنه این حذف ظرفیت به تعداد زیادی از رشتههایی کشیده شده که به نظر نمیآید ارتباطی با جنسیت داشته باشند. رشتههایی همچون حسابداری، علوم تربیتی و راهنمایی و مشاوره، مرمت بناهای تاریخی و شیمی محض و ... دهها رشته دیگر ازجمله این رشتهها هستند.» در این گزارش آمده بود: «۳۶ دانشگاه در این گزارش مورد بررسی قرار گرفتند که دانشگاههای هنر اسلامی تبریز، مازندران، کاشان، دانشگاه سمنان، خوارزمی تهران، دریانوردی و علوم دریایی چابهار و ایلام تنها در یک رشته پذیرش صرفا مرد دارند. دانشگاه محقق اردبیلی با ۲۴ رشته و دانشگاه لرستان با ۱۸ رشته و دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره) با ۱۵ رشته دارای بیشترین میزان پذیرش صرفا مرد در این رشتهها هستند. رشته مهندسی عمران، مهندسی عمران گرایش نقشهبرداری و کاردانی عمران در ۱۵ دانشگاه بیشترین تعداد را در پذیرش صرفا مرد دارد و پس از آن گروه مدیریتها و همچنین مهندسی معدن در ۱۲ دانشگاه پذیرش صرفا مرد را به خود اختصاص دادهاند. این ۳۶ دانشگاه در کنکور سالگذشته در رشتههای مذکور اقدام به پذیرش زنان کرده بودند اما در کنکور امسال پذیرش دختران را حذف کرده و نسبت به پذیرش صرفا مردان اقدام کردهاند.»
در ۱۸ مرداد ۱۳۹۳، روزنامه اعتماد در گزارشی با عنوان «کمرنگ شدن سهمیهبندی جنسیتی در دانشگاهها» نوشته بود: «بررسی دفترچههای کنکور ۹۳ اگرچه بیانگر ادامه سیاست تفکیک جنسیتی است اما مقایسه ظرفیتهای اعلام شده با سالهای پیش از آن نشان میدهد سهمیهبندی جنسیتی در این دوره از وزارت علوم کمرنگتر شده است.»
در دوره پیشین وزارت علوم سهمیهبندی جنسیتی گسترده در یک سری از رشتهها و حذف کامل دختران در تعدادی رشتههای فنی، اعتراض گسترده داوطلبان را به دنبال داشت. دفترچه کنکور امسال نشان میدهد نسبت به سالگذشته محدودیت ادامه تحصیل زنان در رشتههایی همچون مهندسی معدن کمرنگ شده است.
نویسنده گزارش اضافه کرده بود: «بررسی دفترچه کنکور ۹۳ نشان میدهد دانشگاه شیراز و محقق اردبیلی سردمدار سهمیهبندی جنسیتی هستند. این دانشگاهها تقریبا در تمامی رشتهها در هر چهار گروه علوم انسانی، تجربی، ریاضی و هنر این سیاست را اعمال کردهاند. دانشگاه شیراز در۶۰ رشته سهمیهبندی جنسیتی را اعمال کرده که شامل سهمیه بیشتر برای پسران در ۳۶ رشته، سهمیه دو برابر به پسران در ۳ رشته و سهمیه برابر در ۲۱ رشته است. همچنین در دو رشته مهندسی مکانیک بیوسیستم و الهیات و معارف اسلامی، دختران به کل حذف شدهاند. جزییات ظرفیتهای اعلام شده نشان میدهد دانشگاه شیراز در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی در کلیه رشتههای این زیر گروه آزمایشی ظرفیت بالاتری را به جنس مرد اختصاص داده است. این دانشگاه در رشته مهندسی مکانیک بیوسیستم کلیه ۲۰ ظرفیت خود را به جنس مرد اختصاص داده است و در رشتههای آمار، ریاضی، فیزیک، مهندسی برق، مهندسی شهرسازی، مهندسی مکانیک، مهندسی معماری، مهندسی مواد و مهندسی نفت تقریبا پذیرش دو برابری مردان داشته است. این دانشگاه در رشته مدیریت جهانگردی در زیر گروه علوم ریاضی و فنی ظرفیت دو برابری به زنان اختصاص داده است. دانشگاه محقق اردبیلی نیز در ۴۰ رشته سهمیه پسران را دو برابر دختران در نظر گرفته است.»
طی کارزار انتخاباتی خویش، آقای روحانی مستقیما از سیاستهای تفکیک جنسیتی در دانشگاهها (همراه سیاستهای استخدامی تفکیک جنسیتی که محافظهکاران مروج آن بودند) انتقاد کرد و گفت: «درباره این طرح از مردم سوال نشد و کار کارشناسی صورت نگرفت. در قانون اساسی کشور هیچ اشارهای به طرح تفکیک جنسیتی نشده است... دولت آینده، دولتی است که فرصت برابری برای زنان و مردان ایجاد میکند.»