شهروند| در مواجهه با سوانحی نظیر تصادفات جاده‌ای و سوختگی‌ها، آگاهی عمومی و توانایی در اجرای اقدامات اولیه می‌تواند نقش مؤثری در کاهش شدت آسیب‌ها، پیشگیری از مرگ و افزایش احتمال بهبود مصدومان ایفا کند. در این گزارش آموزشی، به بررسی اقدامات لازم در صحنه تصادف و نحوه برخورد صحیح با انواع سوختگی می‌پردازیم.
بخش اول: امدادرسانی در حوادث رانندگی
۱. ایمن‌سازی صحنه حادثه
نخستین و مهم‌ترین اصل در هرگونه امدادرسانی، تأمین ایمنی خود امدادگر، مصدومان و سایر افراد حاضر در محل است. به این منظور باید:
خودرو یا وسیله نقلیه شخصی را در فاصله‌ای ایمن از محل حادثه متوقف کرد.
فلاشر خودرو روشن و مثلث خطر در فاصله مناسب (حداقل ۵۰ متر) قرار داده شود.
از ورود افراد غیرآموزش‌دیده به محل حادثه جلوگیری شود.
در صورت وجود خطراتی نظیر نشت بنزین، احتمال آتش‌سوزی یا واژگونی خودرو، موضوع به مرکز فوریت‌های امدادی اطلاع داده شود.
نکته: در صورت احتمال خطر انفجار یا آتش‌سوزی، امدادگر باید با رعایت ایمنی، تلاش کند مصدومان را از محل حادثه دور سازد.
۲. ارزیابی مصدومان و اولویت‌بندی کمک‌رسانی
پس از تأمین ایمنی محل، امدادگر باید مصدومان را از نظر سطح هوشیاری، وضعیت تنفس، وجود خونریزی شدید، جراحات آشکار یا شکستگی بررسی کرده و طبق اولویت زیر به آن‌ها رسیدگی کند:
1. افراد فاقد تنفس (نیازمند احیای قلبی ریوی)
2. مصدومان دارای خونریزی شدید
3. افراد بیهوش یا دچار شوک
4. مصدومان دارای جراحت سطحی یا درد
۳. اقدامات پایه در امدادرسانی به مصدومان تصادف
الف) کنترل خونریزی: فشار مستقیم با گاز استریل یا پارچه تمیز
بالا نگه‌داشتن عضو دچار خونریزی (در صورت امکان)
استفاده از آتل برای ثابت نگه‌داشتن عضو آسیب‌دیده
ب) کمک به فرد بیهوش اما دارای تنفس:
بررسی وجود آسیب به گردن و ستون فقرات
در صورت نبود خطر، قرار دادن فرد در وضعیت بهبودی (روی پهلو)
کنترل مستمر تنفس و علائم حیاتی
ج) حمایت از شکستگی‌ها:
پرهیز از جابه‌جایی غیرضروری تثبیت اندام آسیب‌دیده با آتل یا وسایل موقت مانند روزنامه پیچیده‌شده، تخته یا پارچه تمیز
۴. اقدامات ممنوع در صحنه تصادف
جابه‌جایی بی‌مورد مصدومان (مگر در صورت وجود خطر فوری مانند آتش‌سوزی)
نوشاندن آب یا مواد غذایی به افراد بیهوش یا دارای جراحت شدید
دستکاری زخم‌های باز یا بیرون کشیدن اجسام خارجی فرو رفته در بدن
۵. تماس با اورژانس و اطلاع‌رسانی دقیق
در سریع‌ترین زمان ممکن با شماره ۱۱۵ (اورژانس) تماس گرفته و اطلاعات زیر را ارائه دهید:
محل دقیق حادثه (با جزئیات قابل فهم برای امدادگران)
تعداد مصدومان و وضعیت کلی آنان
نوع حادثه (تصادف، واژگونی، برخورد، آتش‌سوزی و...)
وجود خطراتی مانند نشت سوخت یا آتش‌سوزی
بخش دوم: امدادرسانی در موارد سوختگی
سوختگی‌ها ممکن است در اثر حرارت مستقیم (آتش)، مایعات داغ، بخار، تماس با اجسام داغ، مواد شیمیایی یا برق ایجاد شوند. بسته به نوع سوختگی و وسعت آن، نحوه امدادرسانی متفاوت است.
۱. طبقه‌بندی سوختگی بر اساس شدت
سوختگی درجه یک (سطحی): قرمزی، درد خفیف، بدون تاول
سوختگی درجه دو (متوسط): درد شدید، تاول، تورم
سوختگی درجه سه (عمیق): پوست زغالی یا سفیدرنگ، بی‌حسی در ناحیه
۲. اقدامات اولیه در صحنه سوختگی
الف) دور کردن مصدوم از منبع خطر:
در صورت وجود آتش، با پتو یا پارچه ضخیم و مرطوب شعله را خاموش کنید.
در سوختگی‌های الکتریکی، پیش از نزدیک‌شدن، منبع برق را قطع کنید.
لباس‌های شعله‌ور را با احتیاط از تن فرد خارج کرده یا با آب سرد خیس کنید.
ب) خنک‌سازی محل سوختگی:
ناحیه سوخته را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زیر آب خنک جاری قرار دهید.
استفاده از یخ یا آب بسیار سرد ممنوع است، زیرا باعث آسیب بیشتر به بافت می‌شود.
ج) پانسمان اولیه:
پس از خنک‌سازی، محل سوختگی را با گاز استریل یا پارچه تمیز کنید
در سوختگی انگشتان، آن‌ها را جداگانه پانسمان کرده تا به یکدیگر نچسبند.
۳. اقدامات ممنوع در سوختگی‌ها
استفاده از مواد خانگی مانند روغن، کره، پمادهای سنتی یا خمیردندان ترکاندن تاول‌ها
اعمال فشار زیاد روی محل سوختگی قراردادن مستقیم یخ روی پوست
۴. موارد ضروری ارجاع به مراکز درمانی
امدادگر موظف است در موارد زیر، فرد دچار سوختگی را بدون تأخیر به مراکز درمانی منتقل کرده یا با اورژانس تماس بگیرد:
سوختگی در نواحی حساس مانند صورت، گردن، قفسه سینه یا اندام تناسلی
سوختگی‌های وسیع (بیش از ۱۰ درصد سطح بدن)
سوختگی در کودکان، سالمندان یا افراد دارای بیماری زمینه‌ای
اختلال هوشیاری، مشکلات تنفسی یا وجود علائم شوک
نتیجه‌گیری
آموزش کمک‌های اولیه و امدادرسانی در تصادف و سوختگی دانشی ضروری برای همه به‌شمار می‌رود. در لحظات بحرانی، یک اقدام صحیح و علمی می‌تواند جان انسانی را نجات دهد. با رعایت اصول ایمنی، انجام اقدامات اولیه و اطلاع‌رسانی دقیق به نیروهای تخصصی، می‌توان از گسترش آسیب‌ها جلوگیری و نقش مؤثری در مدیریت بحران ایفا کرد.