میریانا اسپولیاریک، رئیس کمیته بینالمللی صلیب سرخ، در جلسه بحث آزاد شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد حمایت از غیرنظامیان در درگیریهای مسلحانه در اول خرداد ماه 1404 سخنانی ایراد کرد که در ادامه میآید: با صحبت در مورد وحشتی که نقض گسترده حقوق بینالمللی بشردوستانه بر غیرنظامیان وارد می کند، وقت شما را نمیگیرم.
این شورا -هفته به هفته- در جریان معلولیت، قتل، بازداشت، شکنجه، تجاوز، گرسنگی و آوارگی اجباری غیرنظامیان قرار میگیرد. و با این حال، باید از خود بپرسیم: شجاعت سیاسی برای متوقف کردن کشتار کجاست؟
امروز، ما نه تنها با بحران رعایت قوانین جنگ، بلکه با بحران وجدان جمعی خود نیز روبرو هستیم. سابقهای که امروز در میدانهای نبرد ایجاد میشود، برای مدت طولانی ما را آزار خواهد داد.
هیچ بهانهای برای استانداردهای دوگانه وجود ندارد. هر کشوری در این امر ذینفع است.سپتامبر گذشته، زمانی که آخرینبار این شورا را در جریان گذاشتم، از شما خواستم که حمایت لفظی از حقوق بینالمللی بشردوستانه را به عمل تبدیل کنید.
بهطور خاص، از شما خواستم وقتی متحدانتان قوانین جنگ را نقض میکنند، با آنها تماس بگیرید و از آنها بخواهید که متوقف بشوند. لحظه تماس با متحدانتان همین الان است. هیچکس نمیخواهد در جهانی زندگی کند که قوانین جنگ فقط برای دشمنان شما اعمال شود و نه برای خودتان و متحدانتان. وقتی همه طرفها به اصول اساسی بشریت در جنگ متعهد شوند، غیرنظامیان کمتر رنج خواهند برد.
نادیده گرفتن این قوانین، مسابقهای به سوی سقوط اخلاقی است: مسیری سریع به سوی هرجومرج و ناامیدی برگشتناپذیر. این دقیقا همان روشی است که منجر به سرایت درگیریها میشود.
تأثیرات «پیروزی کامل» یا «چون ما میتوانیم» بسیار فراتر از مناطق جنگی طنینانداز میشود. خشونت بیحد و حصر، تهدیدات امنیتی حتی بزرگتری را ایجاد میکند که میتوانند در زمان و مکانی که کمتر انتظار داریم، رخ دهند. امروزه، کمیته بینالمللی صلیب سرخ حدود ۱۳۰ درگیری مسلحانه در سراسر جهان را ثبت کرده، بیش از آنچه یک سال پیش ثبت کردیم و بیش از 6 برابر آنچه ۲۵ سال پیش از آن صحبت میکردیم.
بسیاری از این درگیریها عمیقا طولانی هستند. در بسیاری از نقاط جهان، نیروهای مسلح یا گروههای مسلح غیردولتی تنها منبع درآمد پایدار هستند. این امر امیدی به ثبات، چه رسد به رشد اقتصادی پایدار، ندارد. مهمتر از همه: دنیای امروز بیش از هر زمان دیگری به هم پیوسته است. در درگیریهای امروزی، لازم نیست ماشه را بکشید تا در عواقب آن همدست باشید.
کنوانسیونهای ژنو از ویرانههای آتشین جنگ -از نسلکشی، از رنج جمعی- زاده شدند تا در آگاهی عمومی این نکته را ایجاد کنند که جنگها باید محدودیتهایی داشته باشند. وحشتی که در جنگ جهانی دوم بر غیرنظامیان وارد شد، جهان را به سمت گسترش حقوق بینالملل بشردوستانه برای ارائه حمایت از غیرنظامیان در زمان درگیریهای مسلحانه سوق داد. این امر منجر به ایجاد و تصویب کنوانسیون چهارم ژنو شد که حمایتهای واضح و بدون ابهامی را برای غیرنظامیان در زمان درگیریهای مسلحانه فراهم میکند و همه کشورها ملزم به رعایت آن هستند. حقوق بینالمللی بشردوستانه همچنین تأکید ویژهای بر آسیبپذیریهای غیرنظامیان ساکن در سرزمینهای اشغالی دارد: آنها باید به غذا، آب و مراقبتهای پزشکی دسترسی داشته باشند.
حقوق بینالمللی بشردوستانه انتقال یا تبعید اجباری از سرزمینهای اشغالی را ممنوع میکند. این حقوق تصریح میکند که حتی اگر شرایط غیرقابل تحمل شود -از طریق عملیات نظامی بیقید و شرط، محرومیت از غذا، آب، مراقبتهای پزشکی یا ایمنی- هرگونه جابجایی غیرنظامیان همچنان غیرارادی تلقی میشود.
حمایت از غیرنظامیان به معنای رعایت این حمایتهاست. بقای این قوانین نجاتبخش را نمیتوان بدیهی دانست. باید از آنها دفاع کرد. باید در اولویت قرار گیرند.
من از این شورا میخواهم که از ارسال هرگونه سیگنالی مبنی بر مجاز بودن نادیده گرفتن حقوق بینالمللی بشردوستانه، رد کمکهای نجاتبخش و جایگزینی اقدامات بشردوستانه اصولی جلوگیری کند. این امر سابقه خطرناکی ایجاد میکند، بهویژه زمانی که درگیری بزرگترین عامل نادیده گرفته شدن نیازهایی است که در حال حاضر ضروری هستند.
این شورا برای ارتقای صلح و امنیت بینالمللی ایجاد شده است. مسئولیت شما -برای یافتن راههایی برای کاهش تنش، آشتی و ساختن جهانی باثباتتر و مرفهتر- بسیار دشوارتر خواهد بود اگر اجازه دهیم قوانین با مصونیت از مجازات زیر پا گذاشته شوند. یک جنبش رو به رشد برای حمایت از قوانین جهانی و نجاتبخش در حال شکلگیری است. سپتامبر گذشته، 6 کشور موضع گرفتند و با کمیته بینالمللی صلیب سرخ، ابتکاری جهانی را برای جلب حمایت سیاسی از حقوق بینالملل بشردوستانه آغاز کردند. امروز، ۷۵ کشور به این طرح پیوستهاند و ما از همه کشورها میخواهیم که این کار را انجام دهند. در تاریکترین لحظات است که تعهد ما به حمایت از غیرنظامیان بیش از هر زمان دیگری مورد آزمایش قرار میگیرد و مورد نیاز است. اما حمایت از غیرنظامیان در جنگ امکانپذیر است.