از آن مزرعه‌داری که مواد شیمیایی در کشتزارش استفاده می‌کند تا صنایع بزرگ آلاینده و منِ مصرف‌گرا، همه و همه در پیشگاه محیط‌زیست به نوعی هم مجرم هستیم و هم قربانی. «مجرم»، به خاطر این‌که آلودگی‌های جهانی را افزایش داده‌ایم و «قربانی»، به خاطر این‌که با قرارگیری در معرض مواد سمی، ممکن است به انواعی از بیماری‌ها مانند سردرد و سرطان مبتلا شویم. البته انتظاری ساده‌لوحانه است اگر فکر کنیم طبق این روشنگری، فرد یا صنعتِ تخریبگری که دچار عقده شهرت و مصرف است، یک باره مسیر خود را تغییر دهد و فقط براساس ارزش‌های غیرمادی‌گرایانه جدید، دست به انتخاب بزند!  هرچند آگاهی‌های عمومی جامعه ما نسبت به مشکلات محیط‌زیستی افزایش یافته است که بیشتر برآیند افزایش درگیری‌های روزمره با این مسائل (از قبیل آلودگی‌ها و خشکسالی) است، ولی طبق نظریه «جامعه ریسک» (Risk Society Thesis) آلریش بک، ریسک‌های امروزی هنوز هم چندان برای مردم محسوس نبوده و تنها با استفاده از ابزارهای دقیق و پیچیده علمی می‌توان آنها را شناسایی کرد. در نتیجه، در صورت عدم موفقیت تلاش‌های ما در اصلاح جامعه صنعتی و استمرار بی‌اعتنایی نهادهای اقتصادی به نارضایتی گروه‌های مردمی در مورد محیط‌زیست، بی‌شک ممکن است شورش‌هایی به راه افتد و با بحران‌های اجتماعی- محیط‌زیستی آخرالزمانی روبه‌رو شویم.
متاسفانه در اکثر کشورها به‌ویژه کشورهای در حال توسعه، دولت‌ها با وضع سیاست‌ها و مقررات پیچیده و مبهم محیط‌زیستی که درواقع مانعی بر سر راه نیروهای تولید و انباشت سرمایه نیستند، بار دیگر وفاداری خود را به رویکرد پیشبرد توسعه اقتصادی نشان داده‌اند. ولی از طرف دیگر، در بین کشورهای توسعه‌‌یافته، آلمان و هلند، دو نمونه از کشورهایی هستند که ضمن توسعه‌یافتگی، موانع سیاسی و اجتماعی موجود بر سر راه پیاده‌سازی سیاست‌های محیط‌زیستی را هموار کرده‌اند که این دستاورد، نتیجه اولویت دادن بالا به موضوعات بوم‌شناختی و امور محیط‌زیستی و همچنین عدم اجازه به بازیگران صنعتی است تا فرآیند «سبز شدن» را مطابق با منافع خویش دستخوش تغییرات کنند.  در نتیجه، ما علاوه بر «عقلانیت علمی» به «عقلانیت اجتماعی» و «عقلانیت فعالیت‌های گروهی» نیاز داریم و جهت نجات بوم‌شناسی و محیط‌زیست که تنها در گرو بازشناسی نهادهای اصلی جامعه مدرن است، امیدوارم هر چه سریع‌تر یک «دولت و مجلس کاملا محیط‌زیستی» ایجاد شوند که مسئولیت محوری آن‌ها، حمایت از محیط‌زیست  باشد.
* دکترای جامعه‌شناسی محیط‌زیست
و پژوهشگر محیط‌زیست