شیوا سعیدی| روز پنجشنبه بالاخره چارچوبی برای برنامه هسته‌ای ایران تعیین شد که براساس آن تحریم‌های نفتي ايران لغو می‌شوند. در هفته گذشته به خاطر انتشار اخباری درباره مذاکرات هسته‌ای ایران، بهای طلای سیاه دچار نوسان شده بود.
روز چهارشنبه مصادف با 12 فروردین با درج اخباری درباره ادامه مذاکرات بازار نفت جانی گرفت و سبب شد قیمت آن صعودی شود اما روز بعد به محض انتشار خبر امضای بیانیه مطبوعاتی، قیمت طلای سیاه به‌طور لحظه‌ای حدود 2 دلار كاهش يافت و به 53 دلار رسید. هرچند دوباره بهای آن افزوده شد اما این واقعه خود سرآغازی برای نزولی شدن بازار شد و پس از آن نوسان همچنان ادامه یافت. تمام این اخبار سبب شد بهای نفت برنت در ساعات پایانی بازار روز جمعه به 54.95 دلار به ازای هر بشکه برسد. این در حالی است که بیژن نامدارزنگنه، وزیرنفت در اواخر سال گذشته پیش‌بینی کرده بود پس از انجام توافق هسته‌ای، بهای جهانی نفت کاهش یابد. طی سه‌سال گذشته یکی از دلایلی که سبب شد بهای نفت حدود 100 دلار به ازای هر بشکه بماند، تحریم‌های ایران بود. البته این نگرانی چندان هم عجیب نیست. در زمانی که روزانه حدود 2‌میلیون بشکه نفت مازاد در بازار وجود دارد، افزوده شدن یک‌میلیون بشکه نفت در روز فشار بیشتری به قیمت‌های جهانی وارد می‌کند. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز ایران حدود 20‌میلیون بشکه نفت ذخیره کرده است (بیش از مصرف یک روز آمریکا) که احتمالا وارد بازار خواهد شد. این خود خطری برای بازار راکد طلای سیاه است. در همین زمینه به دیدگاه رسانه‌های مختلف درباره ورود دوباره ایران به بازارهای نفت نگاهی داریم:
 فرصتی ایده‌آل سرمایه‌گذاری
همزمان با این اتفاق شرکت‌های بین‌المللی به‌خصوص در اروپا، روسیه و چین به فعالیت در صنعت نفت ایران ابراز علاقه کرده‌اند. در همین زمینه مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران می‌گوید: مشتریان سنتی ایران آماده افزایش خرید نفت از ایران هستند اما باید منتظر لغو تحریم‌ها بود. سیدمحسن قمصری با تأکید بر این‌که در صورت کاهش فشار از روی مشتریان نفت خام ایران امکان افزایش صادرات نفت خام وجود دارد، اظهار کرد: هم‌اکنون خریداران متعددی از کشورهای مختلف جهان برای واردات نفت خام از ایران اعلام آمادگی کرده‌اند و افزایش فروش  یا از سرگیری صادرات نفت در گروی تعلیق کامل تحریم‌های ایران است.
در ماه‌های اخیر شرکت انگلیسی - هلندی شل، توتال فرانسه و انی ایتالیا مذاکراتی را با وزیر نفت ایران برگزار کرده‌اند. همچنین شرکت‌های رپسول اسپانیا و استات اویل نروژ پیش از تحریم‌ها در این کشور حضور داشتند. در همین حال، مقام‌های ایرانی اعلام کردند که برای مشارکت شرکت‌های بی‌پی، شورون و کونوکوفیلیپس و آغاز تولید در ایران آمادگی دارند. وزارت نفت ایران نیز قراردادهای جدید را برای جذب شرکت‌های غربی تدوین می‌کند؛ قراردادهایی که ارایه سود بیشتر بخشی از آنها به شمار می‌آید. یکی از مقام‌های شرکت توتال فرانسه نیز اعلام کرده است: از روزی که امکان‌پذیر شود، مذاکرات را بلافاصله با ایران آغاز می‌کنیم.
 از سوی دیگر ریموند جیمز در این ‌باره به وال‌استریت ژورنال می‌گوید: نباید بخش فنی را از نظر دور داشت. هنگامی که چاهی بسته می‌شود، استخراج دوباره از آن به سادگی انجام نمی‌شود. اوزوالد کلینت تحلیلگر ارشد در موسسه تحقیقاتی سانفورد برنستاین می‌گوید: این یک فرصت سرمایه‌گذاری فوق‌العاده است مانند روسیه یا آرژانتین. بسیاری از شرکت‌های آمریکایی و اروپایی در بحث استخراج از چاه‌های قدیمی نفت تخصص دارند و البته سرمایه‌شان نیز کافی است بنابراین ایران مکانی ایده‌آل برای سرمایه‌گذاری آنان محسوب می‌شود.
ایران نیازمند  سرمایه‌گذاری
 500‌میلیارد دلاری
اما به نظر می‌رسد بازگشت آنان به مدت زمانی نیازمند باشد زیرا با کاهش قیمت نفت، این شرکت‌ها از بودجه‌های استخراج و تولید خود کاسته‌اند. با این وجود «دراگان ووکوویک» رئیس موسسه «Mediterranean International» (یک شرکت خدمات صنعت نفت در خاورمیانه) می‌گوید: شرکت‌های نفتی به کندی در ایران سرمایه‌گذاری خواهند کرد. برای این کار حداقل به یک‌سال زمان نیاز است. روزنامه وال‌استریت ژورنال به نقل از «راکی انصاری» یکی از موسسان شرکت مشاوره بین‌المللی PJSC در ایران تخمین می‌زند صنعت نفت و گاز ایران حداقل به 500‌میلیارد دلار سرمایه نیاز داشته باشد.
طبق آمار صندوق بین‌المللی پول تحریم‌ها سبب شده بود درآمد بخش نفت و گاز طبیعی ایران در‌ سال مالی 2014-2013 به 56‌میلیارد دلار برسد. این در حالی است که در ‌سال مالی قبل (2012-2011) درآمد این بخش 118‌میلیارد دلار بود.
ورود نفت ایران به بازار در 2016
با وجود آن‌که وزیر نفت ایران، پیش‌بینی کرده است که چند ماه پس از لغو تحریم‌ها علیه تهران، تولید نفت این کشور یک‌میلیون بشکه در روز افزایش می‌یابد اما به عقیده کارشناسان مختلف، با وجود فرصت‌های گفته شده افزایش نفت ایرانی در بازارهای جهانی به این سادگی نخواهد بود. «باب مک نالی» رئیس تحقیقات گروه انرژی راپیدان ویکی از مشاوران سابق جورج دبلیو بوش می‌گوید: تفاهم با ایران که زمانی پنجمین تولید‌کننده بزرگ نفت جهان محسوب می‌شد، احتمالا ماه‌ها پس از تاریخ تعیین شده 30 ژوئن باشد و پس از این تاریخ نفت ایران وارد بازار خواهد شد. «جیسون بوردف» مدیر مرکز سیاست‌های جهانی انرژی در دانشگاه کلمبیا و یکی از مشاوران سابق باراک اوباما نیز در این مورد با او هم عقیده است و می‌گوید: مدتی طول می‌کشد تا نفت ایران به‌طور کامل وارد بازارهای جهانی شود و به نظر من بازارهای جهان تا 2016 باید منتظر نفت ایران بمانند.
 افزایش 500 هزاربشکه‌ای سهم ایران
برخی از تحلیلگران بازار معتقدند 6 ماه پس از لغو تحریم‌ها ایران روزانه 200 تا 600‌هزار بشکه نفت بیشتر به بازارها وارد می‌کند. «تیم بروسما» مدیر اجرایی بخش امنیت انرژی و تغییرات
 آب و هوایی در موسسه بروکینگز می‌گوید: به احتمال زیاد ایران طی 90 روز، ایران روزانه 500‌هزار بشکه اضافی وارد بازار خواهد کرد. با این وجود دستیابی به کل ظرفیت قبل از تحریم‌ها در نیمه دوم 2016 ممکن خواهد بود، زیرا صنعت نفت کشور به سرمایه‌گذاری‌های تازه برای احیای حوزه‌های خود نیاز دارد. البته این در حالی است که برخی دیگر از کارشناسان این پیش‌بینی را خوشبینانه می‌دانند. تحلیلگران موسسه انرژی اسپکتز در یادداشتی روز پنجشنبه نوشت: لغو تحریم‌ها مدت زمانی طول خواهد کشید. هنوز کاملا مشخص نیست آیا خریداران احتمالی نفت ایران برای خرید زودهنگام پیش‌قدم خواهند شد یا بیم از مجازات شدن توسط قدرت‌های اروپایی و آمریکا برای زیر پا گذاشتن تحریم‌هایی که به‌زودی لغو خواهد شد، آنان را از این اقدام باز می‌دارد.
مایکل کوهن مدیر تحقیقات بخش انرژی در بانک بارکلیز می‌گوید: در کنار این موارد باید به یاد داشت حتی قبل از این تفاهم قرار بود ایران 300‌هزار بشکه دیگر در روز صادر کند که مقصد بخش بزرگی از آن هند  است.
با این وجود خطر اقدامات سیاسی واشنگتن و دسترسی محدود به بیمه تانکرهای حمل نقت احتمالا پالایشگرانی مانند «پتروچاینا» و «هندوستان پترولیوم» (که برای خرید نفت خام مشتاق هستند) را از اقدامات زودهنگام برای خرید نفت ایران منصرف کند اما در‌ سال بعد لغو تحریم‌ها سبب می‌شود نقش ایران در بازار نفت کلیدی‌تر شود.
«ترور‌هاوزر» یکی از شرکای گروه رودیوم می‌گوید: هر چند مدتی طول می‌کشد تا ظرفیت صادرات نفت خام ایران بهبود یابد اما اخبار مربوط به رفع محدودیت‌های تجاری ایران باعث شده احتمال افزایش قیمت در بازار اشباع شده کنونی هم از بین برود.
لغو تحریم‌ها چالشی بزرگ برای قدرت عربستان
هرچند این اخبار برای خریداران نفت و ایران زیاد خوشایند نیست اما کشورهای عربستان سعودی، عراق و دیگران در کارتل اوپک از آن استقبال می‌کنند زیرا بیم آن دارند که بازگشت سریع ظرفیت نفت ایران فشار بیشتری به قیمت‌های نفت وارد کند، آن هم در حالی ‌که طی 6 ماه بهای آن 50‌درصد کاسته شد.
با وجود تحریم‌ها و اتفاقات گذشته ایران هنوز هم یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت در جهان است و پس از عربستان سعودی، ونزوئلا و کانادا بزرگترین مخازن ثبت شده انرژی را در اختیار دارد. بزرگترین خریداران آن چین، هند، ژاپن، کره‌جنوبی و ترکیه هستند. صادرات گسترده ایران روی بقیه کشورهای کارتل اوپک مانند عربستان ‌سعودی تأثیرگذار خواهد بود. ایران با افزایش تولید و اتحاد با عراق و ونزوئلا می‌تواند رهبری عربستان در این کارتل را به چالش بکشد.
در هر حال به عقیده کارشناسان خبرگزاری رویترز تابستان 2015 برای نفت رویدادهای پیش‌بینی نشده‌ای دربرخواهد داشت. اجلاس بعدی اوپک در 5 ژوئن برگزار خواهد شد که نخستین ملاقات از نوامبر 2014 محسوب می‌شود. در نوامبر ‌سال گذشته این کارتل تصمیم گرفت با وجود کاهش قیمت‌ها سطح تولید خود را همچنان حفظ کند.
در این میان تقاضای جهانی سریع‌تر از پیش‌بینی‌ها افزوده شد و رشد تولیدات نفت شیل آمریکا نیز کند شد. تمام این عوامل ناهماهنگی و عدم قطعیت‌های زیادی را در بازار رقم زدند. جیم ریتربوس تحلیلگر بازار نفت در این‌ باره می‌گوید: در سه ماهه جاری میلادی سایه لغو تحریم‌های ایران همچنان بر بازار نفت سنگینی خواهد کرد.

  افزایش 200تا 600 هزار بشکه‌ای نفت ایران در بازارطی  6 ماه آتی
  تحریم ایران سبب شد نفت به حدود 100 دلار برسد
   ایران 20‌میلیون بشکه نفت ذخیره دارد
   یک‌ سال طول می‌کشد شرکت‌های خارجی در ایران سرمایه‌گذاری کنند
  در سال بعد با لغو تحریم‌ها نقش ایران در بازار نفت کلیدی‌تر شود
  ایران برای مشارکت با بی‌پی، شورون و کونوکوفیلیپس آماده است