[ ملیحه محمودخواه ] در حالی که استان سمنان با زیبایی‌های طبیعی و اقلیمی منحصر به فرد خود، همواره مقصدی جذاب برای طبیعت‌گردان و ماجراجویان بوده است، گاهی اوقات همین طبیعت بکر، روی خشن خود را نمایان می‌کند و مسافران را در دام چالش‌های غیرمنتظره گرفتار می کند. دو حادثه اخیر در جنگل ابر شاهرود و ارتفاعات اُپرت در شمال مهدی‌شهر، بار دیگر اهمیت آمادگی و سرعت عمل نیروهای امدادی را در مواجهه با حوادث طبیعی به نمایش گذاشت. روایت‌های این دو عملیات نجات، داستانی از تلاش بی‌وقفه، ایثار و مدیریت بحران در دل طبیعت خشمگین است. 

۱۹ دقیقه تا واژگونی، ۱۸ نجات‌یافته از چنگال مه و باران
جنگل ابر شاهرود، نگین سبز استان سمنان، به دلیل ویژگی‌های اقلیمی خاص خود، همواره مقصد پرطرفداری برای گردشگران و طبیعت‌گردان است. پدیده اقیانوس ابر، پوشش گیاهی انبوه و آب و هوای خنک در فصول گرم سال، جذابیت این منطقه را دوچندان می‌کند. اما همین ویژگی‌های اقلیمی، در صورت عدم رعایت نکات ایمنی و بی‌توجهی به هشدارهای هواشناسی، می‌تواند به سرعت به چالش‌هایی جدی تبدیل شود. حادثه اخیر در این منطقه، نمونه‌ای بارز از این وضعیت بود.

زنگ هشدار در ساعت ۱۵:۴۰
ساعت ۱۵:۴۰ عصر بود که سکوت نسبی مرکز کنترل جمعیت هلال احمر استان سمنان با صدای زنگ اضطراری در هم شکست. شهروندان، با نگرانی از گیر افتادن هفت دستگاه خودرو در جنگل ابر شاهرود خبر می‌دادند. مهدی نجفی، معاون عملیات سازمان امداد و نجات هلال احمر استان سمنان در گفت‌وگو با «شهروند» می گوید: گزارش‌های اولیه حاکی از این بود که تغییر ناگهانی شرایط جوی، شامل مه غلیظ و باران شدید، مسیرهای جنگلی را لغزنده و گل‌آلود کرده و باعث گرفتار شدن خودروها شده است. منطقه‌ای که به دلیل شرایط جوی ناگهانی و تغییرات آب و هوایی شدید، به سرعت می‌تواند از بهشتی سرسبز به کابوسی از مه غلیظ و باران بی‌وقفه تبدیل شود. تنها ۱۹ دقیقه پس از دریافت گزارش اولیه، تیم امداد و نجات کوهستان جنگل ابر، مستقر در قلب طبیعت، آماده حرکت به سمت محل حادثه شد. این تیم، شامل امدادگران زبده و آشنا به منطقه بود که به سرعت تجهیزات لازم برای عملیات نجات در شرایط کوهستانی و جنگلی را آماده کردند. سرعت عمل در این لحظات اولیه، حیاتی بود؛ چرا که هر لحظه تأخیر می‌توانست سرنوشت دیگری را برای گرفتارشدگان رقم بزند و احتمال وقوع حوادث ناگوارتر را افزایش دهد.

مه، باران و خبر ناگوار واژگونی
تیم امدادگران به سمت جاده‌های لغزنده و مسیرهای پرپیچ و خم جنگل حرکت کرد. شرایط جوی به شدت نامساعد بود. مه چنان غلیظ بود که دید افقی را به حداقل رسانده و رانندگی را دشوار کرده بود. باران بی‌امان نیز، جاده‌ها را به رودخانه‌هایی گلی تبدیل کرده و عملاً تردد را غیرممکن ساخته بود. در چنین شرایطی، هر حرکت باید با نهایت احتیاط و تمرکز انجام می‌شد. اما هنوز از راه نرسیده، یک خبر هولناک دیگر به مرکز مخابره شد: یکی از خودروها واژگون شده و به پایین پرت شده است! این خبر، زنگ خطر را با شدت بیشتری به صدا درآورد و بلافاصله پروتکل‌های اضطراری فعال شد. با توجه به شدت حادثه، تیم دوم از پایگاه خرقان، واقع در ۲۵ کیلومتری محل حادثه، به منطقه اعزام شد تا نیروی پشتیبانی و سرعت عمل در عملیات افزایش یابد و در صورت نیاز به تعداد بیشتری از امدادگران، آمادگی لازم وجود داشته باشد.

معجزه‌ای در دل فاجعه
او ادامه می دهد: در صحنه حادثه، تصاویر دلهره‌آور بودند. خودروها در گل و لای عمیق فرو رفته بودند و برخی از آن‌ها تا نیمه در آب و گل غرق شده بودند. اما تکان‌دهنده‌ترین صحنه، مربوط به خودروی واژگون شده بود. این خودرو، در میان درختان و صخره‌ها، واژگون شده و از جاده اصلی خارج شده بود. انتظار می‌رفت که سرنشینان آن دچار آسیب‌های جدی شده باشند. اما به طرز معجزه‌آسایی، سرنشینان خودروی واژگون شده، پیش از سقوط، موفق شده بودند خود را از خودرو خارج کنند و به این ترتیب، هیچ‌گونه آسیب جدی به آنها وارد نشده بود. این اتفاق، اگرچه تلنگری جدی بود و خطر را به وضوح نشان می‌داد، اما نشانی از لطف الهی و هوشیاری مسافران در یک لحظه بحرانی محسوب می‌شد. آنها با غریزه، جان خود را نجات داده بودند.

عملیات نجات و امدادرسانی به ۱۸ نفر
او ادامه می دهد: در مجموع، ۱۸ نفر در این حادثه گرفتار شده بودند. این افراد شامل خانواده‌ها، کودکان و چند گردشگر بودند که در وضعیت‌های مختلفی قرار داشتند. برخی از آن‌ها دچار سرمازدگی و شوک شده بودند، در حالی که بقیه سالم اما ترسیده و نگران بودند. امدادگران با نهایت دقت و سرعت عمل، به تک تک حادثه‌دیدگان امدادرسانی کردند. اولویت با تخلیه افراد آسیب‌پذیرتر، به ویژه کودکان و افراد مسن بود.
چالش های پیش رو برای یک عملیات نجات 
نجفی در ادامه تاکید می کند: یکی از چالش‌های اصلی، انتقال آسیب‌دیدگان بود، به ویژه در مورد دو کودک سه‌ماهه که در یکی از خودروها، با شیشه شکسته و در لبه پرتگاه، در معرض خطر بودند. وضعیت این کودکان به دلیل سرما و شوک ناشی از حادثه، نگران‌کننده بود. امدادگران با احتیاط فراوان، این کودکان و والدینشان را از خودرو خارج کرده و به آمبولانس‌های امداد منتقل کردند. آن‌ها بلافاصله به پایگاه منتقل شده و تحت مراقبت‌های اولیه قرار گرفتند. همچنین، برای خارج کردن خودروها از گل و لای، هماهنگی‌های لازم با یدک‌کش‌ها انجام شد تا پس از تخلیه افراد، خودروها نیز به محل امن منتقل شوند.
او ادامه می دهد : عملیات نجات در جنگل ابر، که شامل انتقال افراد به محل امن، ارائه کمک‌های اولیه، و حتی هماهنگی با یدک‌کش برای خارج کردن خودروها از گل و لای بود، نهایتاً در ساعت ۱۹:۳۳ به پایان رسید. تیمی از امدادگران خسته اما راضی از موفقیت عملیات، به پایگاه بازگشتند. این عملیات، نمونه‌ای از کار تیمی، سرعت عمل و ایثارگری امدادگران بود که جان ۱۸ نفر را از دل طبیعت خشمگین نجات داد.

عملیات دوم : کوهستان اُپرت نجات 32 خودرو از گل و لای
هنوز نفس امدادگران از عملیات جنگل ابر تازه نشده بود که پیام‌های متعدد به مرکز ۱۱۲ هلال احمر، از یک بحران جدید و بزرگ‌تر خبر می‌داد.
او ادامه می دهد:  حدود ۳۰ تا ۳۲ دستگاه خودرو در منطقه اُپرت، واقع در شمال مهدی‌شهر و در مرز استان سمنان و مازندران، گرفتار شده‌اند. اُپرت، با طبیعت بکر، دشت‌های سرسبز، کوهستان‌های سربه فلک کشیده و هوای خنک، بهشتی برای طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان به آفرود است. جاده‌های خاکی و مناظر طبیعی این منطقه، بسیاری را به سمت خود جذب می‌کند. اما همین زیبایی، می‌تواند در یک لحظه به دام تبدیل شود، به خصوص پس از بارندگی‌های شدید. خاک منطقه اُپرت، به دلیل ماهیت چسبنده خود، پس از بارندگی به سرعت به گل و لای عمیق تبدیل می‌شود و حتی خودروهای آفرود را نیز در خود فرو می‌برد. این پدیده، در واقع یک باتلاق گلی را ایجاد می‌کند که خارج شدن از آن به شدت دشوار است.

گرفتار شدن ۳۲ خودرو و صدها نفر
نجفی تاکید می کند: با دریافت این گزارش، تیم کوهستان «نیزبان» مستقر در شهمیرزاد، به سرعت به منطقه اُپرت اعزام شد. اما مقیاس حادثه، فراتر از تصور بود. تعداد دقیق خودروهای گرفتار شده به ۳۲ دستگاه می‌رسید و در این خودروها، خانواده‌ها، کودکان خردسال و گروه‌های طبیعت‌گرد زیادی حضور داشتند. عمده این خودروها، سواری بودند و فاقد قابلیت‌های آفرود برای عبور از چنین مسیرهایی در شرایط گل‌آلود. این بدان معنا بود که بسیاری از مسافران، حتی بدون کوچکترین اشتباه، تنها به دلیل انتخاب مسیر نامناسب در شرایط جوی خاص، در دام افتاده بودند.

امدادگران و اهالی محلی در کنار هم
نجفی در ادامه با تاکید بر اینکه گرفتار شدگان در این حادثه آمار بالایی داشتند خاطرنشان می کند: با توجه به حجم بالای گرفتارشدگان و شرایط دشوار منطقه، هماهنگی با اهالی محلی در دستور کار قرار گرفت. روستاها و مناطق مسکونی اطراف اُپرت، اغلب دارای ساکنان مهمان‌نواز و همیار هستند که در مواقع بحران، همواره به کمک شتافته‌اند. از طریق تماس با دهیار و افراد معتمد محلی، برای اسکان موقت بخشی از حادثه‌دیدگان در خانه‌های روستایی اقدام شد تا زمانی که نیروهای امدادی بتوانند به آنها دسترسی پیدا کنند. این همکاری بی‌سابقه میان امدادگران و مردم محلی، بار دیگر پیوند عمیق انسانیت و همیاری را در لحظات بحرانی به تصویر کشید. اهالی روستا، در منازل خود را به روی مسافران خسته و سرمازده گشودند و با چای داغ و غذای گرم، از آن‌ها پذیرایی کردند. این اقدام، بار روانی زیادی را از دوش امدادگران برداشت و به آن‌ها اجازه داد تا با تمرکز بیشتری به عملیات نجات بپردازند.

تخلیه افراد و انتقال آسیب‌دیدگان
معاون عملیات امداد و نجات  استان سمنان تاکید می کند: امدادگران در تاریکی شب و در شرایطی که سرما و باران همچنان ادامه داشت، شروع به تخلیه افراد از خودروهای گرفتار شده کردند. دمای هوا به شدت افت کرده بود و خطر سرمازدگی، به ویژه برای کودکان، جدی بود. بسیاری از مسافران، به ویژه کودکان، دچار سرمازدگی و خستگی مفرط شده بودند. افراد، عمدتاً زن و کودک، به روستاهای پایین‌دست‌تر مانند مولاده و پشلت که امن‌تر بودند، انتقال یافتند. این روستاها دسترسی بهتری به امکانات اولیه داشتند و می‌توانستند پناهگاه موقتی برای مسافران باشند.
هدف اصلی در این مرحله، نجات جان افراد و انتقال آنها به مکانی امن بود. نجات خودروها به مرحله بعد موکول شد و هماهنگی‌های لازم برای اعزام یدک‌کش‌ها و ماشین‌های سنگین آفرود در روز بعد انجام گرفت، چرا که عملیات بیرون کشیدن ۳۲ خودرو از گل و لای در شب، هم از نظر ایمنی و هم از نظر امکانات، بسیار دشوار و زمان‌بر بود.

موفقیت در دل شب
عملیات نجات در اُپرت، با تلاش بی‌وقفه امدادگران و همکاری اهالی محلی، تا ساعت ۲۳:۵۷ ادامه یافت. در نهایت، تمامی مسافران گرفتار شده، بدون هیچ‌گونه آسیب جانی جدی، به سلامت به مکان‌های امن منتقل شدند. این عملیات گسترده و پیچیده، نشان از آمادگی و توانایی بالای هلال احمر استان سمنان در مدیریت بحران‌های پیچیده و پرتعداد داشت. امدادگران، با وجود خستگی مفرط، از این که توانسته بودند جان صدها نفر را از خطر نجات دهند، احساس رضایت می‌کردند.

درس‌هایی از قلب طبیعت سمنان

نجفی ، با تأکید بر موقعیت اقلیمی منحصر به فرد سمنان، به مسافران و طبیعت‌گردان توصیه می کند: «سمنان استانی است با دو اقلیم کویری و کوهستانی در فاصله ۳۵ کیلومتری یکدیگر. این تنوع، گرچه جاذبه‌های بی‌نظیری را خلق می‌کند، اما تغییرات جوی ناگهانی و پدیده‌های اقلیمی خاص منطقه را نیز به همراه دارد.» وی این تنوع اقلیمی را شمشیر دو لبه‌ای دانست که در کنار زیبایی‌های بی‌نظیر، چالش‌هایی را نیز برای مسافران ایجاد می‌کند. وی می افزاید: مهمترین نکته برای طبیعت‌گردان، چک کردن دقیق وضعیت آب و هوا پیش از حرکت است. در فصل بهار، رگبارهای پراکنده و افت شدید دما، می‌تواند منجر به گیر افتادن خودروها در گل و لای شود. بسیاری از حوادثی که شاهد آن‌ها بودیم، ناشی از بی‌توجهی به همین نکته ساده بوده است. او  تأکید می کند که حتی در یک روز آفتابی، شرایط جوی در مناطق کوهستانی و جنگلی می‌تواند به سرعت تغییر کند و از این رو، بررسی دقیق پیش‌بینی‌های هواشناسی محلی، امری حیاتی است. به اعتقاد او همراه داشتن یک ‹راه بلد› یا استفاده از مسیرهای شناخته‌شده، به خصوص در مناطق کویری (که فصل سفر به آن از پاییز آغاز می‌شود) و کوهستانی، برای جلوگیری از گمشدگی حیاتی است. ورود به مسیرهای ناشناخته و فرعی، می‌تواند شما را در معرض خطرات پیش‌بینی نشده قرار دهد. نجفی اشاره می کند: در بسیاری از موارد گمشدگی، مسافران سعی می‌کنند از میانبرهای ناآشنا استفاده کنند که نه تنها به مقصد نمی‌رسند، بلکه در مناطق صعب‌العبور گرفتار می‌شوند. او توضیح می دهد که جنس خاک در مناطقی مانند اُپرت، بسیار چسبنده است و حتی با کمترین بارندگی، می‌تواند هر خودرویی را از حرکت باز دارد. این موضوع برای بسیاری از رانندگان سواری که آشنایی با این نوع خاک ندارند، به یک غافلگیری بزرگ تبدیل می‌شود. وی توصیه می کند که حتی خودروهای آفرود نیز باید با احتیاط کامل در این مناطق تردد کنند و تجهیزات لازم برای خارج کردن خودرو از گل و لای را به همراه داشته باشند. او  به انواع حوادث رایج در این مناطق اشاره کرده و می گوید: حوادثی مانند واژگونی خودرو، سُرخوردن در ارتفاعات و سقوط، و همچنین گمشدگی، از جمله رایج‌ترین حوادثی هستند که در این مناطق رخ می‌دهند. هوشیاری، آمادگی و احترام به طبیعت، کلید تجربه‌ای امن و لذت‌بخش در قلب استان سمنان است. این بدان معناست که مسافران باید همواره برای بدترین سناریوها آماده باشند و تجهیزات اضطراری لازم مانند پتو، آب، غذا، لباس گرم، و ابزارهای ارتباطی را به همراه داشته باشند. مردم سمنان و مسافران این استان ، باید با رعایت نکات ایمنی و هماهنگی با مسئولین محلی، نقش خود را در کاهش حوادث و تضمین سفری ایمن ایفا کنند. همکاری بین مسافران، مردم محلی و نیروهای امدادی، ستون اصلی یک سفر ایمن و لذت‌بخش در دل طبیعت بکر استان سمنان است.