علی اکبرزاده - شهروند| بزرگی می‌گفت، هر کس در زندگی به دنبال آن چیزی است که ندارد. فقرا به دنبال پول، ثروتمندان به دنبال آرامش و انسان‌های آرام به دنبال هیجان. این تعبیر اما قدری شبیه به حال جامعه ایرانی در تنگنای تحریم یا حتی در دوران گذار از آن نیز هست. جامعه ایرانی اکنون به دنبال پشت سر گذاشتن مشکلات اقتصادی است و در هر لحظه و با کوچکترین تغییر از خود و دیگران می‌پرسد، آیا ارزانی از راه می‌رسد. بی‌شک آنقدری که عموم جامعه اکنون به دنبال فرار از تورم و رسیدن به ثبات اقتصادی (بخوانید قیمت‌ها) است به هیچ موضوع دیگری اهمیت نمی‌دهد. حتی مباحثی نظیر رشد علمی، اقتدار نظامی و توسعه‌یافتگی در باور عمومی اولویت ابتدایی را از آن خود نکرده است، زیرا اندیشیدن به سرنوشت کوتاه‌مدت اقتصادی برای قریب به اتفاق افراد، اولویت ویژه‌تری دارد.
جامعه ایرانی در انتظار ارزانی
این تفسیر اما در نگاهی دیگر بسیار با حال و روز بازار خودروی ایران همخوانی دارد. چه پیش و چه پس از توافق اولیه میان ایران و ابرقدرت‌های جهان در سوییس، مخاطبان این بازار همواره می‌پرسیدند: بعد از توافق پراید ارزان می‌شود؟ به تبع همین سوال ساده‌انگارانه هم خودروسازان پاسخ می‌دادند: ارزان که نه، اما روند گرانی آرام‌تر از قبل خواهد بود. حال تحقق توافق، لغو تحریم‌ها و آشتی ایران در سطح بین‌المللی بسیار محتمل‌تر از قبل است و اینک پاسخ به این سوال که چه سرنوشتی در انتظار بازارهای ایران خواهد بود، قدری منطقی‌تر به نظر می‌رسد. گروه اقتصادی
« شهروند» نیز در پی سلسله گزارش‌های خود در مورد بازارهای مختلف از نوسانات طلا و ارز گرفته تا بازار جهانی نفت، این‌بار به سراغ صنعت خودرو آمده تا با تحلیلی از این بازار آینده خودروسازی در ایران (بخوانید اوضاع قیمتی) را قدری بیشتر از گذشته شفاف کند. در این میان اما توجه منطقی به عناصر اثرگذار در تغییرات قیمتی ازجمله ملاک‌هایی است که به مخاطبان بازار خودرو اجازه تصمیم‌گیری منطقی را خواهد داد؛ حال آن‌که رفتارهای احساسی ازجمله قهر خریداران با این بازار و همچنین حضور از روی ناچاری و خرید بی‌موقع نیز از سوی هیچ عقل سلیمی توصیه نمی‌شود.
پراید ارزون میشه؟
بدون شک مهم‌ترین و اولین سوال مخاطبان بازار خودرو همین است. پراید به عنوان سمبل تولید ایرانی و پرتیراژترین خودروی داخلی همیشه مورد سوال بوده است اما به واقع چه دلیل منطقی برای ارزانی این خودرو پس از تفاهم اولیه در لوزان حادث شده است که انتظار ارزانی پراید یا هر خودروی داخلی دیگری قریب‌الوقوع باشد. حال آن‌که افزایش قیمت‌های متعدد خودروسازان در بازه زمانی 3سال گذشته به قدری ناگهانی و دور از ذهن رخ داده است که همگان همچنان در انتظار بازگشت این قیمت‌ها هستند. برای تفسیر بهتر این گفته‌ها به صحبت‌های احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان در گفت‌وگو با «شهروند» اشاره می‌کنیم. او اعتقاد دارد هنوز خبری نشده است که بازار خودروهای داخلی را تحت تأثیر خود قرار دهد و مشکلاتی نظیر حمل‌ونقل پول و عواملی که بهای تمام شده را بالا می‌برد هنوز بر سر جای خود استوار است. به اعتقاد وی، زمانی که همچنان مواردی نظیر مالیات بر ارزش افزوده (9درصد در سال 94) و افزایش دستمزد کارگران بهای تولید را بالا می‌برد چطور می‌توان از کاهش قیمت‌ها صحبت کرد؟
دقیقا کی خودرو ارزون میشه؟
به جرأت می‌توان گفت بعد از سوال ابتدایی، این سوال مهم‌ترین سوال مخاطبان بازار خودرو است. گذشته از این‌که صحبت‌های دبیر انجمن خودروسازان (به عنوان سخنگو و نماینده خودروسازی‌های کشور) چقدر منطقی و بر پایه علم اقتصاد است، به این موضوع اشاره می‌کنیم که سیر نزولی قیمت‌ها در بازار خودرو از چه زمانی آغاز می‌شود؟ در همین باره نیز احمد نعمت‌بخش به« شهروند» گفته است: زمانی انتظار کاهش قیمت خودرو منطقی است که سایر مؤلفه‌های تولید خودرو ثابت باقی مانده باشد. اگر توافق تیرماه (به امید خدا) قطعی شود و در پی آن برخی هزینه‌های تولید نیز کاهش یابد، می‌توان انتظار داشت که قیمت خودرو نیز ارزان شود، البته که در این شرایط انتظار ارزانی خودرو بي‌مورد است. نعمت‌بخش اما برای تفهیم بهتر بحث گرانی عوامل تولید به نکات دیگری هم اشاره کرد و گفت: زمانی که مجلس خود دستور گرانی آب، برق و حقوق کارگران را صادر می‌کند، چگونه می‌توان انتظار داشت که خودرو ارزان شود، تازه امسال گرانی بیمه شخص ثالث گریبانگیر مردم و خودروسازان نشد، چه‌بسا اتفاقات دیگری رخ می‌داد.
سرنوشت قیمت‌ها تا پیش از توافق تیرماه
با این همه اما می‌توان گفت که در شرایط کنونی که تأثیر تفاهم اولیه قدری بازارهای بورس و ارز و طلا را دچار نوسان کرده نمی‌توان انتظار داشت که قیمت خودروهای تولیدی داخل که همگی از چندین عنصر داخلی سرچشمه می‌گیرد، تغییر چندانی کند. حال آن‌که خبرسازی برخی رسانه‌ها درخصوص گرانی پراید یا افزایش قیمت برخی محصولات نیز نزدیک به حقیقت به نظر نمی‌رسد. در کنار این اما خودروهای وارداتی داستان دیگری دارند. نرخ ارز مهم‌ترین مؤلفه در تغییر قیمت این خودروهاست. قیمت ارز هم چنانچه همگان شاهد آن بودند، در روز اولیه پس از توافق، نوسان شدیدی را تجربه کرد و دچار افت محسوسی نیز شد اما چند روز پس از این رخداد، قیمت‌ها دچار ثبات نسبی شد که امید ارزانی کالاهای وارداتی را نیز از میان برد. از نگاهی ریشه‌ای‌تر، اقبال صنعت خودروی ایران به شرکای خارجی و نیم‌نگاه آنان به بازارهای ایران نیز می‌تواند نوید روزهای زیباتری را برای صنعت خودروی ایران داشته باشد؛ زمانی که خودروسازان کره‌ای، ژاپنی، آلمانی و آمریکایی با حضوری قدرتمند چینی‌ها را از میدان به در کرده و در قراردادهایی مشترک با خودروسازان داخلی به تولید خودروهای مرغوب بپردازند. به تفسیر نعمت‌بخش اما افزون بر تولیدات داخلی، در آن وضع صادرات نیز سامان می‌گیرد و خودروهایی که اکنون به سوریه و عراق صادر می‌شوند، در آن دوران با افزایش کیفیت می‌توانند به کشورهای مهم‌تری نظیر ژاپن هم صادر شوند.
واقعیت‌های امروز بازار خودرو
گذشته از این موضوعات اما باید به ذهن آماده برای ارزانی جامعه ایرانی این خبر را هم بدهیم که خودروسازان با مفروضات ذکر شده در سطور بالا، آماده ارایه تورم‌بخشی از سوی بانک مرکزی در اردیبهشت‌ماه هستند تا درخواست‌های تازه‌شان را برای افزایش قیمت‌ها به شورای رقابت ارسال کنند اما به‌زعم نماینده اصفهانی‌شان احمد نعمت‌بخش، پس از تفاهم ایران با کشورهای قدرتمند جهان احتمال دارد شیب گرانی خودرو در کشور قدری کند شود اما تا اطلاع ثانوی خبری از ارزانی نیست!