با فرارسیدن فصل گرما، خطر گرمازدگی به عنوان یک تهدید جدی برای سلامتی افراد مطرح می‌شود. گرمازدگی، زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به تنظیم دمای خود نباشد و دمای مرکزی بدن به طور خطرناکی افزایش یابد. این وضعیت می‌تواند منجر به آسیب جدی به اندام‌های حیاتی، ناتوانی دائمی و حتی مرگ شود. بنابراین، آگاهی از علائم، علل و راهکارهای پیشگیری از گرمازدگی، امری ضروری برای حفظ سلامتی در فصل گرما است.
گرمازدگی چیست و چگونه رخ می‌دهد؟
گرمازدگی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض گرما یا فعالیت بدنی شدید در هوای گرم ایجاد می‌شود. در این حالت، مکانیسم‌های طبیعی بدن برای خنک کردن خود، مانند تعریق، کارایی خود را از دست می‌دهند و دمای بدن به سرعت افزایش می‌یابد.
دمای طبیعی بدن انسان در محدوده 37 درجه سانتی‌گراد است. در گرمازدگی، دمای بدن می‌تواند به 40 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر برسد. این افزایش شدید دما می‌تواند باعث اختلال در عملکرد سلول‌ها و اندام‌های مختلف بدن شود.
علائم و نشانه‌های گرمازدگی
علائم گرمازدگی می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند. علائم اولیه گرمازدگی شامل موارد زیر است:
اسپاسم‌های دردناک در عضلات، به ویژه در پاها، بازوها و شکم.
در مراحل اولیه، بدن سعی می‌کند با تعریق، دمای خود را کاهش دهد.
احساس خستگی و ضعف عمومی.
سردرد ضربان‌دار.
احساس تهوع و استفراغ.
احساس سرگیجه و عدم تعادل.
پوست ممکن است رنگ‌پریده و مرطوب باشد.
در صورت عدم درمان، علائم گرمازدگی می‌توانند به سرعت بدتر شوند و شامل موارد زیر شوند:
عدم تعریق: در مراحل پیشرفته، بدن دیگر قادر به تعریق نیست.
پوست خشک و داغ: پوست ممکن است خشک، داغ و قرمز باشد.
تند شدن ضربان قلب: ضربان قلب به شدت افزایش می‌یابد.
تنفس سریع: تنفس سریع و سطحی.
گیجی و منگی: احساس گیجی و منگی شدید.
تشنج: انقباض‌های غیرارادی عضلات.
کاهش سطح هوشیاری: از دست دادن هوشیاری و کما.
پیشگیری از گرمازدگی: توصیه‌های کلیدی
پیشگیری از گرمازدگی، بهترین راه برای حفظ سلامتی در فصل گرما است. با رعایت نکات زیر می‌توانید خطر ابتلا به گرمازدگی را به طور قابل توجهی کاهش دهید:
نوشیدن آب کافی:
به طور مرتب آب بنوشید، حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید.
از نوشیدنی‌های شیرین، گازدار و الکلی خودداری کنید، زیرا این نوشیدنی‌ها می‌توانند باعث کم‌آبی بدن شوند.
در طول فعالیت‌های ورزشی یا کار سنگین، آب بیشتری بنوشید.
پوشیدن لباس‌های مناسب:
لباس‌های گشاد، رنگ روشن و نخی بپوشید.
از پوشیدن لباس‌های ضخیم و تیره خودداری کنید.
از کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید.
کاهش فعالیت بدنی در ساعات گرم روز:
از انجام فعالیت‌های ورزشی یا کار سنگین در ساعات اوج گرما (به طور معمول بین ساعت 10 صبح تا 4 بعدازظهر) خودداری کنید.
در صورت اجبار به فعالیت در این ساعات، سعی کنید در سایه استراحت کنید و به طور مرتب آب بنوشید.
استفاده از تهویه مناسب:
در صورت امکان، در محیط‌های خنک و دارای تهویه مناسب بمانید.
از کولر، پنکه یا دستگاه‌های تهویه مطبوع استفاده کنید.
در صورت عدم دسترسی به تهویه مطبوع، به مکان‌های عمومی خنک مانند کتابخانه‌ها یا مراکز خرید بروید.
به طور مرتب حمام یا دوش آب خنک بگیرید تا دمای بدن خود را کاهش دهید.
در صورت امکان، از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید خودداری کنید.
در صورت اجبار به قرار گرفتن در معرض نور خورشید، از کرم ضد آفتاب با SPF مناسب استفاده کنید.
درمان گرمازدگی: اقدامات اورژانسی
گرمازدگی یک وضعیت اورژانسی است و نیاز به درمان فوری دارد. در صورت مشاهده علائم گرمازدگی در فردی، اقدامات زیر را انجام دهید:
فوراً با اورژانس (شماره 115) تماس بگیرید و درخواست کمک کنید.
فرد را به مکانی خنک و سایه‌دار منتقل کنید.
لباس‌های اضافی فرد را درآورید.
با استفاده از آب خنک، بدن فرد را خنک کنید. می‌توانید از اسفنج، پارچه مرطوب یا دوش آب خنک استفاده کنید.
از کمپرس یخ در نواحی گردن، زیر بغل و کشاله ران استفاده کنید.
در صورت هوشیار بودن فرد، به او آب یا نوشیدنی‌های ورزشی بدهید تا بنوشد.
از دادن نوشیدنی‌های شیرین، گازدار و الکلی خودداری کنید.