|  آرمین منتظری  | 

 طی روزهای اخیر، جواد ظریف وزیر امور خارجه، علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و عباس عراقچی عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به دفعات و با حضور در صداوسیما و انجام گفت‌وگوهای مفصل با رسانه‌ها و حضور در جمع نمایندگان مجلس به تفصیل از مذاکرات هسته‌ای لوزان سوییس سخن گفتند. جواد ظریف دو شب بعد از بازگشتن از سوییس در رسانه ملی حضور یافت و به مدت دو و نیم ساعت به سوالات کارشناس مجری صداوسیما پاسخ داد. عراقچی و صالحی نیز به همین شکل در گفت‌وگوهای ویژه خبری حضور یافتند. اینها غیر از گفت‌وگوهای مفصلی است که این مقامات به نمایندگان مجلس داشتند.
اما به نظر می‌رسد که نمایندگان مجلس شورای اسلامی به این توضیحات قانع نشده‌اند و خواستار انتشار مکتوب و رسمی فکت‌شیت ایرانی هستند. آنها معتقدند که این تنها راه پاسخ به فکت شیتی است که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکایی منتشر کرده است. در مقابل اما ترجیع‌بند تمامی سخنان این مقامات این بود که آنچه که به صورت شفاهی در پیشگاه ملت بیان می‌شود همان فکت شیت ایران است.
روز گذشته نیز علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی با حضور در شبکه العالم در گفت‌وگویی بار دیگر درباره این‌که آیا ایران ممکن است «برگه شرح ماجرا» (فکت شیت) درباره تفاهمنامه لوزان منتشر کند، گفت: ‌همین سخنانی که بنده و آقایان ظریف و عراقچی ایراد کرده‌ایم همه اینها فکت شیت است. اکنون نه این‌که ما فکت شیتی نداشته باشیم، داریم، اما مسئولیت این امر برعهده مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران است که دکتر ظریف است و می‌تواند با دکتر روحانی اگر صلاح دانستند منتشر کنند. وی یادآور شد: آمریکایی‌ها هم فکت‌شیت‌شان همین صحبت‌هایی است که ما کردیم، ولی مواردی را نادرست، مبهم و سوال‌برانگیز بیان می‌کنند. اما اساسش همان‌هایی بوده که بحث شده و درباره نطنز، فردو، اراک، تحریم‌ها و دسترسی‌ها و بازرسی‌ها بوده است. اساسش همین است. به‌عنوان مثال - که من همین جوری می‌گویم و نمی‌دانم که در فکت شیتشان هست یا نه - آنها بگویند که می‌توانند از تأسیسات نظامی ما هم بازدید کنند، درحالی‌که چنین چیزی وجود نداشته است بلکه ما پروتکل الحاقی را عمل خواهیم کرد. اگر آنها بخواهند فکت به معنای واقعیت باشد، باید آن را می‌نوشتند. اما آنها از پروتکل الحاقی به نفع خود استنباط و استخراج می‌کنند که ما با آن موافق نیستیم.
رئیس سازمان انرژی اتمی ضمن مطرح کردن مهم‌ترین موضوعات مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 در لوزان سوئیس، تأکید کرد: بین فهم مشترک و توافق فاصله قابل توجهی وجود دارد. به گزارش ایسنا، علی‌اکبر صالحی خاطرنشان کرد: هرکسی می‌خواهد روایت خودش را از مذاکرات هسته‌ای داشته باشد؛ ولی باید به این مسائل توجه داشت که اولا ما تا به امروز هیچ توافقی نکرده‌ایم، هرآنچه تا به امروز انجام گرفته، فهم مشترک روی موضوعات مختلف بوده، بین فهم مشترک و توافق فاصله قابل توجهی هست، از یک جهت، فهم مشترک برای رسیدن به توافق کمک می‌کند.
وی افزود: اگر فهم مشترکی روی موضوعات مهم نمی‌داشتیم، یقیناً اگر می‌خواستیم به یک توافقی برسیم، خیلی مشکل می‌شد، پس الان می‌توان گفت که زمینه برای رسیدن به توافق هموار شده، البته جزییات و مسائلی هست که بعداً باید به آن رسیدگی کرد و این دو سه ماهی که پیش رو داریم، برای همین کار است. صالحی گفت: این‌که چرا ما می‌گوییم تا به امروز با توجه به فهم مشترک حاصل شده، خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران به‌هرحال یک بردی داشته است، برد به این صورت هست که هیچ‌کدام از تأسیسات جمهوری اسلامی ایران تعطیل نخواهد شد.
رئیس سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: روایت ما از این‌که ما برنده این مذاکرات هستیم، یکی تثبیت حقوق مان هست. آنها با داشتن قدرت رسانه‌ای، به گونه‌ای در افکار عمومی جهان جا انداخته بودند که گویی ما به دنبال سلاح می‌رویم، این را جا انداخته بودند حالا هر چقدر هم که ما فریاد می‌زدیم که با فتوایی که مقام معظم رهبری دادند و درجنگ تحمیلی عراق علیه ایران هم نشان داده بودیم، ما هرگونه سلاح کشتار جمعی، اعم از هسته‌ای، شیمیایی و بیولوژیکی را، چه تولید، چه انباشت و بکارگیری و ذخیره آن را حرام می‌دانیم، اما آنها حرف خود را می‌زنند، پس در دنیا این‌گونه جا انداخته بودند که ما به دنبال اغراض غیرصلح‌آمیز هستیم.
وی یادآور شد: اما آنها چگونه می‌توانند روایت خود را بیان کنند که بگویند ما بردیم. از دید آنها، آنها اساس و فرض را بر این گذاشته بودند که جمهوری اسلامی ایران به دنبال اغراض غیرصلح‌آمیز می‌رود و نیت ساخت سلاح هسته‌ای را دارد، آنها به افکار عمومی خود این طوری اعلام کردند که ما راه‌هایی را که منتهی به ساخت سلاح هسته‌ای می‌شد، به گونه‌ای ناهموار کردیم که چنانچه ایران اگر خواست به سمت سلاح هسته‌ای برود، حداقل یک‌سال طول بکشد و این هم روایت آنان از برد در مذاکرات هسته‌ای است.
وی با اشاره به این‌که در صورتی که همه چیز درست پیش برود و مورد موافقت قرار بگیرد، یکی از اقدام‌هایی که جمهوری اسلامی پذیرفته است انجام بدهد؛ عمل کردن به پروتکل الحاقی است افزود: در بخشی از پروتکل الحاقی آمده است اگر خواستند دسترسی پیدا کنند به یک سایتی سایت غیرهسته‌ای است چون تکلیف سایت غیرهسته‌ای مشخص است. در آرتیکل 5 پاراگراف 30 این‌طور می‌گوید مثلا در صورت بازدید از یک سایت، جمهوری اسلامی ایران بنا به تشخیص خودش اجازه بازدید از آن سایت را نمی‌دهد اما می‌تواند اجازه دهد که از اطراف سایت بدون این‌که به سایت ورود پیدا کنند با نظارت جمهوری اسلامی ایران نمونه‌برداری‌کنند. وی تصریح کرد: ممکن است آنها بخواهند پروتکل الحاقی را جور دیگری تفسیر کنند مثلا روایت خودشان را آن‌جا بیان کنند به گونه‌ای که این تصور در اذهان ایجاد شود که می‌توانند وارد سایت‌های غیرهسته‌ای بشوند که از نظر جمهوری اسلامی ایران منع برای آن وجود دارد. وی تأکید کرد: در مذاکرات آینده باید روشن بیان شود که اگر ما قرار است پروتکل الحاقی را امضا کنیم، مقید هستیم به اجرای کلیه بندهای آن پروتکل الحاقی که به اندازه کافی روشن و گویا هست و نیازی به تفسیر ندارد.
چرا فکت شیت ایرانی نباید منتشر شود؟
محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در گفت‌وگویی که دو روز بعد از بازگشت سوییس داشت، اعلام کرد که تیم ایران نیز فکت شیتی برای خود دارد اما فعلا صلاح نمی‌بیند که این فکت شیت منتشر شود. شاید این سوال ایجاد شود که چرا فکت شیت ایرانی نبايد منتشر شود؟ انتشار فکت شیت ایرانی می‌تواند مذاکرات را در مسیر خود خارج کرده و به حاشیه بکشاند؟ مسلم است که آمریکایی‌ها برای این‌که برد خود را در مذاکرات سوییس القا کنند و بتوانند در مقابل جمهوریخواهان تندرو و لابی‌های اسراییل حرفی برای گفتن داشته باشند، فکت شیتی منتشر می‌کنند براساس آن شکست ایران به نوعی تصویر شود. اما سوال این است که آیا در دورهای بعدی مذاکرات تیم ایران قرار است بر روی فکت شیت منتشر شده از سوی آمریکا مذاکره کند یا قرار است براساس بیانیه سوییس مذاکرات ادامه یابد؟ آیا فکت شیت آمریکایی که حتی فدریکا موگرینی نیز به آن معترض شده است، می‌تواند مبنای مذاکره قرار بگیرد؟ پاسخ به این سوال قطعا منفی است.
اما اگر وزارت خارجه ایران هم به مانند آمریکا اقدام به انتشار فکت‌شیت کند، آنگاه ما دو فکت شیت خواهیم داشت که رسما از سوی وزارت خارجه ایران و آمریکا صادر شده است. در این صورت دیگر بیانیه سوییس به حاشیه خواهد رفت. از این منظر به نظر می‌رسد که اقدام وزارت امورخارجه در منتشر نکردن فکت شیت ایرانی به صورت مکتوب اقدامی هوشمندانه است. وزارت خارجه ایران قصد ندارد اجازه دهد جریان مذاکرات منحرف شود. ظریف به‌عنوان عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده قصد ندارد اجازه دهد، فکت شیت‌ها حالتی رسمی به خود بگیرند. اگر ایران نیز فکت شیت منتشر کرده و بر روی آن پافشاری کند، آنگاه اقدام آمریکا در انتشار فکت‌شیت مشروعیت می‌یابد. در چنین شرایطی اما می‌توان اقدام آمریکا را نکوهش کرد و در مقابل آن موضع گرفت. کما این‌که اتحادیه اروپا درخصوص فکت شیت به آمریکا اعتراض کرده و تاکنون هیچ‌یک از ظرف‌های مذاکره‌کننده صراحتا همه موارد فکت شیت آمریکایی را تأیید نکرده‌اند. بنابراین بهترین راه و عاقلانه‌ترین اقدام این است که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای را امین بدانیم و به سخنان آنها اعتماد کنیم و آنها را فکت شیت مجسم مذاکره هسته‌ای سوییس بدانیم. حمید بعیدی‌نژاد نیز عصریکشنبه در حاشیه همایش «از ژنو تا لوزان» که در دانشگاه آزاد علوم پزشکی برگزار شد در جمع خبرنگاران درباره انتشار فکت شیت توسط آمریکا و تأکید مقامات این کشور بر درست بودن این فکت شیت و این‌که پای تک تک بندهای فکت شیت خود می‌ایستند گفت: طبیعی است که آنها پشت فکت شیتی که آن را منتشر کرده‌اند، بایستند، اما آن فکت‌شیت مورد تأیید ما نیست و روایت ما متفاوت است که در اظهارات مسئولانمان تبیین و تدوین شده است.
این عضو تیم مذاکره‌کننده در مورد این‌که دکتر صالحی گفته است فکت شیت ایرانی منتشر می‌شود گفت: تا آن‌جا که بنده درجریان هستم آقای دکتر صالحی گفته‌اند که مبانی فکت شیت ایرانی تهیه شده و در دسترس می‌باشد و به هر نحوی که مسئولان
 عالی رتبه نظام ضرورت و صلاح بدانند قابل انتشار است.
وی خاطرنشان کرد: به هر صورت، اگر احساس بشود انتشار فکت‌شیت ایرانی بتواند برای مذاکرات در آینده موثر باشد، منتشر می‌شود و اما اگر احساس شود ممکن است یک حواشی ایجاد کند که نامناسب باشد این تصمیم در سطح عالی مقامات اتخاذ می‌شود.