[ ملیحه محمودخواه]  در کویرهای اطراف گندم‌بریان، جایی که آفتاب بی‌رحمانه بر ریگ های سوخته زمین می‌کوبد در دما تا مرز ذوب شدن پیش می‌رود، امدادگران هلال احمر، حماسه‌ای از ایثار و فداکاری را رقم می‌زنند. گندم‌بریان، نه یک بیابان معمولی، بلکه کانونی جهنمی کویر لوت است؛ دشتی پوشیده از سنگ‌های آتشفشانی که گویی از دل کوره‌ای عظیم بیرون آمده‌اند. در این سرزمین سوخته، هر قدم، نبردی است با گرما، تشنگی و خستگی.
تصور کنید، زیر آفتاب سوزان، در حالی که زمین زیر پایتان مانند آتشدان می‌سوزد، باید مسیری طولانی را با تجهیزات سنگین طی کنید تا به مصدومی برسید که هر لحظه ممکن است امیدش را از دست بدهد. توفان‌های شن، که گاهی ناگهان از راه می‌رسند، دید را به صفر می‌رسانند و پیشروی را دشوارتر می‌کنند. دستگاه‌های ارتباطی، در این شرایط طاقت‌فرسا، ممکن است از کار بیفتند و ارتباط با دنیای بیرون قطع شود.اما با وجود تمام این سختی‌ها، امدادگران هلال احمر، با قلبی سرشار از امید و عزمی راسخ، به دل این جهنم می‌زنند. آن‌ها می‌دانند که هر ثانیه درکویر ، حیاتی است و تأخیر، می‌تواند به بهای جان یک انسان تمام شود. این فرشتگان نجات، با فداکاری بی‌نظیر خود، نشان می‌دهند که حتی در گرم‌ترین و صعب‌العبورترین نقاط زمین، می‌توان بارقه‌های امید را زنده نگه داشت.

کویر لوت، قلب داغ ایران، هر ساله در معرض حوادثی قرار می‌گیرد که امدادگران را با چالش‌هایی بی‌سابقه روبه‌رو می‌کند. گرم‌ترین نقطه ایران، با دمای حیرت‌انگیز و شرایط سخت، امدادگران هلال احمر را به نبردی نفس‌گیر با مرگ می‌کشاند.
رضا فلاح، مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان کرمان، در گفت وگو با «شهروند »به این موضوع اشاره می کند که ماموریت های امداد و نجات در این منطقه بسیار سخت و دشوار است و نجاتگران و داوطلبان هلال احمر با جان و دل در راه کمک به مردم این شرایط دشوار را به جان می خرند.

فلاح با اشاره به بالا بودن دما در منطقه گندم بریان که گاهی تا 70 درجه می رسد  ، به چالش‌های بی‌سابقه امداد و نجات در این منطقه اشاره کرده و می گوید:  گرمای شدید، به خصوص در ساعات روز، باعث می‌شود که تجهیزات پزشکی و حتی دستگاه‌های حیاتی مانند اکسیژن‌سنج دچار اختلال شوند. این شرایط، خطرات جانی برای امدادگران و مصدومان را به شدت افزایش می‌دهد.
او به خاطره ای از سال 98 اشاره کرده و می گوید :‌آن سال سیل عظیمی در منطقه آمد و تمام محدوده کویر پر آب شده و تبدیل به باتلاق شده بود اما با این وجود بچه های هلال احمر در آن شرایط سخت به ماموریتی رفتند که گردشگری در آنجا گرفتار شده بود و اگر امداد رسانی به موقع انجام نمی شد مرگ او قطعی بود اما با کمک امداد هوایی توانستیم او را از دل خطر بیرون بکشیم .
مدیرعامل هلال احمر کرمان، تاکید کرد که گرمای شدید تنها چالش پیش روی امدادگران نیست. توفان‌های شن با سرعت ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت، دید را به حداقل می‌رساند و مانع از عملیات امدادی می‌شود. این شرایط، به گفته فلاح، نیازمند هماهنگی و برنامه‌ریزی دقیق و پیش‌بینی‌ شده است.
او به این موضوع اشاره می کند که جاذبه های شهداد برای بسیاری از گردشگران جذاب است و به همین دلیل بسیاری از افراد برای دیدن این جاذبه ها می آیند اما گاهی مسیر را گم می کنند و در دل کویر ناپدید می شوند.

فلاح در ادامه به همکاری‌های بین‌بخشی در زمینه امداد و نجات اشاره  وخاطرنشان کرد که در مواقع بروز حادثه، امدادگران هلال احمر با تیم‌های امدادی سایر استان‌ها، به ویژه خراسان جنوبی، همکاری نزدیکی دارند.
او می گوید: ما در یک حادثه  که چندی پیش  در ۷۰ کیلومتری شهداد رخ داد ، با پرت شدن یک خودرو در دره مواجه شدیم. بلافاصله با تیم‌های امدادی خراسان جنوبی هماهنگ کردیم و امدادگران کرمان نیز به سرعت وارد عمل شدند. این همکاری بین‌بخشی، در شرایط سخت، نقش کلیدی در موفقیت عملیات امداد و نجات دارد.

فلاح به فقدان زیرساخت‌های مناسب در منطقه اشاره کرده و می گوید: نزدیک‌ترین مراکز درمانی گاهی ۳۰۰ کیلومتر با منطقه حادثه‌دیده فاصله دارند. این مسافت طولانی، زمان امدادرسانی را افزایش می‌دهد و می‌تواند بر روند درمان مصدومان تاثیر منفی بگذارد.
وی تاکید می کند که این چالش‌ها، اهمیت برنامه‌ریزی و آمادگی پیش از وقوع حادثه را دوچندان می‌کند. فلاح بر ضرورت آموزش‌های مداوم و به‌روزرسانی دانش امدادگران در مواجهه با شرایط خاص کویر لوت تاکید کرد.

مدیرعامل هلال احمر کرمان، از تلاش‌های صورت گرفته برای افزایش آمادگی و تجهیز تیم‌های امدادی در کویر لوت سخن می گوید و ادامه می دهد:  تجهیز تیم‌های امدادی با لباس‌های مخصوص، کلاه‌های حفاظتی و دستگاه‌های خنک‌کننده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین، به دنبال افزایش تعداد خودروهای امدادی مجهز به سیستم‌های خنک‌کننده و امکانات پزشکی پیشرفته هستیم تا بتوانیم در شرایط سخت، به بهترین شکل ممکن امدادرسانی کنیم.

فلاح، بر اهمیت آموزش‌های مداوم و پیشگیری از حوادث در مناطق کویری نیز تاکید کرده و می گوید: آموزش‌های ویژه در زمینه رانندگی در مناطق کویری، آشنایی با علائم خطر و نحوه استفاده از تجهیزات حفاظتی، نقش مهمی در کاهش حوادث و پیشگیری از وقوع آن‌ها دارد.

گرمای طاقت‌فرسا، آسمانی سوزان و زمینی داغ. این توصیفی است که عبدالرضا ایمانی‌فرد، رئیس پایگاه امداد و نجات  پایگاه نهبندان، از منطقه گرم و سوزان مشترک با استان کرمان  ارائه می‌دهد. به گفته ایمانی‌فرد، اگرچه شهداد در استان کرمان قرار دارد، اما بخش‌هایی از این منطقه با شرایطی مشابه با استان خراسان جنوبی، از جمله گندمزارهای وسیع و دشت‌های خشک، هم‌مرز است.
ایمانی‌فرد با تأکید بر اینکه شهداد در واقع بخشی از دشت‌های وسیع و خشک جنوب شرق ایران است، از چالش‌های محیطی سخن می‌گوید. وی اظهار می کند که وسعت این منطقه، که بخش‌هایی از آن در محدوده استان خراسان جنوبی قرار دارد، بسیار زیاد است و دسترسی به برخی از نقاط آن، به‌ویژه در شرایط گرمای شدید، بسیار دشوار است.
گرمای شدید، عامل اصلی چالش‌های موجود در امداد و نجات در این منطقه است. ایمانی‌فرد با تأکید بر اهمیت هیدراتاسیون(رساندن مایعات به بدن ) و حفظ سلامت پرسنل امدادی، می‌گوید که در چنین شرایطی، خطر گرمازدگی و سایر بیماری‌های مرتبط با گرما، بسیار بالا است. وی بر ضرورت تجهیزات پیشرفته و آموزش‌های مداوم برای امدادگران در چنین محیط‌هایی تأکید می‌کند.

با توجه به وسعت منطقه شهداد و تنوع شرایط جغرافیایی آن، ایمانی‌فرد بر اهمیت هماهنگی بین پایگاه‌های امداد و نجات مختلف تأکید می‌کند. وی می‌گوید که در مواقع بحرانی، همکاری و تبادل اطلاعات بین پایگاه‌ها و مراکز امدادی می‌تواند نقش حیاتی در نجات جان افراد داشته باشد. همچنین، توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و تجهیز پایگاه‌ها به تجهیزات پیشرفته، می‌تواند در بهبود عملکرد امدادگران بسیار موثر باشد.

ایمانی‌فرد به این موضوع  اشاره می کند که بیشترین ماموریت انجام شده در این محدوده گم شدن افراد در کویر است . البته باید به این نکته اشاره کرد که نزدیک شدن به گندم بریان برای هیچ فردی امکان ندارد اما اطراف کویر جاذبه های خوبی برای گردشگران دارد . از سوی دیگر از سمت استان خراسان جنوبی معادن زیادی وجود دارد و یکی از بیشترین حوادث برای افرادی پیش می آید که برای کاوش در این معادن به این منطقه پا می گذارند . او به یک نکته جالب هم اشاره می کند و
می گوید: ماموریت ها در مورد برخورد خودرو با شتر در این محدوده زیاد رخ می دهد و امدادگران ماموریت هایی را برای امدادرسانی به خودروهایی که دچار چنین سوانحی می شوند، را انجام می دهند. او گرمازدگی را از اهم ماموریت ها عنوان می کند و می گوید: هفته پیش دمای هوای آخرین روستای استان که فاصله نسبتا دوری هم با گندم بریان دارد 44 درجه سانتی گراد بود و این نشان می دهد که  وقتی گردشگران راه را در محدوده گم می کنند دچار گرمازدگی می شوند و این در شرایط آب و هوایی کویر بسیار خطرناک است و به همین دلیل باید خیلی زود در صورت پیدا نکردن مسیر نیروهای امدادی را درجریان قرار دهند. دما در تابستان ممکن است به ۵۵ تا ۷۰ درجه سانتی‌گراد برسد که این می‌تواند خطرات ناشی از گرمازدگی و کم‌آبی را افزایش دهد. کار در این دما می‌تواند باعث خستگی زودرس و خطرات سلامتی حتی برای امدادگران شود.  او توضیح می دهد: بارش‌های ناگهانی می‌تواند منجر به سیلاب‌های موقتی در بعضی مناطق شود.طوفان نیز در دل کویر گاهی رخ می دهد این نوع طوفان‌ها می‌تواند باعث کاهش دید و خطرات ناامنی در حرکت آمد و شد شود.باید توجه داشت که گردشگری در چنین شرایطی بسیار پرخطر است. هرگونه فعالیت گردشگری در این محدوده ، به ویژه در فصل تابستان، باید با احتیاط و آگاهی از شرایط آب و هوایی انجام شود. ضروری است که برنامه ریزی دقیق و توجه به نکات ایمنی در پیشگیری از گرمازدگی و سایر خطرات، صورت گیرد.ایمانی فرد  به این موضوع اشاره می کند که چند سال پیش سیلی در منطقه رخ داد و مقدار زیادی از جاده بین نهبندان به شهداد خراب شد . او می گوید که هنوز هم  تردد در این مسیر مسدود است اما باز هم شاهد تردد افراد زیادی در این مسیر هستیم و آمار تصادف به خاطر خرابی مسیر هم کم نیست. او به کمبود پوشش شبکه‌های تلفن همراه و اینترنت در برخی نقاط دورافتاده اشاره می کند و می گوید: این موضوع می تواند مشکل‌ساز باشد، به ویژه در مواقع اضطراری. به همین دلیل قبل از رفتن به کویر باید هم امکانات موجود بررسی و هم نیروهای امدادی در جریان حرکت و مسیرها قرار گیرند تا در صورت ایجاد خطر بلافاصله بتوانند موقعیت آنها را شناسایی کنند.

توصیه ها و هشدارها در کویر نوردی
کویرنوردی فعالیت هیجان‌انگیزی است، اما نیازمند توجه به نکات ایمنی برای جلوگیری از خطرات احتمالی است. در اینجا چند توصیه و نکته ایمنی برای کویرنوردی آورده شده است:
 اطلاع از شرایط آب و هوایی: دمای هوا، جهت و سرعت باد، احتمال طوفان شن، رطوبت و میزان تابش خورشید را بررسی کنید.        شناسایی مسیر و مکان‌های قابل دسترسی: از نقشه‌های دقیق و اطلاعات محلی استفاده کنید.
  آشنایی با منطقه: با خطرات احتمالی، مانند وجود حفره‌ها، تپه‌های شنی خطرناک، و نقاط دور از دسترسی آشنا شوید.
 پیش‌بینی زمان سفر: زمان سفر را طوری تنظیم کنید که با گرم‌ترین ساعات روز مطابقت نداشته باشد.
  اطلاع‌رسانی به دیگران: مسیر، برنامه سفر و زمان بازگشت را به دوستان یا خانواده اطلاع دهید.
  پوشاک مناسب: لباس‌های روشن، سبک، و تنفس‌پذیر، کلاه، عینک آفتابی با محافظ UV بالا، و دستکش به همراه داشته باشید.
    مواد غذایی و آب کافی: مقدار کافی آب و خوراکی‌های مناسب را با توجه به طول سفر و شرایط آب و هوایی همراه داشته باشید.
 وسیله نقلیه مناسب: برای سفرهای طولانی، خودروی مناسب و مجهز به لوازم ایمنی و امکانات ضروری مانند کمپرسور، جعبه کمک‌های اولیه و آذوقه کافی تهیه کنید.
  لوازم ضروری: آب آشامیدنی، خوراکی، جعبه کمک‌های اولیه، کرم ضد آفتاب با SPF بالا، عینک آفتابی، چراغ قوه، تلفن همراه با شارژ کامل و شارژر، نقشه، قطب‌نما، و ابزارهای ضروری همراه خود ببرید .
    پوشش سر و چشم: در مقابل نور شدید خورشید و طوفان شن، از پوشش سر و چشم مناسب استفاده کنید.
   کفش مناسب: کفش‌هایی که به خوبی پا را حمایت می‌کنند و برای زمین‌های ناهموار مناسب هستند.
    هشدار به شرایط محیط: به علائم محیطی مانند تغییر رنگ شن، وزش باد، و تغییرات دما توجه کنید.
   احتیاط در هنگام رانندگی: در کویر، رانندگی در شب یا با سرعت زیاد، بسیار خطرناک است.
  توجه به علائم خطر: از علائم خطر و هشدارها در منطقه عبور نکنید.
 مراقبت از حیوانات: از نزدیک شدن به حیوانات وحشی خودداری کنید.
  خودداری از فعالیت شدید: در ساعات گرم روز فعالیت فیزیکی سنگین را کاهش دهید.
محافظت از بدن در برابر آفتاب: از کرم ضد آفتاب، کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید.
 کنترل سطح آب بدن: به طور مرتب آب بنوشید و از کم‌آبی جلوگیری کنید.

کالبدشکافی یک جهنم جغرافیایی

گندم‌بریان، واقع در قلب کویر لوت ایران، نه فقط یک بیابان خشک و بی‌آب و علف، بلکه یک پدیده جغرافیایی منحصر به فرد است. این منطقه، که در سال‌های اخیر به عنوان یکی از گرم‌ترین نقاط زمین شناخته شده، ویژگی‌هایی دارد که آن را از سایر بیابان‌ها متمایز می‌کند.
ویژگی خاص این منطقه، وجود تپه‌های ماسه‌ای غول‌پیکر در حاشیه گندم‌بریان است که در اثر فرسایش به شکل‌های عجیبی درآمده‌اند. این تپه‌ها، علاوه بر زیبایی بصری، نقش مهمی در تعدیل دما و جریان باد در منطقه دارند.گندم‌بریان، تحت تأثیر شرایط آب و هوایی بیابانی شدید قرار دارد. میزان بارش در این منطقه بسیار کم است و میانگین سالانه آن به کمتر از ۵۰ میلی‌متر می‌رسد. تابستان‌ها، دما به طور منظم از ۵۰ درجه سانتی‌گراد فراتر می‌رود و در برخی روزها، به بیش از ۷۰ درجه سانتی‌گراد نیز می‌رسد. زمستان‌ها، هوا نسبتاً معتدل است، اما شب‌ها می‌تواند بسیار سرد شود.یکی از ویژگی‌های مهم آب و هوایی گندم‌بریان، وجود بادهای شدید و مداوم است. این بادها، که اغلب با خود گرد و غبار و شن حمل می‌کنند، نقش مهمی در فرسایش زمین و شکل‌گیری تپه‌های ماسه‌ای دارند.