[حمید رضا خالدی ]  چند روز قبل خبری منتشر شد که براساس آن رونمایی از نخستین خط تولید ملی دستگاه الکتروپوریشن درمان سرطان (ECT)  در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، ایران به جمع کشورهای دارای فناوری پیشرفته درمان سرطان پیوسته بود. موضوعی که گرچه بازتاب چندانی در رسانه های داخلی نداشت اما، می تواند نشان از جایگاه برتر ایران در درمان سرطان باشد. جایگاهی که حتی ایران را در این عرصه به یکی از پیشتازهای منطقه و حتی جهان بدل کرده است. مسائلی، معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی سازمان نظام پزشکی اما، ضمن تایید این ادعا، معتقد است که پیشرفت های ایران در مورد درمان سرطان در جهان کم نظیر است.  

به گفته مسئولان، پروژه خط تولید ملی دستگاه الکتروپوریشن درمان سرطان (ECT)  توسط متخصصان یک شرکت ایرانی که در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران مستقر هستند، طراحی و اجرا شده است. دستگاه ECT یک فناوری نوین و غیرتهاجمی در درمان برخی از انواع سرطان است که با استفاده از پالس‌های الکتریکی، نفوذ داروهای ضدسرطان به درون سلول‌های سرطانی را افزایش می‌دهد و اثرگذاری درمان را به شکل چشمگیری ارتقاء می‌بخشد.
این دستاورد علمی و فناورانه با تکیه بر دانش فنی کاملاً بومی و در عین حال با رعایت استانداردهای بین‌المللی طراحی شده و توان رقابت با نمونه‌های خارجی را دارد. ورود ایران به این حوزه پیشرفته، می‌تواند هم باعث کاهش هزینه‌های درمانی برای بیماران داخلی شود و هم زمینه صادرات تجهیزات پزشکی ایرانی به کشورهای دیگر را فراهم کند. با راه‌اندازی این خط تولید، ایران به‌عنوان نخستین کشور در آسیا و در کنار کشورهای انگلستان و ایتالیا، موفق به تولید این فناوری نوین شده است.
الکتروپوریشن (ECT) تاکنون در درمان انواعی از سرطان‌ها نظیر سرطان پوست (SCC)، ملانوم و سرطان پستان نتایج چشم‌گیری داشته است. تاکنون بیش از هزار بیمار با این روش تحت درمان قرار گرفته‌اند که در بیش از ۲۰۰ مورد، درمان موفق منجر به پیشگیری از قطع عضو شده است و این دستاوردی ارزشمند با تاثیری عمیق در ابعاد بالینی و انسانی محسوب می‌شود.

ادامه یک جهاد علمی
ولی این اولین بار نیست که ایران در عرصه درمان سرطان موفق به تولید محصولانی ارزشمند می شود. سال گذشته نیز اعلام شد ایران با تولید نانوداروی پیشرفته تیلمانوسپت، به جمع کشورهای پیشرو در فناوری تشخیص سرطان پیوست. با این دستاورد، حدود ۹۰ درصد بیماران با سرطان‌های مختلف در ایران می‌توانند به روشی ارزان‌تر و دقیق‌تر برای تشخیص و درمان دسترسی داشته باشند.
براین اساس، یک شرکت دانش‌بنیان کشورمان با تولید ماده مؤثره رادیوداروی تشخیصی تکنسیوم ایران را به دومین کشور صاحب این نوع فناوری پیشرفته تشخیص سرطان تبدیل کرده است. به گفته کارشناسان، این محصول، گامی بزرگ در حوزه تشخیص و درمان سرطان محسوب می‌شود و می‌تواند تحولی بزرگ در کاهش هزینه‌های تشخیص سرطان ایجاد کند.
الیاسی،مدیر فروش این شرکت با اشاره به ساخت دستگاه شتاب دهنده خطی توسط متخصصان و نخبگان این شرکت دانش بنیان گفت: ازجمله فناوری‌های مورداستفاده در درمان سرطان، دستگاه‌های شتاب‌دهنده خطی هستند که با تولید اشعه و بمباران تومور سرطانی به درمان سرطان کمک خواهد کرد.
این فعال فناور با اشاره به اینکه تنها ٣ کشور آمریکا، انگلیس و آلمان اقدام به ساخت این دستگاه کرده‌اند و ایران چهارمین تولیدکننده این دستگاه در دنیا است، افزود: با حمایت‌های معاونت علمی ریاست جمهوری، وزارت بهداشت و سازمان انرژی اتمی ظرف مدت ۵ سال توانستیم این شتاب دهنده خطی را تولید کنیم.

ادعای یکه تازی
شاید  به همین دلیل باشد که بسیاری از متولیان دولتی و غیردولتی مدعی اند که ایران در عرصه درمان سرطان یکی از کشورهای یکه تاز دنیا است. مشاور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یکی از همین مسئولان است که گفته است؛ روش‌های درمانی جدید در مورد سرطان‌ها‌ در ایران تقریبا همپای کشورهای پیشرفته است و گاهی هم جلوتر از برخی از آن‌ها حرکت می‌کنیم.
اسماعیل اکبری افزود: سال به سال توفیقات بیشتری در افزایش طول عمر بیماران سرطانی در کشور به دست می‌آوریم. وی ادامه داد: در برخی سرطان‌ها با وجود اینکه در مراحل بالاتری بیماران شناسایی می شوند اما نتیجه فعالیت های درمانی تقریبا هم سطح کشورهای پیشرفته است.
اکبری با اشاره به اینکه سرطان سینه در همه دنیا تقریبا رتبه اول را دارد، گفت: شایع ترین سرطان در مردان و زنان ایرانی، سرطان سینه است. ایران توفیق خوبی در کنترل و درمان این سرطان داشته است.
رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: سرطان معده جزو ۱۰ سرطان شایع دنیا نیست اما در ایران هنوز جزو ۱۰ سرطان شایع است. وی تصریح کرد: بسیار قدرتمندانه در حوزه درمان سرطان وارد شدیم، از سوی دیگر این مرکز حرف های نو در درمان سرطان هایی مانند معده، کورکتال (روده بزرگ) و حتی پانکراس (لوزالمعده) ارائه کرده است.
اکبری با اشاره به اینکه در ایران، سرطان بعد از بیماری‌های قلبی و عروقی  دومین علت مرگ و میر است، گفت: در گذشته در کشورهای ثروتمند سرطان، بعد از بیماری های قلب و عروق، دومین عامل مرگ بود اما الان این کشورها قلب و عروق را به دو بخش عروق و  بیماری های عروق قلب تقسیم کردند که با این کار سرطان اولین عامل مرگ و میر شده است.

بدون اغراق
رضا مسائلی،عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در خصوص ادعای پیشتاز بودن ایران و دراختیار داشتن تکنولوژی های نوین  و روش های درمانی موثر سرطانی معتقد است اقداماتی که پزشکان و پژوهشگران ایرانی برای ساخت دستگاه های فوق پیشرفته درمان سرطان درکشورمان انجام داده‌اند واقعا اعجاب انگیز است. وی در
گفت و‌گو با «شهروند» با ذکر اینکه روش های مختلفی برای درمان سرطان وجود دارد می گوید:  درمان سرطان به طور معمول شامل جراحی ، شیمی درمانی و پرتودرمانی و همچنین تکنیک های جدیدتر مانند رادیولوژی مداخله ای و ایمونوتراپی یا ایمنی درمانی است.
وی با ذکر اینکه در بخش های دستگاهی توفیقات بسیاری را به دست آورده ایم می گوید: چندی قبل محققان یک بخش خصوصی در شهرک علم و فناوری اصفهان موفق به ساخت دستگاه شتاب دهنده خطی برای درمان سرطان که دستگاهی بسیار پیچیده و به روز است، شدند. از آنجاییکه این دستگاه، مشابه داخلی نداشت، یک تیم بزرگ پزشکی شامل متخصصان مختلف و از جمله پزشکان سرطان شناس، از دانشگاه های مختلف کشور به همراه وزارت بهداشت مسئول تست و ارزیابی عملکرد آن شدند. بعد از آنهم این دستگاه در یک مرکز آموزشی - درمانی تحت نظر اعضای هیات علمی آن مجموعه نصب شد که خوشبختانه در آنجا نیز عملکرد خوبی از خود به نمایش گذاشت و در نهایت نیز موفق به  دریافت مجوزهای لازم شد و در سیکل درمانی قرار گرفت.
این پزشک متخصص ادامه می دهد: یا در بخش های «ژن درمانی» ایران جزء کشورهایی است که دستاوردهای خوبی در این مورد داشته است. همین طور در بخش پرتو درمانی یا کربن تراپی که می تواند در درمان سرطان کودکان موثر باشد و آسیب کمتری به بافت بدن آنها بزند، در حالیکه این روش هنوز در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان نوپا است، در ایران به پیشرفت های قابل تاملی دست یافته ایم.
وی با تاکید براینکه باید برای استانداردسازی جهانی این دستگاه ها و روش ها، زیر ساخت های لازم فراهم شود نیز می گوید: برای تحقق این مساله باید هم منابع مالی و هم زیر ساخت های لازم برای دریافت استانداردهای جهانی فراهم شود تا ما نیز بتوانیم محصولاتمان را به سایر کشورهای دنیا صادر کنیم. چرا که در برنامه توسعه هفتم نیز وزارت بهداشت مکلف به صادرات داروها و دستگاه های تولید داخل شده است. اینهم فراهم نمی شود مگر با یک عزم ملی و یک حکمرانی قابل توجه.  
وی از موازی کاری دستگاه ها برای استاندارد‌سازی‌های بین المللی محصولات پزشکی درمان سرطان به عنوان یکی دیگر از آسیب های این حوزه یاد می کند و می گوید: سازمان های موازی مانند سازمان استاندارد، صمت، سازمان توسعه تجارت، معاونت علمی - فناوری ریاست جمهوری  و... نهادهایی هستند که در این زمینه می بایست اظهار نظر کنند. وقتی قرار باشد اینهمه دستگاه در مورد دستگاهی یا محصولی اظهار نظر کنند، مسلم است که اثربخشی آن پایین می آید. بنابراین به نظر می رسد برای آنکه بتوانیم در بازار جهانی درمان سرطان سهمی را از آن خود کنیم باید در حیطه قوانین و وظایف نهادهای مرتبط با این موضوع، اصلاحات و بازنگری‌هایی جدی داشته باشیم تا بتوانیم به دنیا نشان دهیم که دستاوردهای ایران و ایرانی در این زمینه تا چه حد پیشرفته و به روز است.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید می کند: ما در مورد اعضای علمی در بخش های سرطان شناسی استادان بی بدیلی داریم که واقعا حرفهای بسیاری در دنیا برای زدن دارند و با آخرین متدهای درمانی نیز آشنا هستند و خودشان را به روز می کنند. در بخش «فناوری» درمان سرطان نیز می توانیم مدعی باشیم که در مرزهای دانش روز جهان قرار داریم . مثلا وقتی همین دستگاه شتاب دهنده خطی ساخته شده بود، من که آن زمان مسئولیتی داشتم تا وقتی دستگاه را ندیده بودم و عملکرد آن تایید نشد، اصلا نمی توانستم باور کنم که در داخل کشور چنین گام مهمی برداشته شده است. بنابراین باید از این دستاوردها مراقبت شده و به آن بها داده شود.
مسائلی با اشاره به اینکه بحث های حمایت از تولید که حتی در دستور کار مرجعیت دینی و سیاسی ما نیز قرار دارد، در عمل چندان مورد توجه قرار نمی گیرد می گوید:به نظرم باید این حمایت ها تبدیل به داده های کیفی قابل
اندازه گیری شود. یعنی مشخص باشد که نهادهای مرتبط باید چگونه و به چه میزانی به هر دستاورد و محصولی کمک کنند و در عوض مشخص باشد که در قبال این حمایت، تولید کننده این فناوری یا دانش، چه چیزی باید تحویل بدهد. با این روش نه تنها حمایت ها و کمک های مالی هدر نمی‌رود که محققان و تولید کنندگان نیز انگیزه بیشتری پیدا می‌کنند تا به این مسیر ادامه دهند و بسیاری از بیماری ها از جمله همین سرطان را مانند آخرین متدهای روز دنیا، درمان کنند.