مهدی آیتی مدیرکل دفتر فنی و مهندسی عمران جمعیت هلال‌احمر
در کشور ما به‌طور مشخص سه سازمان مسئولیت امداد و نجات مردم را در موقع سوانح و حوادث به عهده دارند: سازمان امداد و نجات (هلال‌احمر)، سازمان آتش‌نشانی (شهرداری) و سازمان اورژانس (وزارت بهداشت). عموما سازمان امداد و نجات هلال‌احمر بیشتر مسئولیت کمک و امداد در جاده‌ها و سوانح و حوادثی نظیر سیل و زلزله را به عهده داشته و سازمان آتش‌نشانی بیشتر به اطفای حریق در درون شهرها می‌پردازد و اورژانس در فوریت‌های پزشکی به کار امدادی مشغول است. به نظر می‌رسد چه در فرماندهی امداد و نجات و چه در تقسیم کار و ماموریت‌ها و چه در آموزش حرفه‌ای سه ارگان فوق‌الذکر دارای کاستی‌ها و تداخل در وظایف و ماموریت‌ها هستند که همین مسأله معمولا به هنگام وقوع حوادث مشکل‌آفرین می‌شود.
در کشور ما ستاد بحران وزارت کشور نقش فرماندهی و هماهنگی در بین ارگان‌های مسئول امداد و نجات را به عهده دارد و در پدافند غیرعامل نیز وظیفه اصلی برعهده وزارت دفاع گذاشته شده است. در کنار سازمان‌ها و نهادهای فوق‌الذکر ارگان‌های دیگری نظیر پلیس، وزارت راه، بسیج و ارتش هم در مواقع ضروری و اضطراری وظیفه دارند با نیروی انسانی، ماشین‌آلات و امکانات، خود به کمک انسان‌ها بشتابند.
از مجموع توضیحات فوق به خوبی می‌توان نتیجه گرفت که درحال حاضر اگر سانحه یا حادثه بزرگی در کشور اتفاق بیفتد (مثلا زلزله یا جنگ) در چند جبهه نیاز به وحدت رویه، فرماندهی و سازماندهی واحد و حرفه‌ای احساس می‌شود. شاید بارها در همایش‌ها و رسانه‌ها از زبان مسئولان مختلف شنیده باشیم که در کشور جای یک فرماندهی قوی و واحد برای امداد و نجات خالی است و معمولا به دلیل ناهماهنگی‌های به وجود آمده در هنگام سوانح و حوادث نه‌تنها امدادرسانی به سرعت و به خوبی انجام نمی‌شود، بلکه این ناهماهنگی باعث هدر رفتن بخش مهمی از پول، نیروی انسانی، امکانات و زمان می‌شود.
به نظر می‌رسد یک‌بار برای همیشه می‌بایستی دولت و مجلس ستادهای بحران، حوادث غیرمترقبه، پدافند غیرعامل، اورژانس‌ها، امداد و نجات، نیروهای نظامی و انتظامی و غیره را دور هم جمع کنند و از درون آنها یک سازمان و فرماندهی واحد و قدرتمند برای امداد و نجات انسان‌ها استخراج کنند. در کشورهای مترقی و پیشرفته سال‌هاست که از این مسأله مهم عبور کرده و سازمان‌های امداد و نجات در دنیا معمولا نیروی انسانی را چندمنظوره آموزش می‌دهند، زیرا در زمان وقوع حادثه تنها یک نیروی تکاور با آموزش‌ها و مهارت‌های چند‌جانبه می‌تواند به کمک امکانات مجهز و مدرن در وقت و زمان طلایی به نجات جان انسان‌ها کمک کند و در غیر این صورت بهره‌وری و راندمان و نتیجه کار چندان مطلوب نخواهد بود. شاید در فیلم‌های مستند و سریال‌ها مشاهده کرده باشید که در کشورهای پیشرفته چگونه عملیات امداد و نجات توسط سازمانی چند وجهی و چندمنظوره برنامه‌ریزی و اقدام سریع می‌شود.
در یک عملیات سریع و منظم چندین عامل بایستی برنامه‌ریزی شود که اهم آنها عبارتند از:
1. آموزش نیروی انسانی (تکاور) در چند زمینه:
الف- آموزش‌های پلیسی، نظامی و ورزشی
ب- آموزش‌های درمانی و کمک‌های اولیه
ج- آموزش‌های مدیریتی و اجرایی
د- آموزش‌های اجتماعی و مددکاری
ه- آموزش‌های مهارتی و فنی
2. آموزش ارتباطات و اطلاعات
الف- آموزش‌های مدرن اطلاعاتی و ارتباطی (IT)
ب- آموزش استفاده از وسایل و تجهیزات مدرن ارتباطی (الکترونیک – ماهواره و...)
ج- آموزش‌های اقلیمی و جغرافیایی (آموزش کوهستان، جنگل، دریا، کویر، گرما، سرما و...)
د- آموزش جهت شناخت شهرها، جاده‌ها، روستاها، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی، روانشناسی.
به‌طورکلی ویژگی‌های مدیریت و فرماندهی واحد برای یک سازمان امداد و نجات قوی و مدرن شامل «داشتن اطلاعات به روز و به هنگام»، «داشتن ارتباطات قوی و همه‌جانبه» و «داشتن امکانات و تجهیزات مجهز و مدرن» می‌شود.
یک فرماندهی قوی و مدرن در امر امداد و نجات علاوه بر داشتن نیروهای تکاور چندمنظوره و آموزش‌دیده می‌بایستی به دانش وسیع عملیات امداد و نجات و امکانات مدرن مجهز باشد که این همه به کمک هم در یک هماهنگی واحد می‌تواند سازمانی قدرتمند جهت نجات به موقع انسان‌ها به وجود آورد و در غیر این صورت به محض وقوع حادثه و سانحه، ناهماهنگی‌ها و نافرمانی‌ها می‌تواند در سازمان‌های مختلف مسئول امداد و نجات پدید آید و نارکارآمدی‌ها باعث خرابی و خسارت‌های جبران‌ناپذیر شود و درنهایت همه تقصیر را گردن یکدیگر می‌اندازند و در آخر این مردم هستند که به موقع مددکاری نمی‌شوند و زیان و خسارت می‌بینند.