طرح‌نو- رضا نامجو| اينجا هند است. بسياري از مردم اين سرزمين، در خيابان متولد مي‌‌‌شوند و در خیابان می‌‌‌میرند. جمعيت اين كشور واقع در جنوب آسيا، براساس آمارهاي رسمي تا سال 2011 به بيش از يك ميليارد و 200 ميليون نفر رسيد. هند سرزمین نژادها، زبان‌ها، آیین‌ها و فرهنگ‌های گوناگون است. اینجا را سرزمين 72 ملت مي‌‌‌خوانند. هند با وسعتی دو برابر ايران، حدود 15هزار برابر جمعیت ایران را در خود جای داده و به واسطه وجود ابعاد مختلف فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي، ديني و فرقه‌‌‌اي با مشكلات فراواني دست به گريبان است.
اين مشكلات از تاثيرات اجتماعي نظام طبقاتي «كاست» آغاز مي‌‌‌شود و به آمار بالاي تجاوز جنسي، بداخلاقي‌هاي حرفه‌‌‌اي پليس، دستگاه قضايي و همچنين فقر غيرقابل انكار مي‌‌‌رسد. مسأله اما به همين وجوه خلاصه نمي‌‌‌شود. در شرايطي كه هندوستان در سالهاي اخير به‌عنوان يكي از كشورهاي صاحب‌نام و پيشرو در عرصه فناوري اطلاعات شناخته شده، بسياري از مردم اين كشور (حدود 33درصد از آنها) زير خطر فقر هستند و به‌صورت نامطلوبي از نيازهاي اوليه زندگي (مسكن، خوراك و پوشاك) استفاده ميكنند. گزارش پيشرو به بررسي بخشي از معضلات اجتماعي جامعه هند مي‌پردازد:
ريشه‌‌‌هاي يك زخم
حدود 5/80درصد مردم هند پیرو آیین‌های هندو هستند. بنابراين احتمالا بررسي برخي پايه‌‌‌هاي اساسي موجود در اين آيين، وضع نظام طبقاتي در اين كشور را روشن‌‌‌تر مي‌‌‌كند. آنچه کسى را «هندو» مىکند متولد شدن از پدر و مادر هندو و در نتیجه، تعلق به طبقه آنهاست. طبقه اجتماعی (کاست) عامل اصلى در تعیین موقعیت دینى و اجتماعى فرد است. موضوع کاست چنان پیچیده است که مى‌توان آن را برپایه اندیشه دینى «آلایش و پالایش» که ازجمله اساسى‌ترین دغدغه‌هاى آیین هندو است، توضيح داد (ادیان و مکتب‌های فلسفی هند- داریوش شایگان). کاست گروه تمایز یافته و آباء و اجدادى هرکس است که معمولا قانون درون همسرى بر آن حاکم است، یعنى پیوند زناشویى معمولا درون کاست صورت مى‌گیرد. هر کاست به وسیله اعمال محدودیت‌هاى گوناگون درباره تماس با دیگر طبقه‌هایى که آنها را آلوده و در نتیجه، ناخالص مى‌داند از خلوص جمعى خود صیانت مىکند. گاندی آزادي‌خواه هند، سیستم کاست را «زخم خدا» بر پیکر جامعه هندو خواند و طبقه‌‌‌اي را كه اصطلاحا نجس خطاب مي‌شدند، «خلق خدا» نامید. اگرچه سال‌هاست حکومت هند درحال مبارزه با این نظام طبقاتی است، عملا این نظام هنوز در زیر پوست هند به حیاتش ادامه می‌دهد.
آمار بالاي فقر
به احتمال زیاد کشور هند تا سال 2030 به‌عنوان پرجمعیت‌ترین کشور جهان شناخته مي‌‌‌شود و از این حیث چين را هم پشت‌سر مي‌‌‌گذارد. نبود بهره جمعیتی از مشکلات اساسی هند است که براساس کمبود چشمگیر در استاندارد‌های آموزش‌وپرورش و مهارت‌های آموزشی، ایجاد شده است. امکانات حمل و نقل، منابع آبی و تجهیزات پزشکی بسیار کمتر از میزانی است که بتواند پاسخگوی جمعیت اين كشور باشد. یکی از بزرگترین مشکلات اقتصادی در هند، نرخ بالای فقر است. طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول در سال 2013 میلادی، 25درصد از مردم هند زیر «خط فقر مطلق» زندگی می‌کردند. براساس توضیح ارایه شده از سوي «علی دینی ترکمانی» (استاد اقتصاد) «افرادی که زیر خط فقر مطلق قرار دارند توانایی تأمین حداقل نیازهای اساسی خود را ندارند و به‌طور مطلق فقیر محسوب می‌شوند». رشد و توسعه‌ای که اخیرا در اقتصاد هند رخ داده، عمدتا به طبقه بالا و متوسط این کشور كمک كرده است. با این وصف، درحالی‌که فقر در هند تا حد بسیار زیادی کاهش یافته است، ۲5درصد از مردم هند هنوز هم زیر خط فقر مطلق زندگی می‌کنند.
خط فقر در هندوستان كساني را فقير به حساب مي‌آورد كه كمتر از ۲۲۵۰ کالري در روز غذا مصرف كنند. براي مصرف اين مقدار كالري در روز، لازم بود هر هندي (باتوجه به قيمت‌ها در سالهاي ۱۹۶۰ تا ۶۱) در ماه ۱۵روپيه هزينه كند. «راواليون» و تيم او «روپيه و پزو» را به يك واحد قدرت خريد مشترك تبديل كردند. كسي كه در سال ۱۹۶۰ در مناطق روستايي هندوستان ۱۵روپيه هزينه مي‌كرد، همان قدرت خريد كالا و خدماتي را داشت كه يك آمريكايي در سال ۱۹۸۵ هر ماه ۱۴/۲۳دلار هزينه مي‌كرد اما؛ معيار هندوستان به طرز غيرعادي مرتاضانه و با صرفه‌جويي همراه بود، در اين شرايط خط فقر در شش كشور ديگر (اندونزي، بنگلادش، نپال، كنيا، تانزانيا و مراكش) نيز تنها چند سنت كمتر از 31 دلار در ماه بود. بنا بر بررسي‌هاي جديد صورت گرفته در زمينه ميزان فقر در کشورهاي جهان، «آمارتياسن» اقتصاددان هندي اخيرا اعلام کرد: «کليه کشور‌هايي که شرايط گذار کامل آنان به دموکراسي محقق شده است، گرفتار فقر نيستند». بنابراين اظهارنظر مي‌‌‌شود يكي از دلايل فقر ريشه‌دار و از سوي ديگر اختلاف طبقاتي وحشتناكي را كه بر جامعه هند سايه افكنده در عدم آمادگي ساختارها براي گذار به دموكراسي جست‌وجو كرد.
فساد عمومي
فساد یکی از مسائل فراگیری است که اقتصاد هند را تحت‌الشعاع قرار داده است. فساد در قالب رشوه‌خواری، فرار از مالیات، ضبط و ربط ارز خارجی، اختلاس مالی و ... صورت می‌گیرد. اصلاحات اقتصادی ۱۹۹۱ تشریفات اداری و بوروکراسی را که موانعی بر سر راه بخش خصوصی ایجاد کرده بود و علت اصلي فساد و بی‌کفایتی ماموران دولتي به حساب مي‌‌‌آيد درحال كمتر شدن است. با وجود این، بررسی انجام گرفته در سال ۲۰۰۵ که توسط ترانسپارنس بین‌المللی (TI) هند انجام شد، مشخص كرد بیش از نیمی از افراد بررسی شده تجربه پرداخت یک‌بار رشوه یا سوءاستفاده و اعمال نفوذ برای پیدا کردن کار در ادارات دولتی را داشته‌اند. مطالعه و بررسی انجام شده توسط IT هند پیش‌بینی می‌کند که ارزش مالی فسادهای مالی کوچک در آموزش و پرورش، مراقبت‌های بهداشتی، قوه‌قضائیه، پلیس و... قریب به ۰۶۸/۲۱ کرور (يک کرور هندی برابر است با ۱۰۰لک یا ۱۰میلیون) روپيه بوده است.
تجاوز و توجيه مسئولان
يكي از بزرگترين معضلات اجتماعي در جامعه هند كه باعث شده امنيت اجتماعي دختران جوان و زنان هندي به خطر بيفتد، نرخ فزاينده تجاوز جنسي در اين كشور است. اين در حالي است كه با‌توجه‌به بافت سنتي جامعه هند، بسياري از قربانيان به واسطه بيمي كه از عواقب ماجرا دارند، تجاوز انجام شده به خود يا يكي از اعضاي خانواده را گزارش نمي‌‌‌دهند. افرادی هم كه مسأله تجاوز به خود را گزارش داده‌‌‌اند، از برخورد تحقیرآمیز و بد پلیس ناراضي هستند. جالب اين‌‌‌جاست كه بسياري از شخصیت‌های مذهبی و سیاسی هند در مواجه با چنين آسيبي، زبان به توجيه باز ميكنند.
كار به آن‌جا رسيده كه برخي تحليلگران، پليس را در دست داشتن به تجاوزها متهم ميكنند. براساس آمارهاي رسمي، در سال ۲۰۱۲، تعداد 24هزار و 923 فقره تجاوز جنسی در هندوستان گزارش شد. اين آمار در مقايسه با میانگین پنج‌سال قبل كه ۲۲هزار مورد تجاوز گزارش شده بود، از رشد دو برابري اين مسأله بغرنج حكايت دارد. تجاوز جنسی به کودکان 5/12درصد کل تجاوزهای جنسی در هند را تشکیل می‌دهد. در سال ۲۰۱۲، تعداد 3هزار و 125فقره تجاوز جنسی به کودکان گزارش شده است. در زمینه جنایت علیه کودکان و قاچاق انسان، هند رتبه هفتم را در جهان دارد. هر سال 100هزار کودک در هند ناپدید می‌شوند که بیشتر آنها مورد آزار یا تجاوز جنسی قرار می‌گیرند.
پاسخ بدوي به نياز ابتدايي
در هند مشكل بزرگتر و جدي‌تر از آن است كه بتوان خواسته‌هاي بهداشتي مردم را در طرح تحول سلامت و افزايش خدمات بيمه جست‌وجو كرد. مسأله ابتدايي‌‌‌ترين نياز را شامل مي‌‌‌شود: فقدان دسترسي به سرويس بهداشتي مناسب! احتمالا دهلي پايتخت كشور هند به دليل وجود يك گردهمايي ناراحت‌كننده رو‌‌‌به‌‌‌روي صف قطارهايش در ذهن مسافران غيرهندي تا سالهاي زيادي جا خوش خواهد كرد. قضيه از اين قرار است كه بسیاری از زاغه‌نشین‌های اطراف، آرام به لابه‌لای درختان و بوته‌های اطراف ریل می‌خزند، در حالتي كه سرشان را پايين انداخته‌‌‌اند مثانه خود را از فشار مي‌‌‌رهانند. با وجود افزايش خطر ابتلا به بيماري‌‌‌هاي چون اسهال و هپاتيت، اين كار براي بخش زيادي از مردم، شبيه يك مراسم صبحگاهي روزانه است. از سوي ديگر اين كار براي زنان ريسك بسيار بالاي تجاوز جنسي را نيز به همراه دارد. اخیرا دو دختر نوجوان از ایالت اوتار پرادش بعد از آن‌که به قصد رفتن به توالت در فضای باز از خانه خارج شدند، مورد تجاوز دسته‌جمعی جنسی قرار گرفتند. اجساد آنها وقتی از درختی آویزان شده بود، پیدا شد. خانه آنها، مثل خانه صدها میلیون نفر دیگر در هند سرویس بهداشتی نداشت. سازمان بهداشت جهانی در گزارشی به اين موضوع اشاره كرده است: «هنوز بیش از نیم‌میلیارد نفر در هند به ادرار کردن در آبروها، پشت بوته‌ها یا در آب‌های باز بدون فضای خصوصی و شایستگی انسانی ادامه می‌دهند». چالش دسترسی به سرویس بهداشتی تا آن‌جا پيش رفته كه حل معزل به شعار انتخاباتي حزب «کنگره» و «بهاراتیا جاناتا» تبديل شده است. آنها گاه و بي‌گاه با ارایه شعارهاي انتخاباتي قول مي‌‌‌دهند به قضای‌حاجت هندی‌ها در فضای باز پایان دهند.
آسيب باور و باوري كه به آسيب نيست
به جز مسأله فقر و کمبود دستشویی در خانه‌ها، یکی از دلایلی که معمولا برای توضیح قضای‌حاجت هندی‌ها در فضای باز ارایه می‌شود، سنت‌های ریشه‌دار فرهنگی در این مورد است. «سو کوتز»، سرپرست قسمت شست‌وشوی (آب، نظافت و بهداشت) یونیسف در همين باره مي‌‌‌گويد: «فقط ساختن دستشویی مشکل را حل نمی‌کند چرا که شما استفاده از فضای باز به‌عنوان دستشویی را همزمان با راه‌رفتن در کودکی می‌آموزید. وقتی شما در محیطی بزرگ می‌شوید که همه این کار را انجام می‌دهند، حتی وقتی بعدا بزرگ شدید و دسترسی به سرویس بهداشتی درست و حسابی دارید، باز به آنچه آموخته‌اید، برمی‌گردید». ظاهرا خانواده‌‌‌هاي هندي حتي آنها كه توانايي مالي قرار دادن سرويس بهداشتي در خانه‌‌‌هایشان را دارند، نیاز به استفاده از دستشویی در خانه را احساس نمي-كنند.
هند همه اینها هست اما همه این موارد مشکلات هند نیست. برای آنها که آشنایی بیشتری با این کشور دارند احتمالا مواردی وجود دارد که می‌تواند در فهرست مشکلات جامعه شلوغ و پرتراکم هند، گنجانده شود. هندوستان چیزی فراتر از آن است که در فیلم‌های پر زرق و برق بالیوود نشان داده می‌شود.
اينجا هند است؛ سرزمينی که مردمانی از آن، در خيابان متولد مي‌‌‌شوند و در خیابان می‌‌‌میرند. اینجا هند است؛ سرزمینی که هنوز هم برخی طبقات اجتماعی، دیگران را نجس می‌‌‌دادند. نجاستی که از بین نمی‌‌‌رود و داغش تا ابد بر پیشانی می‌‌‌ماند. اینجا هند است؛ سرزمینی که در آن، تجاوز جنسی در مقایسه با سال‌های قبل دو برابر شده. اینجا هند است؛ سرزمینی که یک‌چهارم مردمانش از پس نیازهای اولیه زندگی برنمی‌‌‌آیند و هر لحظه مرگ پیش چشمانشان رژه می‌رود. اینجا هند است؛ سرزمینی که بسیاری از مردمش با سرویس بهداشتی هم غربیه‌‌‌اند تا چه رسد به چکاپ‌‌‌های سالیانه و بیمه درمانی.
اینجا هندوستان است، سرزمین فیل و مهاراجه! سرزمین سنگ‌های قیمتی؛ سرزمین زمرد. اینجا هندوستان است؛ سرزمین زنان پابرهنه، کودکان بی‌جامه. اینجا هند است سرزمین فقر! اینجا سرزمینی است که ندارها از پس سوزاندن جنازه اقوامشان برنمی‌‌‌آیند، اینجا ندارها بی‌احترام میپوسند!