زندگی پس از مرگ در قامت یک درخت یا در پای یک درخت؛ گرایشی نه چندان تازه در آلمان برای خاکسپاری خاکستر جسد. تاکنون ۵۴هزار آلمانی پس از مرگشان درخت شدهاند؛ کسانیکه میدانستند پس از مرگشان «سبز خواهند شد».
«چگونگی رفتار با جسد انسان درگذشته» یا «چگونگی خاکسپاری» جسد، پرسشی است که انسان را از دیرباز تاکنون به خود مشغول کرده است. پژوهشگران، باستانشناسان و تاریخنگاران روشهای متعددی از دفن پیکر پس از مرگ کشف کردهاند؛ از سوزاندن، به دریا سپردن، در برجهای خاموشی و خوراک جانوران شدن گرفته تا مومیایی کردن و تلاش برای جاودانه کردن جسد تا به خاک سپردن آن در کفن یا تابوت. اما در اروپا برخی به این روشها قانع نیستند و طرفدار طرحینو (البته نه چندان نو) شدهاند که خاکسپاری ارگانیک نام گرفته است؛ گرایشی تازه. گرایشی که در آن جسد انسان پس از مرگ سوزانده میشود و خاکستر جمعآوری شده در جعبهای کوچک، بستری میشود برای رویش دانههای یک گیاه. موسس «اورنابیوس»، شرکت تولیدکننده جعبههایی است که با گذشت زمان تبدیل به درخت میشوند؛ صندوقهایی قابل تجزیه و برگشتپذیر به طبیعت. در این جعبهها خاکستر جسد انسان را قرار میدهند و روی خاکستر دانههای گیاهی که قرار است از خاکستر بروید، میپاشند. به این ترتیب در کمتر از یکسال از بقایای یک انسان، از مرگ، زندگیتازه، جوانه میزند. شرکت «اورنابیوس» تاکنون نزدیک به ۲۰هزار از این صندوقهای ارگانیک را فروخته است. اما برای کسانیکه نمیخواهند مستقیما به درخت تبدیل شوند هم جایگزین دیگری وجود دارد؛ خاکسپاری در پای یک درخت. در آلمان بیش از ۳۰۰جنگل وجود دارد که در آنها اجازه خاکسپاری در دل طبیعت داده شده است.
به گزارش «فرید والد» بزرگترین و قدیمیترین موسسه خاکسپاری در دل طبیعت در آلمان، ۵۴هزار شهروند آلمانی تاکنون در جنگلهای به رسمیت شناخته شده برای این نوع خاکسپاری، در پای درختان آرمیدهاند. ۱۳۵هزار تن هم نام خود را برای ماوا گرفتن در پای یک درخت پس از مرگ ثبت کردهاند. در این جنگلها نشانی از صلیب نیست؛ تابلوهای کوچکی که نام درگذشته روی آنها نوشته شده، بر تنه درخت خودنمایی میکنند. هرکس میخواهد ناشناس بماند، جنگل برای او بهترین مأواست؛ درخت او بینام میماند. هانا رامبل، انسانشناس بریتانیایی، سالها درباره کسانی تحقیق کرده که خواستشان بازگشت به طبیعت پس از مرگ است. به عقیده او عشق و علاقه انسانها به طبیعت و تمایل آنها به اینکه پس از مرگ چیزی را با طبیعت قسمت کند و از اینطریق باقی بماند، انگیزه بیشتر استقبالکنندگان از این روش خاکسپاری است.
هانا رامبل میگوید: «خاکستر ما با همان وضع طبیعی خود در تابوتی قابل تجزیه و برگشتپذیر به طبیعت قرار میگیرد و منبعی میشود برای یک زندگی جدید؛ تصوری که به انسان آرامش میدهد». به اعتقاد این پژوهشگر، انسانی که این روش را برمیگزیند دیگر به مرگ و زندگی بهعنوان دو پدیدهای که شروع یکی در گرو پایان یافتن دیگری است و به ضدیت این دو با یکدیگر نمینگرد، بلکه به جای این دوپدیده به چرخه زندگی میاندیشد.
هرچند که پدیده خاکسپاری در دل طبیعت به استناد پژوهشهای باستانشناسان و تاریخشناسان، پدیدهای نو نیست، اما اجرای آن با شکل کنونی قدمتی ۲۰ ساله دارد. 20سال پیش نخستین جنگلگورستان در سوییس آغاز به کار کرد. کسانیکه قصد دارند پس از مرگ پای یکی از درختان «فریدوالد» (جنگل - گورستان) به خاک سپرده شوند، نخست درختی را برمیگزینند. هزینه خاکسپاری زیر یک درخت از ۷۷۰ یورو آغاز میشود. تازه درخت را نمیتوان تنهایی صاحب شد؛ پای یک درخت ممکن است خانه ابدی چندین تن شود مگر آنکه خانوادهای دورتادور درخت را بخرد که هزینه آن از 3هزارو 350 یورو آغاز میشود. این هزینهها بسته به جای درخت، نوع درخت و منظره پیرامون درخت متفاوت است. اما اگر کسی نخواهد که خاکسترش در درون جعبه مخصوص بستری شود برای رویش یک درخت جدید، هزینه دفن مستقیم خاکستر جسد او پای یک درخت از۱۵۰ یورو شروع میشود.
در آلمان بهطور قانونی به خاک سپردن جسد انسان و بقایای او اجباری است؛ در آلمان نمیتوان خاکستر بستگان را برای مثال در جعبهای در باغ خانه دفن کرد. در کشوری مانند بریتانیا اما این اجبار وجود ندارد؛ خاکستر مرده را میتوان در باغچه خانه هم کاشت. در آلمان شاید مهمترین مسأله برای کسی که میخواهد خاکسترش بستر یک درخت شود یا پای یک درخت چال شود، پاسخ به این پرسش است که «چه درختی؟». در آلمان درخت «افرا» بیشترین طرفدار را دارد.